Schiedam in 1941
DAM PO
Hetjaar der groote wendingen
tsrSSJS gss?** - «r—
Belangrijke wijziging in het gemeentelijk bestel
Hulp in nood. Wat op cultureel gebied
geschiedde. Bouwen en wegenaanleg
Zoowel Oost-Europa als Oost-Azië in den strijd
- Hegemonie der Angelsaksen aangetast
Pag. .1 - Nó. 22974
TWEEDE BLAD DER SGHfEDAMSCHE COURANT
Woensdag 31 December 1941
t
-~<r
tegen élke ^rkoud^d
Wegen
Wereldgeschiedenis in 19éL
SSTSteiSSi SffSTSS,--«A*4ó.rt»p.. ;«<#.-
Het cultureele leven
Zij, die heen gingen
Bouwwerken - -
»i? M ,.««1h,m i„ ïi
X'
Kerk en school
Losse".herinneringen
mSii
De hoop, dat,.hetvanda^'yjèi^igoade
-jaar'hét begin jzou breugeaviyan een SP'
-lükkiger tijdperk voor .dé me-nsehheid ift;
't algemeen en Vóor-;West-Europa in feet
■bizonder. 'is niet; awnrozerrlijkt. vDe laat
ste maand van" 1941 heeft In tegendeel
nog een geweldige uitbreiding van den
reeds in September 1939 ontbrandden oor
log gebracht, zoodat thans ook in Ned.-
fadië, waar zoo velen wonen, die hier ge
boren en getogen zijn, de oorlogsfakkel
onlstoKen is.
Op een andere plaats in dit blad wordt
over -het groote wereldgebeuren in liet af-
geloopen jaar iels gezegd; hier willen wo
aan cenige .feiten herinneren, die speciaal
als Sciiiedatnmers onze aandacht vrager-
Annexatie
Van liet grootste belang voor onze ge
meente was het besluit van den secreta
ris-generaal van binnenlandsclte zaken,
waarbij niet alleen de zelfstandigheid van
Schiedam bevestigd,- nYaar ook; liet grond
gebied van onzegemeente met ruim -350
ll.A. werd uitgebreid door- de opheffing
van de gemeente Kethel en -Spaland, dat
met ingang van 1 Augustus j.i. grooten-
deels bij Schiedam werd gevoegd. Met
de gemeente Vlaarciingen, dat Vlaardingër-
Ambachl kreeg toegewezen als gebiedsuit
breiding. werdén enkele grenscorrectie"3
aangebraebt. Rotterdam werd uitgebreid
met de gemeenten Overschie,HlUegcrsbeirg,1
IJsselmonde, Scbiebroék en een deel van
Kethel en Spaland
Door deze grenswijzigingen is aan de
drie Maassteden: Rotterdam, Schiedam en
Vlaardingen „Lebensraum" toegewezen,
vernweaelWk. voor verscheidene 10 tallen
"jaren, zoodat aan de voortdurende bedrei
ging voor Schiedam om haar zelfstandig
heid1 tq ^zien „belaagd" door Rotterdam,
vooWoopig althans een einde is' gekomen.
In Schiedam; is-men algemeon zeer dank
baar gestemd', dat men geen onderdeel
van -■ de - groote.-- buur -is ^geworden.-: Wat
dat zou beteekénd hébben, kan men
eenigennate bevroeden, als men b.v. Over-
scbieënaren .naar hu^,:èry.ufa(^..d&.l^,
Het gemeentebestuur
Een tweede belangrijke gebeurtenis in
liet leven van Schiedam en niet van
onze stadalleen, want de maatregel gold
voor bet geheele land was het in ruste
stellen mei,ingang vaty 1 September van
den gemeenteraad. Diaardoor trad een fun-
damenteele wijziging in voor wat betreft
de wijze van bestuur der gemeente. Tot
nu toe was n.l. de gemeenteraad het hoofd
dor gemeente; thans is dat de burge
meester, die Wjf hot uitoefenen van zijn
omvangrijke en verantwoordelijke taak; .ge
steund wordt door wethouders, die in de
positie van ambténaren zijn geplaatst. Ook
«1 nog een oolloge van 16 raadslieden
j». .worden geformeerd, dat den burgemeester
van adviey zal dienen en zelf ook wor
stellen zal kmnhen doen, maar geen be
sluiten zal nemen. De volle verantwoorde
lijkheid vooreen riohtig bésturen van de
geméente blijft op den burgemeester rusten.
Dé raad hèéli.fa afgelp'open'jahf
déélits 5*-maial! Vergaderd, het laatst op
'9 Augustus jil. Aan „oude glorie".' had
iie'-raad;'reedsvee! ingeboet; -dé" leden
beseften, dat in Mei 1940 een .periode werd
afgesloten, waardoor ook dé jacht..naar
politieke -suocesjes veel ;-van -zijn -. aantrek
kelijkhéiid' verloor. fa.'éénder-laatste' raads
vergaderingen ontstond nog even een debat
eenige beteekenis over het inrichten
au een tweede openbare opleidingsschool
voor gymnasium en H.B.S., maar ovéri
^.gens bleven de strijdbijlen begraven1' "fa
de laatste raadsvergadering werd zelfs al
leen maar de^ stem van den loco-burgé
mééster, ir. C. Houtman gehoord I
De als laatste, 'raadsvergadering bedoel
de .bijeenkomst kon óp 29 Augustus niet
doorgaan,omdat met. devierwethouders
slechts v$l raadsleden aanwezig waren.
l>é rest. yaii de ter.yèrgadering opgeroe-
--h penen galer de voorkeur, aan wijze
van demonstratiethxiis,;tef. blijven I
Daardoor -fcon .ook dr. D, G. Draayer,
die mét -ingang van 9 Augustus benoemd
w< burgemeester, van Schiedam; alB
opvolger van- ihr. dr. F. L. J.: van Haaren,'
wiens anibtsporiode 1- Juni "verstreken was,
•niet-op óo gewone wijze geïnstalleerd wor-,
den.
Voar mr.' dr. E. L.J. van Haaren, dié
ruim. 6Ijaai de belangen; van Schiedam
mét groote; toewijding en konnis vah za-
ken bad behartigd, - jcwam het bericht, dat'
een ander in zijn- plaats benoemd was,
geheel onverwacht; -dr.-Draayér heeft diens
na 1 September nog meer, omvattende taak
overgenomen en door zijn "-wijze van -op
treden reeds de waardeeving én sympathie
van velen in de eerste plaats van
Materieele hulp
g -In- den emstigen rnaterieelen nood, waarin
vele stadgenooten czija geraakt .tengevolge van;
den oorlogstoestand, is opverschillende wijzen
getraclit te voorzien. De Notsta'ndsbeihilfe heeft
Dnas30,Pot50et.
Dezer dagen kwam de profielswijzigiiig van de
Burgemeester Knappertlaan gereed, waardoor
tusschen SL Lidiiinaplein en Vlaardingerdijk een.
moderne verkeersweg öntatoiid niét ceh frottóir"
van- 4.25 M., een fietspad, van 2.50 AI., een
strook van 1 AI'., waarin -boomen cn lichtmasten
zijn, geplaatst- en—twpp; rijbanen ranselt -fi.65
M niet daar tusschen ech strook vah 1.20 51.
Begin 1941 werd aanbesteed het aanleggen
ouder:Kethel van een weglichaam op'rijzënbéd,
als .onderdeel van' den weg Den Haag—Delft—
Nietsis wellicht zoozeer geëigend, een
uicnsch bescheidenheid (yam oordeel to
iéeren,' afs' het aantal' malen, '.'waarop hij
zicli'. blijkt te hebben vergist. Dut geldt
wel in het .bizonder van het verloop van
cénige andere overweging te laten gelden, danvan dien weg, die mu reeds genaderd is j September 1939, naar aanleiding v an op
tot den weg tusschen Kethel en Vlaardinger- zichzelf mei eens zoo iiecl belangrijke
Ambacht. I Poolscb—Duitsche geschillen, zich ont-
Aan den rijksweg no. 20, die van Hoek van spon. Wie verwaclit en voorspeld hadden,
Holland, ten Noorden van de Maassteden naar Uat bet \aiui der verwoesting aanstonds,
Botterdam-West zal loopen, is den laatslen tijd C11 verbijsterend snel, om zich heen zou
niet meer gewerkt. De weg is tot Vlaardingen „rjj,perl beleefden toen reeds dadelijk hun
eerL'verrassing. Een maand ofE acht
Laanslootscheweg moeten worden opgeofferd, bleef de vonk smeulen, las men over wei
Do nieuwe weg, die rechtstreeks van Vlaar- uig andprs dan voorpostcnschermutsehn-
dingcn-Oost naar de Vijfètuizen zal loopen en gen in net- D.uilschFransche grensgebied
de groote cn gevaarlijkebocht in 'den Vlaar- cn over verkennings- en propagandavlucli-
dingerdijk zal afsnijden, nadert zijn voltooiing. {ea hoven de vijandelijke territoria. Dat
Als rechtstreeks gevolg' van dc annexatie, R,as ,je periode van den zeogenaamden
dio op 1 Augustus j.L haar beslas» kreeg, za papiorerl 'oorlog. Waarom deze zoolang
do tol op den Ovcrschiescheweg, even voor do
Hooge Brug, met-de wisseling van het jaar heeft aangehouden, as in vele opzichten
worden opgeheven. Ook liet bruggeld voor liet cetl lloc? onopgelost raadsel.
De tweede verrassing bezorgden ons dc
maanden AprilMei van 1910, toén het
rond Noorwegen begon, te spannen, liet
Hebben die mcnschen hulp noodig?
Ook de. „Winterhulp Nederland" deed in
menig gezin een lichtstraal vallen, waarbij ook
weer zonder te vragen naar richting of sympa
thieën, werd geholpen. De indruk is, dat er
een wijziging ten goede op komst is ten aan-
zien, van het Winterhulpwerk. Door een stel
selmatige verdachtmaking is ditwerk van 'de
onrichting af ernstig bemoeilijkt; tegen de fei
ten kan echter zelfs de achterklap liet op den
duur niet bolwerken.
Naast de Winterhulp is kort geleden ook de
Ned. Volksdienst hiér zijn werk begonnen. De
eerste functionarissen, een 3-tal buurtschaplci-
ders, zijn aangesteld. Deze tak van gemeenschap
hulp moet. nog groeien om volledig aan liet
gestelde doel te kunnen beantwoorden.
Een'minder gewaardeerd gevolg van den oor-
logstoestand is ook het verschijnselde -don-
kere straat. Deze. heeft'reeds verscheidene on
gevallen, ook mét zeer ernstige gevolgen, op
haar debetzijde staan. Van overheidswege zijn
thans echter zoo langzamerhand, de maatre
gelen genomen,die noodig zijn om hetver-
'drinkingsgevaar .aanzienlijk,te.beperkcn. Denoed-,
verlichting, hoe spaarzaam die ook moet zijn;
wordt gëwaaïdeerd'door wie 's-avonds op straat
moeten zijn.
De donkere straat had ook haar invloed op
de schooltijden én op het cultureele- en ge-
aëzelligheidsleven. De Schiédamsche Kunstkring
Beperktehaar .voorstellingen dit jaar tot één
enkele. Het Jong Rotterdamsch Tooneel voerde
Fric-Frac voor den S.K-.K.' op. Dat zelfde ge
zeischap had voor dien hier tweemaal „Candida'
gespeeld vöor eennagenoeg leege zaal. Daar
mee waren .ook de optimistische verwachtingen
ten aanzien van' "de mogelijkheid geregeld in
het Passage Theater te spélen, vervlogen.
Eerder had een jonge Rotterdammer, die wei
vee! ondernemingslust,-maar minder zakelijk in
zicht aait den dag legde, ook reeds gepoogd
tot een 'vaste bespeling van het Passage Theater
të komen, De'volledlge en zelfs zeer toegewijde
steun van een Rotterdamsch blad bleek een
in duigen vallen van de plannen niet te kun
nen verhinderen. Eén mooie avond het op
treden van Charlotte Köhler, die Fras(juita,.op
5-Juni..voordroeg -—- was; het- eenige, wat in
deze heele affaire tot voldoening stemde.
„Vreugde en. Arbeid" begon hier haar cul
tureel; "werk óp Zondag. 2 Februari met een
concert .in .het „Passage. Theater., Ook deze in-
^»t«u^»ra«wcn>fl"iTrwAmnjjjnt,^ai<3i"rcrtirnCT2Ctj,*,anf
zijn 'kracht-niet zoekt in de openbaarheid. Voor
de laatste voorstelling was echter de belang
stelling reeds aanzienlijk grooter; bet peil van
het geboden© hield, daar echter geen gelijken,
tred mee. .4
De Rotterdainschc Volksuniversiteit „ontdek
te'.'. in April Schiedam en verzorgde in den
voorzomer drie model-voorstellingen in het Pas
sage Theater, waar resp. Peer Gynt, De ont
voering uit het Serail en Camera Obscura wer
den ten tooneele gevoerd. Jammer genoeg was
de belangstëlling van de RoUerdamsche leden
niet voldoende om de voorstcllingenreeks voort
te zetten.
Vermelding, zoowel wegens het initiatief als
de wijze van opvoering, verdient ook
hét driemaal ton toonbele brengen door-écn
groep R.K. tc&nëel- en zangücfhebbers.van „De
Paradijsvloek", in' een geheel nieuwen vorm.
De Poiyantha is ook dezen zomer weer' ge-
op end geweest en organiseerde,, .verscheidene
oxtra-tentóonstellingen, o.a. eenglas-, een stu-
cadoors- en twee gladiolon-tentoonstellingen; de
expositie ..voeding.r in oorlogstijd, trok groote
belangstelling en de dahlia-keuring was vooral
.voor de deskundigen weer een-hoogtepunt.- Op
6 cri 7 September werd i een muziekconcours
gegeven. f'
Cultureele en zakelijke .overwegingen, hebben
'samen geleid tot de-^yervaardiging van de film
V,Schiedam-hoe .hef weykt cn leeft"';die rdé'
afdèeling - Schiedam;'van de „Yereeniging '-Nc"-
id,erlandsch .,Fabrilcaat"'12 Juni yöor een groot
aantal" gasten .voor het' cetét vertoonde. -,
'.Xof "èj&'belang^if-'ééiitCTim, v-ah-culturcel, lé
ven heeft 'zich het Stedelijk'Museum ontwikkeld,
dat op 6 October, toen liet juist één jaar ge
opend.was, "10.304 bezoekers 'had ..genoteerd
Verscheidene.tentoonstellingen werden gehouden,
waarbij het initiatiefmeestal uitging van den
conservator,";.den.iheer^ C. 'H. Schwagermann
de Paaschtentoonsielling* „Schiedam voorheen en
thans"; tentoonstelling ^Hct kinderportret'! en
dê schildérije'ntëntoonstelling „Stadsgezichten,
van Schiedam",diemot een inzending van
204 doekeii een-enorm succes .werd, ook wat
.-het :bezpek: betreft..-.Van..21—29; Juni vverd oji
instigatie van het Algom. Ned. Verbond, de ten
toonstelling- „StOd én Streek" in het Sledèlijk
Müseum 'gehouden.
Tot- degenen,-die in 1941-dén-eéüwigen 'slaap
ingingen, behooren onze. stadgenootonde.iliee-
ren J.G,. y. d. Tuin> Ai Jy M. Zoetmulder,-
de i03;jaïigé WeV^land,': -Zuster-Nélla- Afars-.
man, Jr Bekius, ds;. A, van W(ensveertl%Cethël)
-H; 'J;"rSé'Manschót, M. Noordhoèkj J. Lécjiner
on J. ,'Wévër. (Kethel)" én onze: oijd-Stadgenootén;
ds. -J; Scluijver yDeoekampY jiir. <lr. El' J,;;dé
Ranitz, Beek bjj Nijmegen; H. P. S, Eiigeringé
Boxmeer;- J. M. Osejjhiu's, 'Maassluisfidte, J/ft:
Jonkers, ErmcloW. Zwagers, Driebergen; !en;
Gr.' Timmere, Delft. t - Vf
- i
Tengevolge .vans'dën oorlógstöbstand is er
dit jaar weinig gebouwd. Bijna een jaar iiadat
dé éérste 1 paai;voor hetslachthuis in den
Klein Babbarspolder'"was geslagen," werd op
2 Mei 1941'door den. voorzitter van .do Slacht
huis-commissie, -mr. dr. F: L: J: van Haaren
de eerste steen gelegd. Over een, kléin; halt
'aar hoopt men het complex gebouwen ,in gc-
>ruik te kunnen nemen.
Dé 12 par den," bevattende 34.woningen, aan
dén!1 Parallelweg zijn herbouwd.
De Centrale Keuken aan dq Hoofdstraat wera
passeeren van dc brug- ever de rolbrug bij
Huize To Riyièrc, wordt- vandaag voor liet
laatst geïnd.
Op 9 December tradv'de nieuwe •wegenver- incident van °dc „Aitmark" voorviel, do
keersregcifng m werking, waardoor die veilig-.! gcruchten vasler vorm aannamen omlront
Voorloopig mankeert daaraan nog .wel iets. rtale wateren en tensiotle de tijgersprong
Juist oen jaar geleden'iéden de bussen van der Luttsoheweertnacht plaats greep
.A.0.S1. onE.V,A.G. en van Van der Ende naar lief uitersteNoord-W'eslea van ons
dan verdubbeld wórdt, is kort'geleden begonnen.
-rf gewon nwt
voor het laatst. Ómdat qotk vele wielrijders hun
karretje tgdélijk hebbénijnoëten,.opbergen, heeft
de tram het zeer druk gekrëgën.
0(p kerkelijk gebied boacht 1941 weinig ver
andering. In de Néd. Hervormde Gemeente is
werelddeel. Zoo onverwacht was deze ge
beurtenis, zoo ontstellend ook, dat er
slechts heel enkelërt waren, dio moon-
deti de oonsekwenties daarvan te kun
nen voorspèllert. Die Duitsche verklaring
van" deze oorlogswending luidde, dat
Groot-Brittannië en Frankrijk het op het
dëkwestie kiescollege .<qï: kerkeraad weer aaaZwoeasche erts en tevens op een flank-
de 'oirde gesteld. Tussphen,het college van aanval logen het Duitsche Rijk 'haddeh
kerkmeesters en kerkeraa^ is meer coniictroo-rzien. Dit eerste groote oorlogstreffen
geiegd^door het instellpn vVan een gemende stehJe feve„, cen öpmerke)ijk feit in het
commissie. Als in Mathenësso en het Wstte -„„-its,,: j.i I. ,.in.n.f nut
Dorp oVergegaan wiordk-.tót parochie vorming, lcht' natnclrfk .dat de Bntsche vloot niet
zal de-kerkelijke gemeenté-Schiedam iets in- langer tol geduchte wapen yvas als van
krimpen. i-p ornls. De luchtmacht bleek tn menig op-
De predikant der Ned.iffierv;: Gemeente te j'zicht tegen haaryopgewassen'.
Kethel en Spaland, ds. A. van Wensveen, over-; - Het'verder verloop vaii 1940 was even
leed na een jaren lang. 'lijden op 43jarigen zeer verbijsterend. Nederland, .België,
leeftijd. Even daarvoor-was de heer A. van Es Frankrijk wérden ."ih" sléchts weinig weken
in t- tijd onder den, voet getoopen; Duilsch-
In do Geref. Kerk is dos vxaaa aan de orde - -
.of overgegaan kan wordenitot het stichten van 'and,- dat voordien een zwakko maritieme
n -vierde predikantsplaatk.positie had, verkreeg .daardioor, de ge^
De emeritus-predikant..<ls.'"J.-iF. Jonkera, over- heele Atlantische kuststrook in- zijn bezit,
leed 29 October te Errneto.^ V;,, en waardevolle uitgangsstellingen Voor
In September werdoit de leidsters van het den strijd tegen,, Gr.opt-Briüanniö,zoowel
Léger des .Heijs, dg ^nies C.ft.Küh en voor zijn .luchtbals zee-oorlog.
Dalen—-Taat uit Amsterdam. - verwacht gebeuren was, dat tenslotte 'Italië
.Op 1 November vertrok de godsdienstonder- pon-Jielhgerentie het varen, en even-
wijzeres van den "Ned. Prol; Boud, afdeeling de wapens opnam. Politieke linne-
Schiedam, mej. J. Vorstcrj' naar Nijmogen; gieters hadden "trouw, de meening verkon-,
als hulppredikct werd in haar plaats benoemd digd, dat het zoover nooit zou konten;
de heer J. G.J. van Iterson, candidaat të Mussolini, zoo beweerden- zij', was zich
Dordrecht. daartoete goed ervan bewust, dat Italië
Op onderwijsgebied is in het afgeloopeu jaar met zójn lange zecfront en zijn hlootgeslel-
weimg veranderd. Een tvyeede openbare op'oi- dc i)e7it in Oosl-Afrika het nimmer tegen
Een'zeer gewaardeerd initiatief is geweest .de
melkver,strekkingop school aan kinderen..yan
14 "jïvar, waurmeo 17 November begórihen
werd.
Rond de Middellcmdsche Zee
Wederom voor -velen een nieuwe ver
rassing was, dat deDuitsche inval in
Hard is'gewerkt aan de voorbereiding van de Engeland in 1940 niet- werd ondernomen;
invoering van het leerlingstelsel op de am- wij kunnen cianr dadelijk aan toevoegen,
bachtsschóol. Op': 1 April as. zal dit stolsel dat deze verwachting evenmin in 1941
worden toegepast. in vervulling ging. Achteraf is het wel
Op 1 September werd in liet Weeshuis der te hegrijpen, waarom in dit opzicht do
Hervormden een - Montessorischool voor kleu
ters geopend.
En tenslotte riog eenige" „losse"- herinne
ringen. -
Op i. AIei werd'de gemeentelijke en districts-'
arbcidsbeuri» -ingeschakeld als, bijkantoor, van dé
gewestelijke rijksarbeldsbemiddéling.
Het- uitreiken vtm pl.m. 45.Ó0Ö.- pérsoons-,
dingen zoo -geheel andersverliepen. Het
iti 'den oorlog komen van Italië had dwin
gend - de vraag naar voren ..gébracht, wie
meester zou zijn in de Middëliandsche
Zee. Met andere woorden, of de reoht-
streeksche verbinding der Britten met In
dië gehandhaafd zou kunnen worden, ja
dan neen-, pat deze vraag inderdaad-ging
overheerschcn'blijkt uit'een geheele reeks-
van feiten, dié in" dg'èersté maanden van
bewijzen geschiedde Van 7.- Mei' tppcjt ;met 31.,het jaar, dat. thans achter "ons ligt, zicJi
Octpb^runiae voormalige, toonzaal si-ooi. Schio-v,afSpeejdon ,|n ,januarj had ëéh conferentie
fTSSiv' u ^the-1'[lunchen Föhrer en-Duée' plaats,'flië" zich
en ..werktedaar nor 14 aagen. I
Begin April; wérd aan de openbare leeszaal P tjfcldï'k hoofdzaak heeft oezig go
on hibliothéok een - aparte kindcrleeszaal vér- j houden met de vraagstukken van hel
bondon. I Oostelijk, bekken der Oude Wereldzee. Im-
Oin aan do grooto vraag-naar volkstuintjes niers, tenvifl een deel' der Duitscho luqht-
te voldoen, werden dit jaar 'by de reeds be- inatiht naar Züid-Italie wérd overgebracht)
staande 278, nog ongeveer 125 andere' ge- en de Italianen, met name diooir het
reed gwnaakt, dio onmiddeUijk in gebruik wer- bombardement van Saloniki, hun inspannin-
den genomen.
Alóge 'de noodzaak
voor geschikt, is om
sööèdig verdwijnen. Dan. verdwijnt
een groot deelde zorg voor het materieele,)va!j J Z,J TobroeK tn handen kregen. Ook
at ljï" 1 VI. in no mnnnoAri riiA v-rvl rxH rvn hlAaf /iki in_
pen Zuid-Slavië en Griekenland binnen
trokken en.; jOpnieuwt,.. verbijsterend snep-
de "sitüatie^lvcncien b'éhéëisciië'n,do Brit
ten, levens -Bcnghasi cn Bard ia moesieu
ipntruimciv. fa het verloopvan slechts
enkele weken - werden - Zuid-Slaven en
Grieken tot volledige capituialie genoopt,
en moesten de Britten alles op alles zet
ten, om Egypte en liet Suezkanaal, dat
door bomaanvallen werd onklaar gemaakt,
te beschermen.
Deze hoofdlijn van dc gebeurtenissen in
het oog houdend, zien wij, (lat de strijd
der wereldmachten zich ook verder voor
loopig in dezelfde gebieden Jilcef af
spelen. In Londen gaf men zich er reken
schap van, dal Egypte weliswaar voors
hands was veilig gesteld, doch dat de
Middellandschc Zee practisch voor de im
periale verbindingen vuiterst gevaarlijk:
bleef. Boynndten heerschte aan do
Theems beduchtheid voor (le zooge
naamde „landbrug" van het Brilschc rifIc
dat zijn. oie Klein-Aziatische gebieden, die
men wel liet „glacis van het Empire"
neelt genoemd. Vandaar, dat dc Britten,
die steeds zulk cen bezorgdheid voor (le
kleine naties aan den dag plegen te leg
gen, als zulks in-hun kraam te pas komt,
begonnen mét Irak twist te zoeken. Want
via de havens van dezen; senii-onafbanke-'
lijken Arabischcn staat wenschtcn zij troe
pen te concentreoren tegende Franscho
mandnalsgebieden Libanon en Syrië, ten
einde op deze manier een front te her
stellen. dat door het gedwongen uitvallen
van Frankrijk als. actief bondgenoot een
hiaat gekregen had. In Mei en de eer
ste helft van Juni werd daarom Irak over
weldigd, en beleefde men tevens het,
zacht gezegd, merkwaardige schouwspel,
dat Engeland zich van de Fransche in
vloedssferen in den Nabijen Oriënt mees--,
ter maakte, ofschoon Frankrijk zelf voor
de Britsche zaak goed en bloed had over
gehad. -
Doch tegenover deze Britsche vorderin
gen stond o.ia. het verlies van Kreta,
hetgeen wederom een gevoelige, slag lie-
teekende, zoowe» voor het reeds zoozeer
gelaande Brilschc militaire pTesiige, als
voor de geheele Britsche strategische pó-
.sitie in Itef -Ooslelijke Middellandsoho. Zee
bekken.
Al deze krijgshandelingen liggen dus als
in eikaars verlengde;" men ziet zo verbon
den docj}' éón: ioeische lijd. Thans, terug-
"bRkkofnle, otihraren'-' ivij'-hogeen tweede
reden voor dit - Engolsclie- oplrfden. Men
wilde; in lief Nabije Oosten, nu de plannen
orn-.ftalië murw te lieukcn en cën stabiel
Balkanfront tc vesrigen. Sébromelijk had
den gefaald, een Oriëntfront,dat degen de
Sovjet-Unie zóu aanleunen, van wélke men
immers dc Gebeurtenissen van de twee
de helft van..Juni. hebben zulks onthuld
een spoedige intrede in den oorlog
aan Engcische zijde mo-zst verwachten.
Echter, ook diltnaal werd er wederom een
„autc-bus gemist", om het eens .met dc
woorden 'van wijlen Chamberlain uit te
drukken. Doch hetwaren niet de Duit-
schers. die teIaat bij den afrit ver
schenen
Strijdt ontbrandt in het Oosten
Zoo zijn wij dan genaderd tot een nieuw""'3
belangrijk keerpunt, namelijk tot dien.
overrompclenclen dag van Zondag 22
Juni,, toen plotseling Hitlers proclamatie!V
•de geheime plannen van 'een Britsclvbols-
jcwisfischc- samenwerking onthulde, wel
ke erop was gericht, Europa ten Brit-,
schen bate aan het bolsjewisme prijs té
geven. Deze Duitsch-bolsjewistische-oorlog
was., wederoiu zulk ben cóüp de théatre,^
dié gëen cnkêlc politieke''tinnengieter ...ha(l
voorzien. Wel béstoïitl daariëóér bij' velen
de.'yerivaclttih'g, dat'.'-de Sovjetlegers..op
'ceh bnbeiva&ktmoment Duitschland .^ou-\
den overrompelen. -„Wat" geschiedde "was
echter preciesTiet tegendeel.
De eerste maanden van dit ontzaglijke,
treffen in het Oosten zijn van een adem
benemende spanning, van een ontzaglijke
epiek geweest, Binnen dit bestek is het
metwel doenlijk! alle fasen van dezen
die ;bij vélen nu nagenoeg alles overiieerscht en
kan ook aandacht geschonken worden aan
dingen" van) hbbger waarde. Wat niet zeggen
wil, dat in het zelf verbouwen. Van zyn groen
ten, aardappelen en wat bloemen, geen vreugde
gelegen zon .zijn.
in de maanden, die volgden, bleet dé in
spanning van béide tegenstanders op - het
Zuid-Oostélijk deel vah ons continent, en
landsehe .zeebekken gericht. Wij hcrinrie
ren er aan .den eenen kant- aan,, - dat
Ililler te S-alzburg den 'Zuid-Slavischéh pre-
miericmUing,'; wélk--bezoölc aanvankel^k-toL-
een nauwe samenwerking met dit land
schéén, te, zullen leidendat eeh-: Duitsche
expeditiernacht onder generaal Rommel.iin
Noord-Afrik'a begon te opereeren,' eb zulks'
mét;-.- doorslaand "succesclat '- Bulgarije tot
liet pact vandrie toetrad en Duitscljq
trpepetiv in zijn gebiécl, toeliet. Aandert
midéren Kant deed Griekenland een be
roep om hulp op do Vereen. Staten; bracht
Eden bezoeken aan de Turksclie' en .Grièk-
sclie hoofdsteden, en had (evens in Bel
grado de staatsgreep- plaats; die Zuid-Sla-
vië in den oorlog kou storten.' Deze actie
en tegenaclie, ,iri .welker .kpdcr men ook,
dé' ontmoetingté Ankara iiibct pla.alseif
vah Wavell, Eden on Dill, had dit eigen-'
aardige, dat zij Londen en Berlijn ertoe
dwong, ongeveer terzelfderlijd in .Noord-;
Afrika .en' in den Balkan den slrijd te acli-
ArL 23.--Wëgeiiverkefrsiegeling. veereri. Ook ditmaal hadden de Britten
Voer fietsers is liet rijwielpad, veiir hel zich in de krachtsverhoudingen mis-
gröntc verkeer de gróéfe weg. lekend-. Dit blij lel uit het "feil. dal in do-
"(Koiloj l'olygooivSeym)y zelfdöi pcriodé, waarin- id'é - Duitsche Iroe
de oeverstaten van -het -Oostelijk- Middel- Iime..bianenvieleri.Tóeu grepen '.'.«Sok ach-
van de jVille tot de Zwarte '.Zee, of an-_
ders aangeduid, dat de Finnen, (le Duit-
schers, Hongaren 'en Roemenen, gezamen-
.Ijjk het geweldige territoir; vandc Sovjèt-
lereenvolgens dio opaoifaaren3e'!4>msfagef;."*'
lingsveldslagen - plaats -^-. .Xembcrg-, Bialy-,-
stcrik," Bijahsk,Wjasma,öm slechts-'>«n-
Uete- na!pen--të- releveeren-—- diè-een-cti--
max betcekenden-' in..de. - mod e rn e.,- krijgs-
geschiedenis; en waarvoor dc Duitsclio1
teqlnjictj;deii typischeii térni .ran
.jDè.Sovjet-urticj^aliTd.ë^^
^nywoh'fkagl^ vBrliüzën.'jnah'"
menkéllAnj'fen ylicgtuiöcn ,s- een izwaar ma.-j*
rnrieèLyaan "land' cn aa.n liulplir'onii.eti, .go-';1
lijk kolen; en--eitsgcl.)ieilen,.,.wejke zij jeed.,
Op, geen chkcle: manier, bleken. Groot-Brit-
tannic en; do Vereen.- Slaien"er tegen' op
gewassen;?, hét verloren gegane nit eigen
productfèSaan le ^vullon.' Ook de bofaam-
dó militaire conferentie te. AlqsköjT en de
Atlantische ontmoeting.' van Roosevdt en
Churchill, aan hóortl van de ,.Prii>r'e of
Wales", konden raad noch steun verschaf-
fen|. Het ..eenige. wat men aan Angel
saksische zijde wist te doch was, nog nicer
landen en koloniën in .zijp greep tc lcrij-
gen, in ile vage verwachting, dat men
later 'daarvan évcntucel profijt zou kun-
mm hel>hen. (Vervolg pag. 2: 2e blad)
