Maandag 1 Jupi ,1942
Slag bij 'harkof geëindigd
Cultuur en gemeen
schap
Inwijding Ned, Kultuurkamer
95ste Jaargang
No. 23099
Drie bolsjewistische legers vernietigd
Groote massa krijgsgevangenen en oorlogstuig
De slag met het
modernste wapen
De geallieerde propaganda
Reichskarte für Urlauber
Twee en twintig schepen
tot zinken gebracht
Aanvallen op konvooi
Succesrijke gevechten bij
Leningrad en in middênsector
Terreuraanvai op
Keulen
Groote verliezen der Brïtsche
luchtmacht
r 44 Engeische vliegtuigen
neergeschoten
Taak en roeping' geschetst door
prof. dr. T. Goedewaagen
Een nieuwe grondslag voor de Nederlandsche cultuur
Rede prof. dr. Goedewaagen
De zo co u ram verschijnt dadelijk», met uitsondering
Van Zon- cn Fee»tda»eUr
Prijs per kwartaal f2.10; franco pex post 2.60.
Prijs per weckt 16 cü. Afzondorhjkc nummert
5 cW. «=- Abonnementen morden dn gelijks aangenomen
AdvextcntiPn voor het eerstvolgend nummer moeten^
vi56r eïf uur aan het Bureau bezorgd zijn, 'sZ^tet
dag» vóór oor. Een bepaalde plants van
ndvertentiën wordt niet gewaarborgd
TIJD OM T£ VERDUISTEREN
Vandaag 21.50 u Morgen 21 52 u
Zonsopgang morgen 5.24 uur
Maan op 0.05 uur onder 9 04 uur
BUREAU! LANGE HAVEN 141 (HOEK KORTE HAVEN) TEL. 69300 <3 LIJNEN) POSTREKENING 5311
DIRECTIE: Mr. H. A. M. ROEIANTS, HOOFDREDACTEUR: M. STAVENQA
i
y l
J Pryardcr AdvcrtcutiCn: vuu 1—15 rniu f2.25; .edcro
min mèer f 0.14; in bet Za ter dagnummer 1—IS mm
f2.55, iedere mm meer f0.16. Reclame» f0.35
per mm. Zncasipkoitcn 5 ct«S postkwitanUefl 15 et».
Tarieven van ad verten tien b'j abonnement zijn aan
r bet t Bureau verkrijgbaar. L/agcJijk» ^worden tegen
vooruitbetaling Kleine Advertentïen opgenomen4
f0.62 t/m 15 woorden, t'0.92 t/m 25 woorden. Elk
woord meer 6 cent tot een maximum van 30woorden,
Voor brieven onder letter of adre» to bevragen Bu
reau blad, wordt 10 cent extra in rekening gebracht.
'j Woensdag»; Kleine AdvcrtentiCn tot 15 woorden
f0.31, mits v66r Dititdagaiond 6 uur nnn het Bureau
bezorgd. Zaterdags; Kleine AdvertcntiEn f 1.2\
Indien niet v66> Vrijdagavond 6 our berorpd
'iu^wMiwim«rwr.*ji4iaratt
l J|Ir
Het opperbevel der Duitsche weermacht
maakte Zaterdag het volgende extra-be-
richt bekend;
De groote slag om Charkol is ten einde. In
den sector van generaal-veldmaarschalk
Von Bock hebben de legers van den kol,'
generaal Von Kicist en van den generaal der
pantsertroepen Paulus den afweer van zeer
zware vijandelijke groote aanvallen omgezet
in een frotschc vcmietigingsoverwinnlng.
Een Roemcensch legercorps onder leiding
"van generaal Corneiio Dragalina en een
Hongaarschc, een Italiaansel:c en een SiO'
waaksche formatie hebben zijde aan zijde
met de Duitsche troepen gestreden en nieU'
we roem aan hun vlaggen gehecht. De for
maties van het luchtwapen van kol.-gcne-
raal Loehnen van den generaal der vlie
gers Pflugbcii hebben in meedoogenloozen
strijd de gevechten van het leger gesteund
in den afweer zoowel als bij den aanval en
hebben het vijandelijke luchtwapen uit het
veld geslagen. Het bolsjewistische zesde,
negende cn 57s£c leger, tezamen met rond
20 divisies infanterie, 7 divisies cavallerie
en 14 tankbrigades zijn vernietigd. Het'aan
tal gevangenen is gestegen tot 240,000. De
bloedige verliezen van den tegenstander zijn
buitengewoon groot. Het aantal van het
buitgemaakte of in den strijd vernietigde
oorlogstuig bedraagt 1249 tanks, 2026 ka
nonnen, 538 vliegtuigen en 'talioozc hoe
veelheden andere wapens en oorlogstuig.
De slag in het gobUyl van Charkof, wordt
door welingelichte Duitsche militairen don tot
nu too grootsion slag van gemotoriseordo for
ma ties genoemd. Het groote aantal gevangenen
bewijst hier volgens het oordeel van militaire
deskundigen minder dan het aantal van 1249
buitgemaakte of vornioldo vijandelijke pantser-
jvagens. Daaruit blijkt, dat door beide, partijen
do beslissing van den slag met dit modernste
.wapen gezocht werd cn dat deze beslissing
ten gunste van het Duitsche pantserwapen is
uitgevallen, waarvan do verliezen niet alleen
tegenover de bevochten beslissing en het aantal
op het slagveld achtergebleven vijandelijke pant
serwagens, doch. ook absoluut van weinig ge
wicht zijn. Do pnntserlegors van 'Gonoralobérst
,Von Kleist en van den generaal der pantser-
troepen Paulus hebben tezamen met do lucht
macht een overwinning bevochten, waarvan do
omvang eorst zichtbaar wordt, wanneer men
ziclx het verloop van den strijd aan de hand
van het operaüeplan voorstelt. Dit is thans
mogelijk daar de Duilsche generaliteit haar zwij
gen verbroken hoeft. De slag is ie verdoelen
in vier fazen.
Voorbereiding en opmarsch
Uit Duitsche verkenningen bleken zeer vroeg
tijdig de vijandelijke voornemens. De opmarsch
van den vijand voltrok zich in hot gobied van
het schiereiland Kertsj en ten Oosten, van do
Donets, waarbij vooral ongeveer 200 k.m. ten
Zuidoosten van Charkof tot 100 k.m. ten Noord
oosten van dezo stad do opmarsch zeer mas
saal was. Op grond van dezo aanduidingen
was het de opperste Duitsche leiding duidelijk
geworden, dat dezo opmarschgobioden, volge
stuwd met steeds grootero Vijandelijke troepen,
uitgangspunten moesten zijn voor groote tang
operaties met het doel het industriegebied in
hot Donetsbekken cn do vruchtbare Oekraino
4 to heroveren. Wegens de moeilijke en gebrek-
kigo productie van voldoende oorlogsmateriaal
en wegens do steeds moor in gevaar gebrachto
malenaal- cn grondstoffontransporten van do
Ver. Staten naar de Sovjet Unie, had Staiin
aan do legergroep van Timosjenko de beste
troojjen en liet beste materiaal waarover hij
beschikte, toegewezen met do opdracht om doze
zorgen van het bolsjewistische rcgienf met een
grooten militairen slag tegen do Oekraino uit
den weg te ruimen. Nog voordat dc luchtver-
konning de concrete militaire voornemens bad
onthuld, was deze gedachtengang aan de op
perste Duitsche leiding bekend. De groot-Duit-
sche generale staf nam zijn maatregelen. Om
den vijand in do uitvoering van zijn voorne
mens to sterken, werden de waarschijnlijk ge
achte doorbraakplaatson in liet Duitsche front
verzwakt. Een uitzondering hierop vormden
slechts zekere stellingen, dio het vermoedelijke
gebied van den vijandcTijken aanval flankeerden
Dezo flankpuntcn werden echter zoo ver van
elkaar verwijderd, dat de Duitsche leiding oen
)W(SSk
Es de warenhuizen te Zwang en omgeving wor
den reeds de eerste perzikken geplukt, terwijl
de hoornen buiten pas in bloei staan. De
plukstcr kan de verleiding bijna niet weerstaan
cm van deze heerlijke vruchten te" snoepen.
(foto V.P.B.-Polvgoon-Kuiper-m)
/.oer groote spoiing had gelaten voor de uit
voering van do vijandelijke plannen. Ilier, in de
voorbereiding en den opmarsch lag reeds de
vernietiging besloten van do vijandelijke actie
met operatief doel.
De s!ag van Kertsj
Van dit gebied uit wilde de vijand de eene
helft van do tang in bewoging brengen. Zo werd
hem uit dó hand geslagen op een tijdstip, waar
op do vijand zich nog in opmarsch bevond.
Drie legers gingen voor hom verloion. Zijn
plan was overhoop gegooid Hij moest thans in
liet gobied van Charkof met de andere langbe-
woging beginnen op oen (ijdsiip, dat hem door
Kerlsj door de Duilsche loidmg was vooige-
schreven.
De slag rondom Charkof
De groot Duitsche generale stat was van een
groote zorg vorvuld. Zou Timosjenko zich een
tijdstip laten voorschrijven?
Zou Timosjenko er toch nog van afzien, zijn,
naar men had vastgesteld, keurtroepen naar de
Duilscho linie in de gewenschte gebieden Ie la-
ten optrekken, van de eigen ravitailleermgs-
basis verwijderd met de Donets dan in den
rug? Nog voordat op 12 Mei die dageraad
gloorde,- was do groot-Duitscho gcnoiaie staf
van dezo zorg bevrijd.
Ongeveer in den sector, die in het noorden
door hot plaalsje Balakleaj, in hot zuiden door
hot plaatsje Aleksandrowka begrensd wordt;
werd overeenkomstig do hevelen in het Euro-
peescho front een sluis geopend voor de aan
stormende bolsjewistische d.visies, waarbij he
vig gevochten' werd, opdat do vijand niet op
liet idee zou komen, dat dit oen doorgestoken
kaart was. 'Een machtige bolsjewisiisclie wig
drong in het gebied van Isjoem over de Donets
tot oostelijk van Krasnograd. Hier stiet hij op
het einde van de ongeveer 100 K.M. lange
sluis, op een granieten muur.
Ten noorden van Charkof in het gebied van
Woltsjansk tot ongeveer bij Petsjenegi was
eveneens een sluisdeur geopend.
Hier bleek bij de omsingeling, d:e hierop
volgde, dat de vijand voornemens was zijn groo
to offensief ten zuiden van Charkof slechts
een noordelijke afscherming to geven met het
dool den voorgenomen ring om Charkof in het
noorden le sluiten. Bij Saltof werd dezo groep
door het noodlot achterhaald. Het noodlot, dat
zich in het zuiden baan biak voor do drio
legers .van-Timosjenko in.- het nauwe gebied van.i
'Aleksejowskojc.
De overwinning
Aanvallend van hot gebied ten zuiden van
de eerste bolsjewistische doorbraak bij Isjoem.
had het pantscrloger van Von Kleist met liet
uit liet gebied ten zuidoosten van Charkof op
rukkende pantserleger vin Paulus, beide onge
veer 80 tot 100 K.M. achter do groote bols
jewistische wig opercerend, een verbinding tot
stand gebracht, toen ongeveer omstreeks 24
Mei liet gros van de vijandelijke troepen als
omsingeld kan worden beschouwd. Traag kwam
do bij Krasnograd staandevijand lot hot in
zicht, dat, wilde hij nog iets redden, llij tot
icderen prijs terug moest, docli hij kwam
slechts m het gebied rond Aloksejowskoje.
Achter hem was do sluisdeur dteunend dicht
geslagen. De vliegtuigformaties van Gcnetal-
oberst Loehr en van den generaal der vliegers
Pflugbeil verduisterden den hemel. Een half
miihoen keuriroopen van Timosjenko waren
op 29 Mei in dit gebied gesnouveld, gewond of
gevangen genomen. Van 14 pantserbrigades ont
kwam niet een pantser.
i Het terrein, wegens zijn bodemgesteldheid
gepredestineerd voor panlserformaties, had de
grooisto panlserlegers ter wereld zien bolsen;
do veelgeprezen modellen uit Engeland en de
Veroenigdo SLaten stonden stukgeschoten en
rooiend, getroffen door do bommen van do
Duilscho luchtmacht. Dit gebied is een massa
graf met aan den horizon de oneindige colon
nes krijgsgevangenen. Dit alles in een gebied
van 3500 vierk. KM,Als he'angwekkend novum
noemt men in deskundige militaire kringen liet
feit, dat liier voor de eerste maal oen reus
achtige afweersiag werd omgezet in oen vemic-
tigingsovcrwinning, d:o zonder weerga is m do
krijgsannalen Do afweer is, volgens het,oordeel
van Duilscho militairen, geworden tot eoti over
winning der Europeescho wapenen, welke liet
uitvoeren van offensieve plannen van grooten
omvang door Timosjenko voor langen tijd on
mogelijk maakt Wat deze overwinning voor
het geheele oostelijke front betcekent, dat zal
de naaste toekomst loeren.
In verhand met liet Zaterdag door hel opper
bevel der Duilscho weermacht gepubliceerde
slotbericht over den grooten omsingeiingsslag
in liet gebied vim Charkof herinneren politieke
kringen to Berlijn er aan, dat door de gealli
eerde propaganda sedert ongeveer een week ten
aanzien van dezen slag do meening de wctfold
was ingezonden, dat daarmede zich een groote
Sovjet-Russische overwinningen zou haanl reken,
terwijl thans door de publicatie der,vernietigen
de slotcijfers deze beweringen der Angelsaksi
sche berichtgevers zijn icrandoid in een groote
nederlaag. In de Wilhclmstrosso twijfelt men
er niet aan, of het voortdurende zwijgen van
Engeland en do Werecnigde Staten over den
toestand aan hot oostelijk front vindt zijn oor
zaak vooial in de verlegenheid der geallieerden
als gevolg van hot mislukte pro'paganda-offcnsief.
De secretaris-generaal van het departement
van landbouw en visscherlj maakt het volgende
bekend met betrekking tot het gebruik van de
„Reichskarte fur Urlauber".
Kot bhjkt voor te komen, dat handelaren wei
geren op de bonnen van genoemde kaart de
daarop vermeide goederen af te leveren. In
verband hiermede'' wordt er met nadruk de aan
dacht op gevestigd, dat de met „U"~ gemerkte
bonnen van de ïiriaubskarte, 'onverschillig of
dezen van een rooden dan wel van een blauwen
opdruk voorzien zijn, zoowel in winkels als in
café's, restaurants, enz. geldig zijn, en dat af
levering van dc daarop vermelde hoeveelheid
en soort van goederen dus niet mag worden ,ge-
weigerd, t
Hoofdkwartier van den Fiihrer, 31 Mei.
(D.N.B.) Het opperbevel, der Duitsche
weermacht deelt mede:
Op den dag der herdenking van den slag
in het Skagerrak kan de Duitsche marine
nieuwe successen melden, Bij de onvermoei
de voortzetting van den strijd tegen de
vijandelijke ravitailieeringsschcepvaart heb
ben duikboofen in het Wespen van' den At-
lantischcn Oceaan wederom 22 schepen
met een gezamenlijkcn inhoud yan 106,800
ton tot zinken gebracht. "Daarmede heeft
alleen al .-de duikbootvloot in Mei van dit
jaar 140, schepen met een gezamenlijkcn
inhoud van 767.400 ton tot zinken gebracht.
Behalvo hot extra 'bericht?, betreffende
den slag bij Charkof; vermeldt het Zater
dag 4fior het opperbovol vallade Duitsche
weermacht uitgegeven bericht^het volgende:
In den centra!en frontsector js de vernie
tiging van ingesloten vijandelijke gevechts
groepen aan dm gang. s
In den noordelijken sector weid een eigen
plaatselijke aanval mot succes voortgezet.
Aan het omsingelingsfront van. Leningrad
ondernam do luchtmacht hevige aanvallen
op het ravitailleeruigsverkeer .tier bolsje
wisten over liet Ladoga-mcer, 'Bij nachte
lijke aanvallen van Duilsche gèycchtsviieg-
tuigen op wapenfabrieken der stad Gorki;
werden bomtreffers mot daarop volgende
branden in fabrieksinstallatics waargeno
men.
In do wateren van liet hoogo noorden
zotten marine en luchtmacht ondanks het
slechte weer de aanvallen op het voor de
Sovjet-Unie bestemde konvooi voort Een
duikboot bracht een schip van '6000 b r.t.
tot zinken en beschadigde tiyéo schepen
door torpedojagers Gevechtsvliegtuigen
wierpen twee groote vrachtschepen in brand
In Nooid-Afrika duurt de slag voort.
In Oost-Engeland bombardeerde de lucht
macht in den nacht van 23 en -80 Mei de
1 andhaven Grimsby aan de monding van de
Ilumbor alsmede het havengebied van Great
Yarmouth 1
Brilsche bommenwerpers ondernamen in
den afgeloopen nacht opnieuw oen aanval
op Groot-Pairrjs, die slachtoffers onder do
burgerbevolking, vooral in do voorsteden,
eischte. Zes der a invallende vdieglu'gen
werden neergeschoten.
Boven do Duilscho bocht weiden oven-
eens (wee Britscho bommenwerpers neer,;,
gehaald." -
Patrouillevaartuigen en begeloMingsvaar-
luigen van den bevelhebber der beveiliging
van de Noordzee, hebben ïn 21 uur tijds 10
Britscho bommenwerpers noergcschoten;
w aarvan 8 bij succesvolien afweer van vij-
andehjke_ luchtaanvallen op de bun toever
trouwde 'kpnvooieu.
Hot jacliteskader üdet bchaa'do den\28en
Mei zijn 2000e overwinning in de lucht.
I
Het weermachlsbencht van gisteren luidt:
In do centrale, en de noordelijke 'zone
van het oostelijke front brachten eigen
plaatselijke aanvalsoperaties succes- Achter
'de hme zijn vrij sterke bolsjewistische ben
den in gevechten welke twee weken duur
den, door Hongaarsche afdeelingen vernie
tigd. De vijand verloor daarbij behalve een
'aantal gevangenen, meer dan 4300 dooden,
21 stukken geschut, 97 granaatwcxpcis cn
machinegeweren, alsmede oen hoeveelheid
liandvuurwapeus en munitie. Bij don slag
om Charkof heeft een Kroatisch regiment
zich bizondor onderséheklcn.
Van de rest van liet vijandelijke konvooi
in do Noordelijke IJszee, dat de laatste da
gen reeds herhaaldelijk zwaar was getrof
fen door de aanvallen van luchtmacht eb
vlootstrijdkrachten, zijn wederom vier groote
koopvaardijschepen door bommen zwaar be
schadigd. Bij deze aanvallen kwam het tot
luchtgevechten; waaibij zes vijandelijke ja
gers van de typen Tomahawk en Hurri-
cans werden neergeschoten. -*
In Noord-Afrika duurt de strijd voort.
Duilsche en Italiaansche jacht- en gevechts
vliegtuigen scholen 23 Brilsche vliegtuigen
neer. Aan do Kanaalkust hoeft do Brïtsche
luchtmacht bij aanvallen van jagers giste
ren overdag twee vliegtuigen vcrio.en. Voor
de Nederlandsche kust werden hij eea aan
val op een Duilsch konvooi acht vijande
lijke vliegtuigen door beschermende strijl-
krachten der marine neergeschoten.
Britscho bommenwerpers hebben in den
afgeloopen nacht een terreur-aanvai op dc
binnenstad van Keulen ondernamen, waarbij
door ontploffing en brand, vooral in woon
wijken, grooie schade werd aangericht aan
verscheidene openbare gebouwen, waaron
der drie kerken en twee ziekenhuizen Bij
dezen uitsluitend op de burgerbevolking ge-
richten aanval, leed de Brilsche luchtmacht
buitengewoon /ware verliezen. Nachtjagers
en luchtdoelgeschut schoten 36 dot aan
vallende bommenwerpers neer. Aan de kust
werd boiendien een bommenwerper door
marine ariillorie neergeschoten. Een afdoö-
ling nachtjagers onder hevel van luitenant-
generaal Kammhuber behaalde hier haar
GOOsfo overwinning Kapiten S'reib behaal-
de zijn 25ste nachtelijke overwinning in de
lucht, do eerste luitenant Knacko zijn 20slc.
AAn het oo3lelijke front heeft - Fekhvobel
Sleinbafz zijn-SSslo overwinning m dc lucht
behaald.
'-S,
De Engeische luchtmacht heeft gisternacht
bij aanvallen op het vasteland 44 vliegtuigen
verloren, naar de Engeische nieuwsdienst erkent.
Zalerdagmiddag vond in den Stads-
schouwburg te 'sGravenhage de plechtige
inwijdingsbijeenkomst plaats van de Neder
landsche Kultuurkamer In don voormiddag
was daaraan voorifgogaan een bijeenkomst
in do werkkamer van den Rijhscoinmissaj.s,
waax prof.' Goedewaagen, do, president der.
Kultuurkamer, de gildelo.ders aan dezen
voorstelde, n.l. de lieeren Jan Bakker, lei
der van het gilde beeldende kunsten, Max
Blokzijl, leider van liet persgilde, II. Rijn
bergen, leider van het ftlmgilde, Jan C.
Tennissen, leider van het filmgildc, Jan C.
de Vos; leider van het gilde voor theater en
dans en prof. dr. Jan de Vries, vice-
president en leider van het letterengilde. De
Rijkscommissaris ivces in een korte toe
spraak op do hooge eischen, w elke
ïn do/en zwaren tijd aan de culia-
reele leiders -van ons volk gesteld worden.
,,'Iij sprak zijn bcslo wenschen uit voor het
welslagen van huil arbeid. Daarna onder
hield dc Rijkscommissaris z.ch nog eeni-
gon tijd met de gildeleiders afzonderlijk.
In do bijeenkomst van den namiddag hebben
tal van oflicieole persoonlijkheden van him be
langstelling blijk gegeven.
Prof. Goedewaagen heeft een uitvoerige rede
gehouden.
Namens zichzelf en al zijn medewerkers, aan
wie de Rijkscommissaris d,rect of indirecet
den opbouw van do Kultuurkamer heeft (ocver
trouwd, legde spr. oen getuigenis af van de
gevoelens,- waarmede zij dezo niet dichte laak
hebben aanvaard.
Wij zijn het niet oons, aldus spr, met die
genen onder onze' volksgenooton, die mcenen,
dat u als vertegenwoordiger der bezettende
overheid mot dit initiatief ten onrechte hebt
ingegrepen in do zelfstandigheid onzer vader-
landsche cultuur. Integendeel. Do hesten uit
ons volk waren reeds lang vóór 1940 ovei lu.igd,
dat onze cultuur, ondanks haar groote verleden,
vooral sinds do laatst egeneraiie verstrikt was
in onoplosbare problemen; zoowel ten aanzien der
kunstwerken en der kunstenaars, als ten aanzien
van do pers,- de film en van do journalisten
en fiimwerkers. Wij zagen dit met leede oogen.
Wij zagen met ontsteltenis, hoe ook bij ons
liet spook van het cultuumihilisme, zij het ook
in mindere mate dan in het Duitsche rijk vóór
4933, aan den horizon opdoemde en zochten
naar uitwegen uit het intellectualisme der pro
gramma's en polemieken, waaronder veel echlo
scheppingsmacht verloren dreigde to gaan Wij
'leefden onder den doom van ondergang der
Kiiropecsche cultuur, van een langzaam uitdoo-
,ven der vitale krachten onzer kunst en haakten
naar beirijdmg mt die fatale slommng en richt
ten reeds jaren lang onze oogen naar wat
ui hot Dorde Rijk langzaam word opgebouwd.
Wij waren lot de overtuiging gekomen, dat het
iu Nederland op de basis onzer eigen volksche
tradities, in dezelfde r.chting zou moeten gaan,
wilden wij niet ook geestelijk verhongeren,
liet humanisme heeft m zijn verval, waar
in hot humanitair, abstract en steriel en
vervreemd van de oorkrachten des volks
geworden is, zooveel in onze kuituur ver
nield, dat wij slechte vaderlanders zouden
zijn, indien wij niet met beide handen de
door u geboden gelegenheid zouden aan-
gujpen, onze kuituur te dienen Nu zoovele
vormen onzer kunst veioudcrs zijn cn iucg
zijn geworden door gebrek aan een wer
kelijk bezielende mythe, nu zien wij in het
zelfstandig verwerken op eigen grond van
do grootsche kultuuridee van het Derde
Rijk, een roeping, waaraan wij zullen ge
hoor geven.
Zich vervolgens tot de aanwezigen wen
dend, merkte dr. Goedewaagen op, dat er een
her-ijkmg der waarden ook in ons land moest
komen zooals zij dan ook gekomen i s -
Daartoe kon de gemiddelde Nederlander en
allerminst de kultuurscheppende Nederlander
zich moeilijk verheffen.
Do lijfspreuk van den nieuwen mensch, den
nieuwen staat en de nieuwe kuituur is: dat de
mensch er niet is om gediend te worde n,
doch om zelf te dienen. Dit is de mythe
van den voikschen staat.
Deze richt zïcli niet, zooals vroeger of tot
dusver, naar den wil van kc-ik, voxst, adel,
of burgerij, maar naar den volkswil, waaivan
do staat niet moer dan een orgaan is. Ilier
ligt de zorg voor de kuituur in de handen
van het volk, dat zijn bemoeiingen op dit
gebied aan den staat delegeert. Hier dient de
staat in dc- kuituur heel het volk.
(Vervolg pagina 2).
In tijden van groote spanning is de kunste
naar het meest productief. Dat geldt voor den
litterator, den schilder, den tooneelspeler, kort
om voor eiken scheppenden kunstenaar. De
spanning van den tijd manifesteert zich ook in
den kunstenaar; tenminste ais deze zijn tijd be
grijpt!
Dat deze tijd rijk is aan bewogenheid, wie
zal het ontkennen? Hij brengt voort nieuwe gei
dachten en waarden, welke in de juiste bed
dingen moeten worden geleid en dienen te'
worden getaxeerd.
Daarom is het te verklaren, dat tijdens de
worsteling, waarbij nu welhaast de geheele we
reld betrokken is, een organisatie wordt tot
stand gebracht als de Nederlandsche Kultuur
kamer, wier officieeie in functiestelling Zater
dag in den Haagschen Stadsschouwburg is ge
schied.
De Nederlandsche Kultuurkamer bestaat uit 6
afzonderlijke groepen, aangeduid ais gilden, n.i,
het gilde voor beeldende* kunsten, het persgilde,
het gilde theater en dans, het muziekgilde, het
filmgilde en het letterengilde. Allen, die werk
zaam zijn op het gebied van een dezer afdee
lingen, zijn verplicht zich bij de Nederlandsche
Kultuurkamer aan te sluiten.
In een weldoorwrochte rede zooals wc die
van hem gewend zijn heeft prof. dr. T.
Goedewaagen, secretaris-generaal van het de
partement van volksvoorlichting en kunsten, die
tevens leider is van de Nederlandsche Kul
tuurkamer, de taak van de nieuwe organisatie
uiteengezet.
Dat geschiedde in een omgeving, die zich
daartoe leende,
'Do Stadsschouwburg aan het Korte Voor
hout in Den Haag was feestelijk versierd met
bloemen bloeiende rhodondendrons langs den
voorkant van het podium; vóór do logo's tak
ken bloeiende gouden en paarse regen: Op
het tooneel had het Concertgebouw Orkest
plaats genomen, dat onder leiding van Toon
Verhey de plechtigheid hocT ingeleid met liet
spelen van dc Symphonischo Proloog van Henk
Badings. 1
Wegens gebrek aan vertrouwen en vrees voor
het nieuwe, staan velen nog afwijzend tegen-
Qver de Nederlandsche Kultuurkamer. Men ziet
daarin iets van den nieuwen tijd met tea -
onrechte tiouwens en omdat ia üuitsch-
Jaiid iets dergelijks bestaat in den. vorm van
do fleichskuituurkammer, heeft do Nedorland-
scho- instelling van het begin af op tegenkan
ting te rekenen van bepaalde zijde.
Dat ucht do president van de Ned. Kultuur
kamer met erg! Ongetwijfeld zou liet Neder
landsche volk er wel bij varen, als het meor
zin voor do werkelijkheid had en het goede
wildo erkennen, dat uit de handen van de
Duitschers ons wordt geboden, maar pio
niers, zooals de leiders van de Nederlandsche
Kultuurkamer zijn, zijn bezield met een harts
tocht en zonder hartstocht is nooit iets grootsch
in de wereldgeschiedenis tot stand gebracht,
heeft Hegcl gezegd. Do voorwaarde om via do
Nederlandsche Kultuurkamer tot iets te komen,
dat voor ons Nederiandsche volk van groote
beleckems zal blijken te zijn, is dus aanwezig.
De juiste weg moet echter volgens den presi
dent nog gezocht worden, al is in do afge
loopen maanilen roods heel wat gedaan en
staat binnenkort nog het een en. ander to
gebeuren, dat in het reclitstreeksch belang' is
van de Nederlandsche cultuur en van hen,
die lid zijn van de Nederlandsche Kultuur
kamer.
Het is niet de bedoeling om van den kunste
naar een welgedanon burger te maken, bij wien
de schcppings of bemiddeimgsdrang tengevolge
van liet „goede leven" afneemt. Maar anderzijds
zullen er toch wel maatregelen worden genomen,
waardoor hij bevrijd wordt van de neerdruk
kende zorgen om hot naakte bestaan
te kunnen voortzetten. De „alelier-romantiok"
moge interessant zijn, zij is zoker geen waar-
boig voor het leveren van topprestaties. En
om (oppreslaiio's gaat het steeds in de Kunst;"
ieder kunstenaar streeft er naar; doet hij dit
niet, dan zal zijn product daaronder lijden,
ömerscluUig of dit een boek,' een schilderij,
een beeld, een compositie, een karakter uitbeel
ding op de planken of een andere kunstuiting
is Do mensch, die voorlichting geeft of schoon
heid lot stand brengt, heeft liet in den regel
voor zich zelf niet al te gemakkelijk en daarom
is liet redelijk, dat van zijn zorgen iets wordt
weggenomen, door de gemeenschap, die hij dient
l)e vrees,' dat" dit zal geschieden door een
overdreven staatsbemoeiing met de kunst en don
kunstenaar heeft prof. Goedewaagen trachten
wog te nemen, door een woord van den Fuliror
te citeeren, waarin doze heeft gezegd, dat de
stoat geen doel op zich zelf, doch slechts ceri
middel is Do staat is wel nood.g om te komen
tot een lioogere mcnschelijko cultuur, maar
niet de oorzaak daarvan.
Do mensch is er niet om te worden gediend;
doch om zelf le dienen. Dat geldt ook voor
elk lid van de Noderlandsche Kultuurkamer.
De gedachte, die aan de nieuwe organisatie ten
grondslag ligt, is dus liyper-revolutionar; geble
ken woidt met elk particularisme en alleen
zij, die in den waren zin des woords socialis
ten zijn, dus menschen die erkennen, dut do
gomeenscliap gaat boven het giöepsbelang en
het groepsbelang weer Boven hot individucel
belang, zullen in de Nederlandsche Kultuur
kamer op hun plaats zijn en nuttig werk
zaam kunnen zijnv6or ons volk
Rijkscommissaris, Rijksminister dr Sevss In-
quart, die na piot. Goedewaagen^ het woord
voerde, drukte de honderden aanwezige en do
duizenden niet aanwezige leden van de Neder-
landscho Kultuurkamer op hot hart: Wecsi u
steeds bewust van uw v'eiantwoordehjkhoid eu
•handelt naar het beginsel, dat met het volk
er is voor onze organisatie, maar dat ivij met
onze organisatie het volk moeten dienen.
Dat behoort ook te geschieden in oorlogs
tijd. J v
Wio daar anders over denkt, hoeft den die-
peien zin van dezen oorlóg nog niet begrepen.
.Want daarin 'gaat hot in de eerste en voor
naamste plaats om hoogcre waarden, die ook
liggen op het gebied, dat de Nederlandscho
Kultuurkamer bestrijkt: om de cultuurwaarden
van het Avondland.