Maandag 2 Maart 1942
Japansché troepen op Java geland
Geallieerde vloot bij Batavia en Soerabaja
Verwoede gevechten.
tijd om te verduisteren
BUREAU LANGE WAVEN 141 (HOEK KORTE'HAVEN)TEL. 69300 (3 LIJNEN)
94ste Jaargang
POSTREKENING 5311.
No. 23025
verslagen
Verliezen der Nederlandsch-indische marine
Japanners op 50 transport
schepen naar Java
Zeegevechten bij Soerabaja
en Batavia
Kritieke toestand in Birma*
Britsch-lndische leider spoort
aan tot verzet
Roosevelt waarschuwt"
Frankrijk
Zware strijd bij^het llmenmeer
„Daily-Express" over de
Engelsche scheepscrisis
Tuchthuisstraf voö'r. het luisteren
naar een verboden zender
DuitscliiandstrijdtJyoor Europa
op schiereiland Kerts]
Weer 42:000 Iton tot
zinken gébracht
Duitschers ver
nietigen Kaükasisch
steunpunt
Hevige gevechten aan
J Donetz-front
De ,,Dag van den
omroep"
Redevoeringen van prof. dr.
T. Goedewaagen en dr. ing.
W.-A. Herweijer
Rijwielen komen op
den bon
Verkoop en aflevering verboden
•tot en ril et 15 Maart 1942
Bon voor. generatoranthraciet
en -turf voor Maart aangewezen
Dcr.to cbitrw'U' ci*»\•m«| u«t»»»oderinjj
van Zon* cu IVeilda^u
Prijs per kuarlun: i 2.1U; Ivnuco j»<n p'osi 2.60.
Prijs* per week: 16 ets. Afzonderlijke nutnmers
5 eta.Abonnementen worden dagelijks aangenomen
Advertêntién voor het eerstvolgend nummer moeten
vóór.elf uur aan liet Bureau ber.ored «iju, 'a Zater
dags vtför 9 uur. Een', bcpaulde plaats van
advertentien wordt niet gewaarborgd- -
Vandaag 19.20 u. Morgen 19.22 u
Zonsopuann nioroen i.z3 uur
Maan op 20.09 uur onder 9.02 uur
i DIRECTIE: lyir. H. A. M. R0ELAHTS, HOOFDREDACTEUR: M. STAVENGA
Krijs der ijsdvertentiën: van 25 regels f 1.60,
iedere regel; meer.',f0.31; in/liet Zoterdagnumzuer
15regels f1.85, iedere regel meer f 0.36.
Reclames* f'0.77'pér •'-egel.'Incawokósieó"5 ets;
Eostkwitnnties 15 ets. Tarieven van advertentif-n
ij abonnement zijn nan bet Bureau verkrijgbaar.'
Ongelijks worden tegen vooruitbetaling. Kleine
Advertenties opgenomen 0.52 t/m 15 woorden,
f0.77 t/m 25 woorden. Kik woord meer 5 rent tul
een maximum van 30 woorden. Voor brieven onder
IcLter of adres te bevragen -Bureau blad. wordt 10 r!.v
extra in rekening' gebracht.
Donderdags Kleine Advertentien tet 25 woorden
ro.26, mits vóór Woensdagavond uur anu
bet Bureau bezorgd.
'sZntcrdngs: Kleine Advertentien f 1.03. indien
nieujróór Vrijdagavond 0.uur bezorgd.
Het Nederlandsch-indische legerbericht meldt,
volgens den Engelsohcn berichtendienst:
Zaterdagavond zijn vijandelijke afdeelingen
bij Bantam en kort daarop andere Japansché af
deelingen in de. baai van Indrnmajoe aan land
gegaan. Laat. in den nacht volgde een nieuwe
landing van een sterk. Japansch expeditiecorps
op. ongeveer dertig kilometer ten Oosten van
Rembang. -
In verband met de, landing bij Bantam is tij
dens een treffen tusschen Japansché en Neder
landsch-indische strijdkrachten, eèn NederlandseHS
Indisch oorlogsschip tot .zinken gebracht. Aan
de afweermaatregelen, die in de streken van de
andere landingsgebieden zijn genomen, heeft in
hei bizondér de luchtmacht deelgenomen.
Berichten over de aan den gang zijnde ge
vechten zijn nog niet ontvangen.
.n het legerbericht wordt voorts nog mede
gedeeld. dat. men, daar.door de landing der'Ja
panners in de. buurt van.Tajoc, dat gelegen is
in de nabijheid van Rembang, de,groote petro-
leumvelden van Tajoe gevaar liegen, deze nog
In den nacht van Zaterdag op Zondag heeft
vernield.
Het eerste punt; waar de Japanners aan land
zijn gegaan, ligt in de provincie Bantam
ten Westen van Batavia, het tweede in de
buurt van Indramajoe, ongeve'er 200 kllo-
meter ten Oosten van Batavia, en het derde
is .de stad Rembang, Halverwege tusschen
Soerabaja en Semarang.
Uit Bandoeng op Java meldt de Britsche
berichtendienst, dat officieel wordt bekend
gemaakt, dat Socbang, óp 40 mijl ten N.O.
van Bandoeng, in handen der Japanners is.
De plaats is bezet door de bij Indramajoe
gelande Japanners.
Naar de Engelsche berichtendienst meldt zijn
de beurzen van Batavia en Soerabaja tot
nader aankondiging gesloten.
Naar Reuter in. een cxtra-bcricht uit Bandoeng
meldt.' zijn de'Japahhêrs* enn" geslaagd óngevèér
50 transportschepen naar Java over te brengen.
De ramingen 'van de op Java gelande Japan
sché troepen loopeu, eveneens volgens Reuter,
- tusschen cenigc duizenden manschappen en vier
divisies.
Zij werden in de lucht door vliegtuigen van
het vasteland en klaarblijkelijk ook door vlieg
tuigen van een vlicgtuigmoederschip uitstekend
beschermd. De Japansché legervliegtuigen, die
tijdens deze landingen in den strijd werden ge
worpen, waren afkomstig van de bezette vlieg
velden op Sumatra, Bali en Borneo. De toe
stand aap de kust van Java is nog te verward,
dan dat men een juist overzicht kan hebben.
De Japanners hebben voor hun landingen een
plaats uitgekozen, waar zich een net van kleine
riviertjes en aansluitende kustwegen bevinden. Oti
getwijfeld is liet hun "gelukt enkele sectoren van
het land te mfiltreercn.
In het gebied van Bantam, ten Westen van
Batavia, waar Japanners zijn geland. Is het
land vlak. Hier liggen meest, maisvelden met
goede verbindingswegen.
De Engelsche berichtendienst is van mee
ning, dpt de Japanners van plan zijn Bata
via te omsingelen. Hetzelfde.geldt, zoo meent
de Britsche berichtendienst verder, van Soe-
1 rabaja. 35 ihljl van de kust bij Rembang
loopt een lioofdvcrkeerswe'g én een spoorlijn
direct naar Soerabaja. Waarschijnlijk zijn
de-Japanners voornemens met het oog op
hun .derde landingin de baai van Indra
majoe Java in tweeën te verdeelen.
Het Japansché keizerlijke hoofdkwartier heeft
meegedeeld, dat Japansché marine-cenhcdejjK.die
ifi dc Ned.-Indischc wateren opereerden,.- inbeten
loop van twee gevechten met de vereenigde
vijandelijke vloten op 27 Februari en Zondag
ochtend vroeg 5 kruisers, waaronder een grootc
Amerikaansche kruiser en zes torpedojagers-^tót
zinken hebben gebracht, alsmede vier andere
.vijandelijke kruisers.zwaar beschadigd hebben.
Tijdens het zeegevecht, dat bij Soerabaja werd
Finschc tentoonstellingvan oorlogsbuit In .het
Jaarbeursgebouw ti Helsinki.
'Zander-V.P.B., PK. Pontiainen)
geleverd, en dat plaats had tusschen de avond
schemering van 27 Februari en het morgen-
grauwen van 28 Februarir zijn volgens de rap
porten 3 vijandelijke kruisers enzes torpedo
jagers tot zi.iken gebracht, terwijl vier kruisers
zwaar beschadigd werden.
Bij het andere; zeegevecht, dat de -„Zeeslag
bij Batavia" wordt genoemd en Zondagochtend
werd geleverd, werden een groote Amerikaan-
sché kruiser en een Australische "kruiser tot zin
ken gebracht.
'He resultaat van deze beide zeeslagen is, zoo
besluit het communiqué van het Japanscht kei
zerlijke hoofdkwart: -. dat dc in dc Neder
landsch-Indische wateren opereerende Japansché
vlooteenhcden practisch dc hoofdgroep vtm d
gecombineerde vijandelijke vloot hebben vernie
tigd en thans bezig zijn deze wateren van vijan»
delijke strijdkrachten 'te zuiveren.
Een Japansché torpedojagerwerd licht be
schadigd, doch niet buiten-gevecht gesteld.
Het Japansché keizerlijke hoofdkwartier ma;-kt
bekend, dat. vliegtuigen van het Japansché. leger
bij cén aanval op vijandelijke zecstrijdkrachren
in Straat Soenda een oorlogschip van 3000 ton
in brand hebben geschoten en twee kruisers als
mede een torpedojager gebombardeerd en zwaar
beschadigd hebben. o
In een communiqué van de Nederlar.dscli-
Indische marine over de zeegevechten bij
Java wórdt toegegeven, dat een Neder-.
landsch-Indisch'e torpedojager en twee Ne
derlandsch-indische kruiscfs';door de Japan
ners tot zinken zijn gebracht.
Dc kruisers zijn waarschijnlijk door torpe
dojagers gezonken. x
Ten caanzien van de zeeslagen meldt Lon
den, dat dc commandanten van dc Neder-
landsch-Indische oorlogsschepen het bevel
hadden „tot hun vernietiging" te .strijden.
De zeeslag heeft ongeveer 36 uur geduurd./
De Britsche nieuwsdienst meldt, dat dc felle
gevèchen in Birma voortduren, \vaarbij de 'Ja
panners ..b.et.JVpQrd^cJ.^yfluV.talrijlc&.-versteckm^.
gén - hebben. Naar van Britsche zijde voorts
wordt gemeld, blijft de toestand kritiek. Steeds
weer "stelt men zich de, vraag, in hoever de
verdediging van Rangoon 'kans lieeft op eenig
succes.'
ie, Berlijn hecht men groote iieteokenis aan
een oproep, dien de nationale'-leider Rose
voor een onbekenden radiozender tol de Britseli-
indisclie bevolking heeft -gericht tot oiivopr-
vvanrdelijken tegenstand tegen Engeland.
- Naar, uit verschillende .berichten der laatste
dagen valt. op te maken, vertoeft Bose te To
kio. Van Britsch-Indisclie zijde wordt er op go.-
wezen, dat liet Nationalistisch. Congres -van
Brilsch-Indië in 11)89 40 millioenaanwezigen
telde, waarvan ongeveer 10 millioen, die ra
dicale aanhangers van Bose zijn.
Nuar Reuier uit Washington meldt, heeft bet
Amcrikaans'chc staatsdopartciricnt een communi
qué gepubliceerd, dat beoogl, de betrekkingen
tusschen de Ver. Staten en de regeering ,io
Vicliy duidelijk te maken.
Naar in het communiqué wordt verklaard,
heeft Roosevelt in een persooulijke bocfdscliap
aan maarschalk Péiain meegedeeld, (Jat iedere
ondersteuning van een vijand der Ver. Stalen
voor IVaitkrijkcatastrofaal, zou zijn.
Het* communiqué wordt als laaiste en. open
lijke waarschuwing aan de regeering van Vi
cliy-beschouwd. -
Ten zuidoosten van liet llmenmeer heeft een
Buitschc infanteriedivisie, die van verschillen
de kanten door een numeriek sterkeren vijand
werdi 'aangevallen, in vijf weken meer dan
150 aanvallen afgeslagen. Tusschen 7 Januari
en 25 Februari 'werden hier 4425 gesneuvelde
bolsjewisten geteld en 357 gevangenen gemaakt.'
Bij Duilschc tegenaanvallen', 'soms tot diep in
de vijandelijke. Tiiiies, leden de bolsjewisten
nog meer verliezen.
Groot-Britlnnuiü verkeert liiaus in .strategisch
opzicht'in een ernstige crisis, schrijft de „Daily
Express"; Dé meeste menschcn zien dit welis
waar niet in, maarf desondanks is liet- waar.
Deze oorlog'kan gemakkelijk op zee' 'verloren
worden. Het leven' vaït'Groot-Bvittannië en ieder,
uitzicht op succes der geallieerd.cn hangen af
van de zee eh van' den vorm, waarin de ge
allieerden hun strategie ter zee in dc ko
mende maanden' kunnen gieten. Dit feit moet
reeds thans als een ernstige crisis worden
beschouwd.
Engeland is nu al zoo ver, dat liet elk kon
vooi door slcrkc strijdkrachten der marine moei
beveiligen, als .het nog .cenigc' hoqp wil koeste
ren, dat)-het zijn doel bereikt.
De Engclsclien hebben blijkbaar dc omstan
digheid uit liét oog verloren,- dal hel lot van
Engeland in den hnidigen oorlog in de eerste,
'plaats op zee wordt beslist. Tot'nadoel vati
het Tand is uit' dcii- slag op denAtlantische»
Oceaan-een-slagr"op de zeven wereldzeeën ont
slaan.'
Groot Britlannië ziet zich- dit jaar gesteld
tegenover dc 'sterkste, combinatie van vijando-
lijko zceslrijdkrachlen uit zijn gehccle geschie
denis.
Dc Nederlander J. Gr. heeft in zijn woning
herhaaldelijk naar een .verboden zender ge
luisterd. Bovendien heeft hij zich schuldig
gemaakt aan het verspreiden van vijandelijke
radioberichten, doordat hij eenigc andere per
sonen in de gelegenheid stelde, vijandelijke
radio-uitzendingen mede - te hooren. Hij is -
door het Duitschc landcjercclit veroordeeld
tot anderhalf jaar tuchthuis.
Een ander beklaagde, dicjzich aan hetzelfde
strafbare feit heeft schuldig gemaakt en bo
vendien zich nog schuldig'h'ccft gemaakt aan
voor Duitschland vijandige uitlatingen, is
door het Duitsche landgerecht veroordeeld
tot een tuchthuisstraf van twee-en-half jaar.
Het opperbevel der Duitsche weermacht
maakte Zaterdag bekend:
Op de Krim heeft' de 'vijand tegelijker
tijd voor Sebastopol en op het schier- 1
eiland Kcrtsj met sterke, door pantser
wagens en vliegtuigen' ondersteunde strijd
krachten aangevallen. Inverwoede gé-
vechten werden dc aanvallen onder hooge
bloedige verliepen', voor 'den tegenstander
afgeslagen. Voor een decLz.ju.ue geveen
ten nog aan dén gang. Voor Sebastopol»
werden 9, op het schiereiland Kertsj 35
vijandelijke'pantserwagens buiten gevecht
gesteld.
Aan liet- Donets-front js eveneens' een
met sterke, strijdkrachten ven pantserwa
gens ondernomen vijandelijke aanval mis
lukt. Ook .in de overige- sectoren van het-
Oostclijke front herhaalde' dc vijand zijn
yruchtelóoze en met grootc verliezen ge
paard' gaande aanvallen.' Aanvalsacties
van afdeeiingen .van het leger en'de
Waffen-S.S. hadden succes. In totaal wer
den alleen gisteren aan bet Oostelijke
front 75 vijandelijke pantserwagens ver
nield.
In Noord-Afrika hebben-Puitsché cn'Ita-
liaansche vlicgtuigfbrniaiies ;/in -scheer-;-
- vluclit Britsche troepenconcentraties uit-
cragt^rcYcpj-tpj» ylieqvf-den er,haveji-
.'installaties')"vnn' cien'-Vijaria'-'met Bommen"
cn met boorcKvapens aangevallen.- - Vijf
Britsche vliegtuigen werden;op den grond
vernield, 2 in luchtgevechten neergehaald.
Op Malta werden bij aanvallen van Duit
sche gevechtsvliegtuigen op de bóven La
Valeria bomtreffers.van zwaar kaliber ge
plaatst op magazijnen en opslagplaatsen.
Een Britsche duikboot werd door beschie
ting met de boordwapens besdiadigd.
Duitschc duikbooten Iiebben op den At-
lantiscncn Oceaan 5 schepen van 42.000
brt. in totaal tot zinken gebracht. Boven
dien zijn 2 groote scliepen door torpedo-
treffers beschadigd. In het zeegebied rond
Engeland hebben bomtreffërs van Duit
sche gevechtsvliegtuigen 2 vrij grootc
koopvaardijschepen zwaar beschadigd.
Aan de Noord-Franschc kust is in den
afgbloopcn nacht een aantal Britsche val-
schérmjagers geland. Nadat zij een zwak
ke kustbe wak ingspost hadden overvallen,
trokken zij zich twee uur later onder den
druk der Duitschc tegenmaatregelen over
'zee terucj,.
Bij vluchten, die Britsche homm.cnwerpers
vannacht boven het Duitsche kustgebied
ondernamen werden 3 der aanvallende
vliegtuigen neergehaald.
Het opperbevel van de Duitsche weer.
macht maaklo Zondag bekend:
Op het schiereiland Kcrlsj verloor de
'.vijand in \le gevechten dor laatste da
gen nicer dan 4000 dooden cn 66 pant
serwagens. In den naclit van 26 op 27
•Februari drongen Duitsche stoottroepen
30 kilometer ver over het ijs- van de
'zee van Azof lot den zuidelijken oever
door .en vernietigden, zonder zelf verlie
zen te Tijden, een vijandelijk steunpunt
mot zijn bezetting.
Aan lietDonetz-front zijn nog hevige
gevechten gaande. Italiaanschc en v Slo-
waaksclie troepen sloegen' Sovcjt-aanval-
leti welke door pantserwagens gesteund
werden, af. Dc luchtmacht vernietigde
in verschillende sectoren van het ooste
lijke front vijandelijke stellingen en. pant
serwagens, kanonnen en voertuigen.
In'.het-hooge Noorden waren doeltref
fende luchtaanvallen gericht op militaire
inrichtingen van de haven van hlocr-
•ïnansx*. Eon groot transportschip werd
door bommen beschadigd.
Jn Noord-Afrika werden Britsche ver-
keiiningsafdèelingen- verdreven. Duitsche
jagers vernietigden vijandelijke gepanlser-
de verkenuingslroepen.
In het gebied van het Kanaal schoot
cén zwerm'Duitsche jagers, zonder zelf
verliezen te lijden, drie vliegtuigen van
een slcrkc Britsche formatie jachlvlieg-
tuigen öihlaag. Een ander vijandelijk jacht
vliegtuig) werd aan de'Belgische kusl
in een ludilgévenht .neergeschoten.
De feestelijke bijeenkomst Ier gelegenheid
van den „Dag van den omroep", welke gister
middag te Hilversum- werd gehouden, mocht
zich in een zeer groote" belangstelling van
vele 'Duitschc en NcderlandscJie autoriteiten
verheugen.
De directeur-generaal, dr. ing. \V. A. lier-
weger, opende tegen drie uur do bijéénkomst
Na de begroeting -werd de film „Scherven
brengen geluk" vertoond do Ncdcrlandsche om-
roep-filrn, waarin ook een fragment van hel
bedrijf is'verwerkt.'
Na de verlooning van deze film betrad de
secretaris-generaal van bel departement, van
volksvoorlichting en kunsten, prol. dr. Goedo-
.wangen liét -podium voor bet uitspreken van
cén korte rede.
De-omroep en de cultuur
.Hij zéide: Het zal altijd waar blijven, da'
menteen volk afmeet naar de bijdrage, die hc-l
voor .dc-cultuur beeft, geleverd.-
Aan dé cultuur berkent men liet 'wezen van
.een volk. Dit zou niet mogelijk zijn als dc
cultuur niet geworteld stond in den bodem
der volksgemeenschap; als: niet ook de meest
eenzame scheppers, wetens of onwetens kin
deren van hun volk v -en.
Ik weel; wel, er is verschil üisschen hoog en
laag,'1iusséhen d esimpclo en de verfijnde smaak
cn geen nationaal socialist zal ooit beweren,
dat zie voor en ervaring van Je hooge goederen
'dor cultuur bij alle volksgcnöotén gelijk zijn.
Maar het onderscheid tusschen grof en ver-
l f ij ii <3 tusschen boog cn laag, Uisscltcn opper-
"'"kkige cn diepere -cullutsib'eleving is niet
I star.
j Hier ligt de groote cuUuurpoliliekq laak van
•onze eeuw: de eulturecle goederen niet ge
vangen'te houden binnen' den beperkten kring
der bevoorrechten, maar ben te verspreiden,
opdat ieder lot zich kan nemen naar zijn aard,
Wat hein ligt en aardt. Zoo heeft on^e leei'iW
zijn leeszalen, zijn volksimiversileilen, zijn volks
concerten en volkslopneel' voorstellingen opgezet,
i z.ob kwam het vsilrevcn op om de wcrkelijko
i goede, film in de bioscopen te brengen en' oin-
I (lelijk eens een einde te maken aan liet Amcri-
j'cariislische.'product, dat onzen filmsmaak had
bedorven. Zoo schiep de sociaal-democratie zijn
V,Kunst aan liet '"Volle" cn begon in onze dagen
'i j,Vreugde cn Arbeid" met zijn grootsche taak
j ook dcu arbeider te géven, wal zijn leven ver-
'boogt, cn' hem aan den alledaagschen sleur
-! ontvoert. -
I Men kan l.aiv.' de cultuur, die de omroep
j'.inwla!lot«0„-b!.iisk;u.!iegiJ'rerigi;~-'trio--....5aonp£iiu
van luisteraars onderscheiden. De eerste, groep
zijn bevoorrechten, die onafhankelijk van do
radio in 'de gelegenheid zijn, doorloopcnd zich
'aan de springbron dor cultuur, Ie laven.
Voor lien betcekent do omroep oen verster
king, verdieping cn verrijking vun hun erva
ringen.- '-
De tweede groep zijn degenen, die. cultureel
onbewust, door don omroep wakker worden
gemankt, oplettend worden en zich ojigcwckl
voelen tot zc-lt lezen cu tot muziek hooren ia
de concertzaal tol nuiseuinbèzoek ^cn een ge-
regelden gang. naar den schouwburg,
j De derde groep is de talrijkste: Zij ?.ijo niet
in de gelegenheid als de voorafgaande groep, de
vreugde van'cultureel te zien cn le luisteren
aan de bronnen" der cultuur zelf te genieten.
Maar ook zij. zullen, aangewezen op hun
huiskamer, schatten van geestelijke vreugdo
kunnen- verzamelen, die zij vroeger moesten
derven.
Zoo krijgt een steeds grooter deel van ons
j volk door don omroep deel aan cultuur.
De. cultuur wordt cr niet minder van, als
zij door meerderen wordt beluisterd. Dc cul
tuur wordt'et rijker en - sterker vair: Zoo zien
wij, mensclieir van dc twintigste eeuw, bel.
Daarom -wénscben wij den .Nedcrlandscben
omroep geluk met wat bij bereikte,
i Vervolgens,wis de beurt aan liet radiosym-
phonie-órkest o.I.v. Picrffe Bernards; uitgevoerd
werd o.ji. „Feestouvcrturc" van II. Bailings.
Daarna ving dr. ing. \Y. A. Ilerwijer zijn
jaarrede aan.
Plaats en taak van den omroep
Spr. dcehlc o.a. mede, datbét tolaal aantal
Kaangeslotencn TH Januari 1.437.839 bedroeg.
Van Sepfembci- 1941 tot 31 Januari 1942
j is |hol totaal aantal aandluitingen mét 'onge-
veer 50.000 sluks' gestegen. Het kenmerkende
hierhjij is, dat lnorvan ca. 35.000 nieuwe aan-'
i sliiilingen bij do radio-centrales zijn cn 15.000
nieuwe toestelbez.ittcrs, zoodat dus blijkt,'- dat
de aantrekkingskracht van onze eigen' 'uitzen
dingen grooter is dan van de Engelsche zenders.
Spr. gat een overzicht vun de jongste ont
wikkeling in den omroep.
Een zeer belangrijk onderdeel wordt gevormd
door d eijjB.N.O. De Neilerlandschp Omroep heetl
dezen bericlitcmliensl geheet aan zich gelrokken,
dit in'tegenstelling met den toestand, zoonis
deze vroeger bij dc omroeporganisaties bestond.
De oplage van den luislergids bedraagt nu
cn. 100.000 stuks cn kan voor hét begin als
bevredigend worden beschouwd.
In bet afgeloopen jaar is gestreefd naar n'rii-
formeering voor de in gebruik zijnde studio-
gebouwen, zoowel in outillage als in werk
wijzen, terwijl gewerkt wordt aan een centra-
liseering van de elridrcgcliiig. Van 19301940
is in Nederland voor ongeveer 6 r.liilioén gulden
geïnvesteerd'in studiogebouwen. Het mag niet
onz.o bedoeling zijn hierop nu maar voort te
vcgfcteeren.' jannen voor do meest noodzakelijke
studio's zijn dcrlialve in bosludeerlng genu-
men, terwijl ook'-aaiulaclit wordt geschonken
aan de televisie,, die straks ook uitzend-
rinmtén cn technische apparatuur zal gaan
vereischen.
'Wiit. de verzorging van hel programma belieft,
deelde spr. mede, dat men thans beschikt
over écn groot sympbonic-orkest, een grool
opera-operette-orkest, een kleiner omroeporkest,
dal uitgebreid mot blazers, ook als harmonie
orkest optreedt, en een groot amusements
orkest, benevens, cenigc kleine ensembles voor
dans- en verslrooiings-muz.iék.
In-verband met de populariteit van do opera
is een muziekdramatische afdcéling opgericht.
In het iilgcloopoii jaar is „verder veel aandacht
besljCed aim orgelconcerten.
Veel van .'den zendtijd voor muziek wordt
gevuld; door kamermuziek, z.ooals vocale en in-
strüinenlalo voordrachten, liet peil der vocale
prestaties laai hier te lande helaas nog te»
wenscliei. over.
Bij de Nederlandscli» inslriiinenlalislei: ligt
liet gemiddelde iieil van tcebniselio ontwikke
ling en muzikaliteit liooger. Voor -Ilc solo--
Voordrachten is er onder dc Ncdcrlaiidsclic
musici wel vtddoondc keus, moeilijker is bet
voor-ensembles: Ons land teil nog' oen tekort
mui goede sfrijkkwartctten en piano-trio's.
Ook de koorzang Icenl z.icli zoor goed voor
radio-uitzendingen, (loch (1e keuzo van mede
werkende koorvêreenigingën moest in liel afge
loopen seizoen zeer streng zijn.
Dc fimiiicieclc toestand der Ncdcrlandsche
-koren iszoo s lecht dal zij zonder'den steun
van dcii' omroep vrijwel geen uitvoeringen meer
kunnen geven.
De kleinkunst is een z.eor belangrijk oniler- -
deel van bet vcrmanksprqgrainma. Gedurende
liet achter ons liggende jaar' werdén 50 bonte
avonden gbgeven, waarvan 26 zonder publiek
en 24 met piildick. Bovendien organiseerden
wij vijf stedenavonden.
Hel. is .voor dc cultuur vanÓns land waard
en noodzakelijk, dat de schaf van volksliederen.'
die wij bezitten, levend gehouden wordt en
dat kan alleen door zo Ie doen zingen hij elke -
gelegenheid, die zicli daartoe voordoet.
Kleinkunst is wel degelijk cultureel' werk,
wanneer men' niet afdaalt naar liet niveau, dat
door do groote massa zóo graag aanvaard wordt,
rnaar wanneer voortdurend naar vcrliooging van
liet niveau wordt geslrpcfd.
Een verbetering der lichte muziek is uit
eindelijk niet. mogelijk zonder een veranderde
geestesgesteldheid bij bet volle. Indien onsvolk
werkelijk wper tot „volk" wordt en ophoudt)
ecu massa to zijn,' is de grondslag van een
goede'.vcrmnaksimizick gelegd.
Wij zoeken dift qji (lil terrein ook naar een
volkschc kunst, die 'wortelt' in de geestelijke
'„Hel"; mrs er in"
Hedenavond- houdt Max Blokzijl voor den
zender Hilversum 2, zijn polilick weekpranljo
van Jóvarl. over zeven tol. half-acjit. De' tilel
iTiiervaii luidl: „liet mes er iu".
oerrijkdoni vim hel gelieole volk en die stoelt
op éigen bodem, Een dergelijke kunst is li cl na as
niet meer algerngeii „populair".
De invloed van bel. gesproken woord door
de radio op onze samenleving, is nog lang
niet tot volle, -diepte gepeild, vvo wclun even
wel, dat hét door 'den 'omroep op de juisto
wijze gesproken woord 'va\ onschatbaar 'groot
nul kan zijn.
Voor dit belangrijke programma-onderdeel
ontbrak eed goéde basis ten cenen' male.
Doch reeds spoedig groeide het. aantal door
•flcrrKafeiiirgp<ontwi<n{toh^rem^*vmmiTmmn''*rerc-*--
zorgde uitzendingen. Zoowel in huishoudelijke-,
als culturcc.y; eh politieke vragen vverd.de
Nérl. Omroep een bolroowbaren raadgever. Ook-
Jiet gebied der pnedagogio vond een plants
in liet programma. IVI.itioneele instanties
werkten mede om dooi cn reeks hoorspelen
de ouders óp te wekken lot deelname aan
tfen strijd tegen de joiig Ibaldadigheid.
Een aanlnl tekstsdirijy'ers. zorgt voor do voor
bereiding van de hoorspelen. De omroep brengt
cenigc malen [lèr' vveel; een hoorspel.
Van zeer grool. belang is onze afdcéling
staatspolilicko diensl, die naast de uitzendingen.'
vim staalsplechlighedeii, dc 'ziitzèndingen ver
zorgt, waarin de politieke organisaties, zooals
N.S.B., W.A., S.S., N.J.S., enz., nader tot óns
volk worden gebracht.s
Een bizoiulcr' cultureel initiatief van (le af-,
deeling ontwikkeling en vóórlichting is bet
invoeren van bepaalde slrcckdagen, waarbij de
Nedcrlandsclie omroep in dienst st.iat van bet
culturcólc léven van 'een bepaalde streek. -
Tenslotte schetste de beer Horvvoijer- de radio
als kunstuiting.
Do omroep is een technisch instrumentdat
niet slechts gebruikt mag worden voor bet
„doorgeven'.' van muzikale of 'gesproken pres
taties.' Heel de technische kring; van microfoon,
via versterker, zender cn ontvangtoestel, totv..
luidspreker is één instrument dat op de wijze'
die dit instrument mógelijk maakl bespied
moet worden zóó, dat de impressie die bij
den luisteraar geweld wordt, het béste be
antwoordt 'aan' dé' bedoelingen vaii den be
speler.
De secretaris-generaal Van Ijet departement
van handel, nijverheid cn scheepvaart maakt)
bekend, dat ter voorbereiding van de distributie
van rijwielen het koopen, verkoopen en afleve-,
ren van alle soorten tourrijwlclen, sport- en race-
rijwielen, iiivalidcwagens. transportrijwielen, car
riers, alsmede van frames voor genoemde, soor
ten rijwielen,-invalidewagens en carriers gedu
rende Het tijdvak van .Maandag 2. Maart 1942
tot cn mef. Zondag 15 Maart 1942 verboden is.'
De secretaris-generaal van hetdepartement
van handel, nijverheid... en; scheepvaart maakt;
bekend, dat gedurende het tijdi'ak: vón Zon
dag ,1'Maart 1942 dot en met Dinsdag 31 Maart
1942 dc niet .,generator7anthraciet derde periode"-,
gemerkte' bonnen recht geven op .het koopen'van
één hectoliter (max. ,75 -K.G.) antliracietnootjcs:
4 of 5 of ,50 JCG. turfcokes.) Gedurende boven
genoemd tijdvak 'geven, de met'-'„generatoriturf
derde periode" gemerkte bonnen recht op' -het
koopen van 50stuks baggertuff.
De 1090 brt. meteóde
Britsche onderzeeboot
„Triumph", die door de
Britsche admiraliteit als
verloren wordt beschouwd.
(Zander-V.P.B;. Atlantic)
