m
NEDERLAND IN DE
EUROPEESCHE LEVENSRUIMTE
Tq'd om te verduisteren
i
Vrijdag 25 Juli 1941
Bijeenkomst Sociaal Economisch Genootschap
„Nederland en Europa'*
MËUILBjllr
94ste Jaargang
No. - 22841
De herovering van onze innerlijke vrijheid
VANDAAG: 21.44 UUR
MORGEN: 21.42 UUR
ZONSOPGANG MORGEN 5.51 UUR
MOB CONTROLEER 1IC P3IN ELECTRSCBTEBT$8*3ETER
is] ui m ld
01 §11
01 0
Katwsjksche logger;
gebombardeerd
Door Engelsch vliegtuig
Moskou bij het uitbreken van
den oorlog
Deie cuuiuu
na Zon- on Fooidogo^
niLi mtzondenn^
pv,, wartaal f2.10; Iran co per post J.60
Pr^s per kwartaal nummer.
jygfa per weekworden dageUjks aangenomen
ctfl. Abonnem eerstvolgend nummer moeten
X.jn. Zater-
Een bepaalde plaat» va»
elf nar aan
vöór oor-
writ niet gewaarborgd.
Directie: Mr. H. A. M. Roelants
Hoofdredacteur: M. Stavenga, Schiedam
SCHIEDAMSCHE COURANT
BUREAU LANGE HAVEN 141 (HOEK KORTE, HAVEN)
TEL. 49300 (3 LIJNEN)
Pnjt der .dverteaticn. *.11 Jregel. 1.60
«oere regel meer f 0.31. in het ZMerefiisB.mn.er
1—S regel» I 1.85, iedere regel meer F 0.36
rïecJames F 0.7? per regel. Incassokeaten S cis.;
IK.rtkmtai.ties 15 cU. Taneven vat. edvertent.cn
bij abonnement djn aan het Bnrean eetlmigbami,
Dagelijks worden tegen vcornilbetaUne Kleme
t 0.52 t/m 25 woorden
1 0.77 t/m 25 woorden. Elk woord meer 5 cent tot
een mammom van 30 wowden.
W^a'dnS»: ÖH" Advt.-tent.En tot 25 woorden
10.26, nut» vó6r Dlaedagavond 0 uur aan het
i>urcau bezorgd.
's Zaterdag. Kleme AdvertentiEn 1 1.03, mdrea
tdet v66r Vrijdagavond 6 nnr beeorgd.
Gistermiddag lxaid in liet Knrhaus te Sche-
veningen een bijeenkomst plaats van bet
Sociaal .Economisch Genootschap Neder
land en Europa.".
Eenige maanden geleden is vian prol dr.
G. -A. S. Snijder het initiatief uitgegaan tot
(Oprichting van het genootschap „Nederland
en Europa". Dit genootschap stelt zich tot
taak de problemen, -welke naar voren zullen
komen bij de herordening van ons wereld
deel onder leiding van Duitschland
voor .zoover deze Nederland betreffen,
reeds thans te bestudeeren. Zooajs bekend,
werd r.eeds in den herfst van verleden jaar
de iNederlandsche Sociale economische
kring gevormd, onder leiding van prof dr.
J ..van Loon, met het doel op economisch
gebied die Nederlanders te vereenigen, die
de -volkshuishouding van het nieuw e Euro
pa willen helpen opbouwen.
Intusschen heeft het Duitsclie rijk in
het belang van het Europeeseh bestel
den strijd tegen de Sovjets aanvaard,
hetgeen tot gevolg zal hebben, dat de
Russische gebieden wederom deel zul
len uitmaken ran de Europeesehe eco
nomische levensra.imte.-Het is te ver.
wachten, dat Rusland, dat tot 1914 als
de Europe c s eïiegr aan schuur gold, we.
deroui die functie zal kunnen vervul
len, terwijl dan het groote, in Rusland
hraaje liggende afzetgebied voor indus-
trieele -producten binnen hef bereik
van het Europeesehe bedrijfsleven zal
komen.
Ongetwijfeld ligt hier een waarlijk
grootsche teak voor geheel Europia. Er - -
zal een dringende behoefte blijven be
slaan aan leiders, die opgewassen zijn
tegen de moeilijkheden, welke de orga
nisatie der nu vrij komende gebieden
zal medebrengen. Willen wij Nederlanj
ders -deze verantwoordelijkheid aan
vaarden, dan moeten wij ons tot die
taak gereed maken.
Onder deze omstandigheden bleek het
gewenscht, .tot overeenstemming te geraken,
zoodat lot samengaan ran den Nederland-
schen Sociaal Economisch en Kring en het
Genootschap „Nederland en Europa" werd
besloten, onder den naam: Sociaal Econo
misch Genootschap „Nederland en Europa".
Het doel van deze genootschap is, sa
menwerking tot stand te brengen tusschen
alle .Nederlanders, die op grond hunner
overtuiging .bereid en( in staat zijn actief
med!e te werken aan den sociaal economi-
sohen ophouw van den nieuwen Nederland-
schen staat binnen liet leader van de Euro
peesehe levensruimte.
De bijeenkomst in het Kurbaus werd ge
opend door prof. dr. J. van Loon, die in
de eerste plaats minister dr. H. Fisobbock
welkom heette.
Rede prof. dr. G. A. S. Snijder
Vervolgens .nam prof. dr. G. A. S.
Snijder het woord, die nog eens liet
doel wan het genootschap „Nederland en
Europa" uiteenzette.
Het genootschap berust „op de overtui
ging dat alle voorteekenen er op wijzen,
dat .een nieuwe Europeesehe orde ont
staat en dat het Duitsche rijk daarin een
leidende plaats zal innemen".
Men kan sinds 22 Juni niet meer „kie
zen" voor de oude orde, want deze keus
'beteekent -wanorde, neen erger: die chaos,
W&nt .niemand make zich' de illusie, dat
het .Duitsche volk, na zijn ervaringen van
de .taaiste kwarteeuw, zich' weer gedwee
in het gareel zou laten spannen gesteld
al, 'dat dte andere partij daartoe in staat
zou zijn.
Het genootschap zal zich' niet met bin
nenland sohla .politieke tegenstellingen be
zighouden.
Vrijheid.
Vervolgens stond spr. nog een oogen-
blik stil hij de „gevoelsmomenten", °die
velen er nog van weerhouden zich uit hun
starre enertie los te werken. Bedrieg ik
mij niet, aldus spr., dan gaat het hier
in de eerste plaats om het gevoel van
vrijheid, welks ontbreken velen verhin
dert hun richting te bepalen en hen ver
oordeelt tot '„afwachten". Zij, die zich op
dit standpunt stePen, _yergeten één-ding:
dal zij zichzelf juist door het „afwachten"
het voornaamste element der vrijheid, de
keuze, op den duur ontnemen.
Want, ais de beslissing eenmaal geval
len is, blijft er uiteraard slechts één mo
gelijkheid open en het lijkt mij meer dan
dubieus, of men zich dan „vrijer" zal
gevoelen, dan nu.
Maar wij willen de zaak ook nog van
een ander gezichtspunt beschouwen. Wat
hebben wij onder deze vrijheid te ver
slaan? Toch zeker niet, dat wij geheel
onafhankelijk van eiken invloed van bui
ten in staa' zijn te handelen, zooals wij
zeif, pers oonlijk, willen. Want die
vrijheid hebben wij nooit bezeten cn zullen
wij ook nooit bezitten. Wie daarnaar streeft,
ook de meest verstokte individualist, tast
niet alleen de grondslagen der mensche-
iijkc samenleving aan, maar kan ook
slechts aan het-bereiken of zelfs benadelen
yan zijn ideaal te gronde gaan in de
pracht van zijn isolement. Want de mensch
kan nu eenmaal niet leven en gelukkig
zijn zonder binding en verplichting, iedere
poging daartoe is een aanloop tot zelfver
nietiging eneen aanslag op de maat
schappij.
De vrijheid is niets absoluuts en be
staat slechts in het gevoel vrij te zijn
in zijn handelingen en. het gevoel zijn
beslissingen te treffen in overeenstemming
met den grondslag van zijn wezen en
zijn. i edel ijk inzicht.
Bezet gebild.
En „ik geloof, dat ik de inhoud van dit
feit, ook nu we bezet gebied zijn, beter
begrijp, dan velen, die zich verkneuke
len over een„ protestsiaking", een doorge
sneden kabel of andere lichtzinnige dom
heden, waarvoor maar al te vaak men-
schen moeien boeten, die er part noch
deel aan hebben. Inderdaad, het is nog
steeds oorlog en de oorlog heeft zijn
eigen recht, hel recht van de macht. Wij
moeten ons daarin schikken en de ons op
gelegde beperkingen dragen, wel wetend
en beseffend, dat het nog heel anders zou
kunnen zijn.
De bezetting is niet een" los op zich
zelf staand feit, zelfs niet alleen maar een
klein onderdeel van een militaire nood
zakelijkheid, maar is, en dat wordt nogal
eens over liet hoofd gezien, een symbool,
een kenteeken voor ons bet meest in
het oog springende, van een geweldige
verschuiving in de machtsverhoudingen
Deze verschuiving is het blijvende resultaat
van den oorlog en wtj kunnen daarmede
niet vroeg genoeg rekening houden Het
is zelfs het eenige feit, waarmede wij re
kening moeten houden, want er is voor
ons geen alternatief. Wie nog ge
looft, in verlangen naar een vage hoop
verwerkelijking, dat Engeland met of zon
der Rusland, desnoods met of zonder Ame
rika dezen ooilog militair zou kunnen win
nen, zou ik willen vragen voor zichzelf
deze hoop eens nader te preciseeren. Ik
zie daartoe geen kans. Een militaire over
winning van Engeland beteekent niet een
nieuwe orde, welke dan ook, maar de vol-
maakto chaos en de bolsjewiseering en den
ondergang van Europa. Wij mogen voor
ons volk en in ruimeren zin voor Euro
pa, de chaos niet wenschen, wij moeten
ons ïhans reeds indenken in- en aanpas
sen aan een nieuw geordend Europa en
wij zijn tegenover ons volk verplicht daar
aan mede te werken. Dat beteekent voor
ons allen nieuwe bindingen en tot nu toe
ongekende verplichtingen.
In den diepsten grond ligt de bestaans
reden van ons genootschap ïn de nood
zakelijkheid ons vertrouwd te maken
mot onze nieuwe bindingen en zóó, en
niet anders, onze innerlijke vrijheid te
heroveren. Want hebben wij eenmaal
het inzicht in onze nieuwe plichten
gewennen, hebben wij erkendi, dat het
onze plichten zijn, dan kunnen, Ja!
dan moeten wij deze als v r ij e men
sdien op Ons nemen en uit vrijen
wil vervullen.
In het groote geheel is plaats voor ons
volk als zelfstandig volk. Zijn staatkundi
gen vorm kan dit volk zich! op den duur
slechts zelf scheppen.
Zoo ligt onze innerlijke en onze uiter
lijke vrijheid in onze eigen hand. Wij
staan thans weer in een wereld vol be
weging-en leven. Het Duitsche volk is ons
voorgegaan, het is vernieuwd herrezen en
heeft de teekenen des tijcis vóór ons ver
staan.
De organisatie van het bedrijfsleven
Hierna werd liet woord gevoerd door
den heer H. C. van Maasdijk, die het
thema behandelde: de organisatie van het
Nederlandsdie bedrijfsleven.
De organisatie in Nederland moet na
tuurlijk nauw aansluiten aan de Duitsche
organisatie wegens de pioa.es van Nederland
in de wordende Europeesehe groote ruim
te, maar toch zal op t vele gebieden een
afv. ijkende regeling menen .worden ge
maakt, o.a.- op het gebied van den han
del" waar, tengevolge van Nederland's bi
zon dere geografische liggflïg-en overzeesch
bezit, de verhoudingen anders liggen dan
bij onze buren. Een van de voornaamste
bepalingen is wel het feit, dat de organi
saties zelfstandige lidiamen zullen worden
en spr. wees op de verklaring van de
Duitsche regeering van Maart 1933, waarin
deze zeide, dat zij geen van staatswege ge
organiseerde economische burocratie
wensclite, maar integendeel het private ini
tiatief wenschfe te bevorderen.
De opbouw.
Een moeilijkheid doet zich vaak voor bij
de vraag naai de grenzen van de organi
satie, bijv. de grens tusschen industrie en
ambacht.
Niet de gehee'e staatstaak zal door de
organisatie» kunnen worden overgenomen.
Voor bepaalde algemgene werkzaamheden
zulten zeker nog rijksbureaus gehandhaafd
moeten worden.
Spr. schilderde den internen opbouw van
d» organisaties. De hoofdgroepen worden
onderveiueeld in bedrijfsgroepen, deze in
vakgroepen en deze eventueel in onder-
vakgtoepen De leiding van een organïsa
tic berust bij een voorzitter," bijgesiaan door
twee plaatsvervangers. Samen vormen zij
het dagelijkscli bestuur. Etn, raad van bij
Een kijkje in het Aanracldingsbureau van het Ncderlandsehe Vrijwilligers- 1 i
legioen voor den strijd tegen de bolsjewisten, waar talrijke vrijwilligers zich. i
zich nog steeds komen melden.
(Polygoon-Fellinga)
stand dient den voorzitter van advies. De
dagehjksche wt-rkzaamlieden worden ver
richt door een secretaris.
De taak van den voorzitter.
Spr. wees tenslotte op liet veischil tus
schen den nieuwen voorzitter en de voor
zitters van do vroegere vereenigmgen. De
voorzitter moet zijn groepsbelang behar
tigen met inachtneming van het algemeen
belang. Hierop wijst ook de wijze van be
noeming, welke van bovenaf geschiedt. De
voorzitter is bevoegd aan de leden aanwij
zingen te geven. De voorzitter iieeft dus
een groote macht. Ilier moet echter te
genover slaan een voortdurend voeling hou
den met de leden van de organisatie, er
mag geen spiakc zijn van een van bovenaf
di cteeren.
Tenslotte lieeft minister Fischbock nog
het woord gevoerd, waarna prof Van Loon
de vergadering sloot.
f
Men- meldt on» ,^s-i officieel® zijde s '.ven, en welkin fig. 2 voor telwerken,
In verband met -de verscherpte rant-
scencenng van electriciteif,"is hel voor
de verbruikers "van vee! belang, dat
zij regelmatig dooi het aflezen van
den stand van den electiiciteitsmeter
bun verbruik oontroleeren. Zij kun
nen dan zelf vaststellen, of zij in
derdaad voldoende pp hun eleetnci-
toitsvvrl ruik bezuinigen en hun picht
in dit opzicht dus vervullen. Aldus
kunnen Zij zich mot zekerheid vrijwaren
tegen de sancties, die bij het over
schrijden van het toegestane electri-
citeitsvorbruik worden toegepast.
Hoe wordt nu de stand van een
electuciteilsmeter afgelezen en daar
uit het verbruik bepaald?
liet eenvoudigste model electrid-
teitsmetor heeft één cijfertelvverk, dat
bet verbruik in kilowatturen, en wel
meestal tot in tienden kilowatturen,
nauwkeurig aangeeft. De scheiding tus
schen de cijfers, die de heele kilo-
watluren registreeren, wordt veelal
gemarkeerd door een komma en bo
vendien door een afwijkende kleur
van het vakje, waarin het laatste cij
fer staat (zie fig. 1).
die naast elkaar zijn geplaatst en
in fig. 3 oor telwerken, die boven
elkaar zijn geplaatst
FIG.t
Het telwerk van fig. 1 geeft een
verbiuik van 361.3 kilowatturen aan.
Wees het telwerk bij de vorige af
lezing b.v. 320.1 kilowatturen aan,
idan is het verbruik over de periode
tusschen beide aflezingen dus 361.8
320.1 41.2 kilowatturen ge
weest.
Bij een deel der verbruikers zijn
in verband met het tarief, waartegen
do strooinlevering plaats vindt, elec-
trictteitsmeters opgesteld, die twee cij-
fertelwerken bezitten, omdat de stroom
tegen twee prjjzen wordt geleverd,
b.v. tegen een lagen prijs in de nacht
uren en een hoogeren prijs geduren
de de overige uren van het etmaal.
Elk der beide cijfertelwerken is dan
op dezelfde manier ingericht als het
zoo juist beschreven cijferlelwerk van
een eenvoudigen electriciteïtsmeter,
iVborbeelden van dergelijke .telwerken
zijn in de figuren' 2 en 3 aangege-
fHAB TARiw HoortARiEr J
FIG 3
Indien de telwerken zijn aangeduid
met „Laag Tarief (LT)" en „Hoog
Tarief (HT)", dan wordt op liet eeno
telwerk hot verbruik volgens hel lage
tarief en op liet andere dat volgens
het hooge tarief geregistreerd. Men
moet beide telwerken ail'zen en op
don stand van elk der beide telwerken
den stand bij de vorige aflezing in
mindering brengen. Zoo vindt men dan
het verbruik volgens het lage tarief
cn het verbruik volgens het hooge
tarief, de som van beide verbruiken
is het totale verbruik, waarop het
aan lcoml.
Er zijn ook gevallen, waarin stroom
volgens twee tarieven wordt geleverd
en waarbij het eene crjfertehverk het
totale verbruik registreert en het an
dere b.v. liet verbruik tegen het lage
(nacht)larief. De telwerken van zoo'n
meter zijn b.v. ingericht als in fig,
"4 is aangegeven. Het is duidelijk, dat
men dan voor het controleeren van
zijn verbruik slechts den stand van
het telwerk voor het to'ale verbruik
behoeft af te lezen en dat men dus
Üen stand van het andere'telwerk hui
ten beschouwing kan iaten.
TOTAAL
NACHT
REI
FIS. 4
Men verge wisse er zich dus zeer
goed van, of men een electriciteits-
meter heeft, waarbij het verbruik vol
gens elk der beide tarieven afzonder
lijk wordt geregistreerd, dan wel een
electriciteïtsmeter, waarvan een der
heide telwerken het totale verbruik
registreert.
In bizondere gevallen worden ook
wel eens clectriciteitsmeters met drie
telwerken toegepast, omdat de electri-
dteit tegen drie stroomprijzen wordt
geleverd. Het is duidelijk, dat dan
voor de drie telwerken de zelfde
gedragslijn moet worden gevolgd als
hierboven voor twee telwerken is^om
schreven.
Gistermiddag is de KaUvïjker logger KW
135, welke ten Noorden van [Jmuiden de
kustvisschenj beoefende, door een bom van
een Engelsch vliegtuig midscheeps getrofi.
fen en gezonken. De matroos Jacob aan de
Wiel, gehuwd en vader van drie kinderen,
is daarbij om het leven gekomen. De ove
rige vijf leden der bemanning klemden zich'
aan het WTakhout vast, waarna zij gered
werden door de SCH 322 en de KW 22,
die in de nabijheid vischten. Onmiddellijk
nadat de KW 135 getroffen was, kapten
beide (schepen het vischtuig en snelden
naar de plaats des onheils.
De SCH 332 werd, even voordat de KW
135 gebombardeerd ^verd, door mitrailleur-
vuur beschoten, waardoor er aan boord
een paniek uitbrak.
Nadat beide schepen de vijf overlevenden
hadden gered, zette men koers naar IJmni-
den. -De overlevenden vertrokken direct
naar Katwijk. De KW 135 behoorde tot de
reedorij N Parlovliet te Katwijk. i
De gezantschapsraad Starke ran de pers.
afdeeliiig der Duitsche ambassade in Mos
kou, die met de rijks .Duitsche kolonie uit
Moskou Woensdagavond in Weenen is aan
gekomen heeft aan het D.N.R. de volgende
beschrijving gegeven van de gebeurtenissen
bij -liet uitbreken van den oorlog in de
hoofdstad der Sovjet.Unie.
Het .feit van. de oorlogsverklaring werd de
Moskousche .bevolking pas in den loop
van den Zondagmiddag medegedeeld. Men
bad den indruk, -da.t d'e 'bevolking bijna
zonder (belangstelling tegenover die feiten
stond (.De leden van de Duitsche amhas-
sade werden eerst, in brutale miskenning
van de politiek-diplomatieke gebruiken, in
hun huizen geïnterneerd en onder zworo
bewaking van de Gepeoe gesteld. In den
avond van 24 Juni werden rijks.Duitschers
ten slotte gebracht naar een met prikkel
draad omringd en van inacliinegeweerpos-
ten .voorzien bolsjewistisch arbeidskamp
in Kustrovo. Na dagen van onzekerheid
vernamen de rijks-Duitschers eindelijk, dat
zij vervoerd zouden woorden naar 3e grens
tusschen Turkije en Sovjet-Armenie, terwijl
de -uit Berlijn naar de Sovjct-Unie terug-
keerende Sovjetburgers met eeh door de
rijksregeering t,er beschikking gestelde® spe.
cialen trein reisden, alle mogelijke facilitei
ten .genoten en ook op kosten van de
rijksregeering van het noodige werden voor
zien, .moesten de rijksduitsehers uit de
Sovjetunie onder de afschuwelijkste bege
leidende verschijnselen genoegen nemen
met een primitief ge vormden trein derde
klasse.
Over de toestanden in Moskou zelf ver
klaarde de gezantschapsraad, dat de Sov
jet-arbeider ook thans nog in hoofdzaak!
leeft van koolsoep en roggebrood. Kleeding
en schoenen' verslinden veel geld, aangezien
een .paar schoenen ongeveer 300 roebel
kosten, hetgeen gelijk staat met eon maan.
dclijtseh inkomen van een bouwvakarbei
der. .De ravitaillèerin gstoesland van Mos
kou zal intusschen wel zeer veel slechter
zijn .geworden. Reeds tijdens den Finsch'.
SiorjetRussischen -wmteroorlog deed zich
in Moskou evenals in de provinciesteden
een groot gebrek aan brood gevoelen, dat in
nog sterkere mate op h'et platteland te mer
ken was.