uw electriciteitsgebruik
in Tunis
De bewegingen der astroepen
Qoni^o£eeAlq&ueqeJtd
Bestrijding vah mond
en klauwzeer
Pogingen om de Britsch-Amerikaansche
actie te ïocafiseeren
Mussert spreekt voor
zeevarend Nederland
Evacuatiebu reau
Conductrices worden gidsen
Ernstig gevolg van valpartij
Nogmaals de R.K. kerk en
het nationaal-soclalisme*
Het vaccin, te Rotterdam bereid
Luistert
Niéuwe volmachten voor
Lava)
De derde zeeslag bij de
Salomonseilanden
Dero courant verachijol ÓAg-cïirk», nwt oiuoodetlnc
»o Zón-', cd :F«tttdogoo.
Frijt'pcx Wartaal f2,10; Crancó j*t 2>60«
Prijt per week: 16 cU. Afzonderlijke Durarocr*
GoU. Al>ooctein ent co worden dagelijks wogen omen.
Advertenliüu voor het eereivolgcnd nuouner moeten
"y66r elf üur oan het Buronu bezorgd *ljü, *a Zater
dags v64r 9 uur Ecu. bepaalde ploou van.
•dvertentifn wordt niet gewaarborgd-
Prijs der Ad!vertenif^ll^, vod I—15.B®. f2.25? lede»
^oun mcir f O.Hl t«r bet' ZaUfdognummer I—IS mm
f2-55. federt mm-meer f 0.16. Rcchiues f 0.33
permm.—Incweokojlen S cte poitkwiiaotiea 25 oU.
Tarieven van ndvcrlcotiCn bij abonoecncai rijo aan
bel' Bureau verkrijgbaar. DsgeJIjks worden tegen
vooruitbetaling fCleioe Ad verte ntiëo opgoopmeo d
fO-62 t/m 15 woorden, f0.92 t/m 2$ voorde» Elk
woord «eer 6 cent tolee» mastmuaj van 2tf woorden.
Voor JjrSeven ónder lott. Of sdret ie bevragen Bu*
rcou blad, wordt 10 cent eitrt io tekening gct-radlt.
Woensdags: KJcine Advcrteotilf» tol 1» woorden"
f0.31» mits vóór Dinsdagavond 6 uur aan bet Üureaa
bezorgd. '«Zaterdags: iUd'ae /idvertcntifp i 1,20,
dtlieo oiet viót Vrijdagavond 6 oux bcwrgd.
TIJD OM TE VERDUISTEREN
Vandaag 16.44 u. - Morgan 16.42 u.
Zonsopgang morgen 8.66 uur
Maan op 16.09 uur onder 3.54 uur
Ta Rotterdam houdto.s. Zaterdag, 21 No
vember, het Zeevnartfroiit van 15 tot 17 uur
een openbare vergadering in hot Collossetma
theater aan do Beijeriand schei aan 80.
Mussert zal bij deze gelegenheid liet woord
richten tot zeevarend Nederland, evenals de
heer Woudenborg, leider van het Nederlandse li
Arbeidsfront, discover de. sociale positie van
den zeeman zai spraken.
liet centraal bureau voor atvoer inirgerbe-
volking, gevestigd Parkstraat 18, Oranjestraat
10, 's-Gravenliago is samengesteld als volgt:
PrcsidonLdirccteur: Mr. li. Wt J. Mulder,
voorzitter van do commissie burgerbevolking.
Directeuren: J. F. F. Gftlz en mr. J. llcusdcnsi.
Commissaris afvoer burgerbevolking voor
Zuid-Hollandis H. Kool,. Gouda; waarnemend
commissaris aivoor burgerbevolking.en.' sub.
stiinut C, A. B. voor Den Haag": J. C. Balt-,
mann, Den Hoog; subsSituut commissaris af
voer burgerbevolking voor Rotterdam: C.- Knlff,
Rotterdam.
Hot evacualie-bureau Zuid-Holland is geves
tigd Den Haag, Jan vnii Nassauslraat''Su; di
recteur: J, Pit. P. Holtrop.
Op officieeie wijze is in oen der zit',on van
„Do K arse boom" ie Hilversum een 'cursus go-
ópend voor do conductrices der Gooisclio Tnuit-
weg Maalsciiappij, die in. een tiental lossen'
door deskundige docenten worden ingelicht over
liet wezen van bot - vreemdelingenverkeer, da
toeristische gegevensen de bezienswanftllgbó-
desn vmt Amsterdam, ''LGooi en de provincie
Utrecht.
Dozö cursus is een unicum in den lande,
Officieeie medetkclingen van mct-cemnicr-
cieele vereemgingen en slichtte gen.
Naar aanleiding van de vragen, die gestold
zijn rnet betrekking lot do definitie van bet
begrip „officieeie inededeelïngen van nietcom-
merciccle veroenigingou en stichtingen", dio van
1 October 1912 uf niet racer als tijdschrift wor
den beschouwd, wordt nader bekend gemaakt,
dat hiertoe gordeend worden de gedrukte of
op andere wijzo verveelvoudigde publicaties,
welke geregeld verspreid worden, por uitgavo
uit niet meer dan eön vel papier (quarto-, bi
folioformaat) bestaan en slechts den holen van'
de betreffende vcreeniging of slichling koste-,
loos ter beschikking worden gedold (een des
betreffende verwijzing in het hoofd van bet
bind is. noodzakelijk).
De. tekst mag uitsluitend zakelijke, voor de
de leden der vereeniging'o! stichting hesloindp
mededeeüngon bevatten, zooals bekendmakingen,
personalia,, convocaties, wedstrijd programma's,
opstelling van elftallen- enz.,' en dio berichten;
w_elke;:.:tpr, tievordering'jvan.ihèt .goéilo verloop
IVandhéF^oreehigingslèYen..noodzakelijk, zijn,dus,
geenalgomeehe of bizónderó. arjikéleii, besdiou-;
iviugeii; boek-, kuiis'f-j (öbneëi- en filjniiespró
kiiigen, uittreksels, of afdrukken uit andere
geschriften, gedichten, ad ver! en li es.
Wanneer de inhoud van oen bind. geheel Of
gedeeltelijk;'van dergelijken aard is, wordt het
Idad als tijdschrift beschouwd cn is onderwor
pen aan de daarvoor gekleiide bepalingen.
Tenslotte wordt cr op gewezen, dat het
noodzakelijk is op de mededcelmgsbladen, zoo
wel den naam van den verantwoordelijken op
steller met volledig ndros als van den dnikker
te vermelden.
In de le Boomilwarsstraat te Amsterdam is
een vrouw bij - hot glazenwasschon van dB
derde verdieping uit bet raam op straal ge
vallen. Met con ach odd breuk on andere zware
verwonditigon is zij door den G.G.. en G.D.
naar bet Binnengasthuis vervoerd. Haar toe-'
stand is zorgwekkend.
Neg ongelukkiger was de afloop van een
val, welke een 60-jarige Diemenaar voor een
loket van hét Muiderpoortstalion maakte. De
man kreeg eveneens een schedel basisfracUttir
en overleed na onkele oogenblikken,
Hedenavond om 19.— uur spreekt Max Blok
zijl via Hilversum 1 in de serie brandende
kwesties over hel onderwerp: „Nogmaals de'
R. It. kerk en bet nationaal-sócialisme".
De directeur van den veeartsenijkundigen
'diénst,dr., B. J. C. te Hcnncpc, dio tevens ve
terinair hoofdinspecteur van. de volksgezondheid
is,'hééft ia een, eind Augustus j.L gehouden,
.radiorede over de taak van zijn dienst ook aan
do mond. en klauwzeerbestrijding aandacht go-
wijd. II ij. zei de, vast. overtuigd le zijn, dat ons-
land mét do nieuwe gegevens dor wetenschap
(vaccinatie) naast do andere bestrijdingsmid
delen voor de 'ramp van het rpond- en 'klattvv-
Mor'in da toekomst bewaard kan worden. Te
vens-doelde hij toen mode, bozig, te, zijn, oen
sysléém t'c ontwerpen, waardoor in korten tijd
de vóór dit doel' benoodi'gde entstof zou ken
nen worden bereid,-
Ecu redacteur van het A.N.P. hooft thans naar
den stand dezer plannen bij dr. To Honnepo
géiufonnoeid, die zich gaarne bereid vorkiaardo,
Jiieromfrent een en ati'dor medo te doelen.
Wijhebben do zaak van de voorziening
van Nederland met mond- en klauwzeervaccin
lü. een pooa 'gereed, alliums op papier, zoo zeide
dr.- Te II enne po, en hij loonde ons den plutte-
grorul van het openbaar slachthuis le. Rotterdam-
met daaiop geic-ekend in derr Zuid-Oosthoek
mui de Boezemstraat oen complex mol drie
stallen en: een slachtbal, in totaal 5500 M2.
groot,, waaruit het onlslof-insliluut in hoofd:
zaak zal bestaan. Do voorloopige jaarlijkschc
productie kan ongeveer 12000 liter bedragen,
doch "docapaciteit' laat een verdrievoudiging
loo.
Nemen we aan,, dal per dier gemiddeld yü
gram vaccin noodig is, dan kidmen we dus,
om to beginnen entstof inalcon voor 240.0U0
'dieren, doch als het moet, kunnen we aan klit
instituut ook voor ongeveer 730.000 dieren'
entstof maken. Dat is ruim voldoende voor
Nederland,
Do 'plannen zijn uitgewerkt in 'samenwerking
met dr. Van Wlavoren, directeur van het mond
en kiauwzeerinstituut to Amsterdam, en met dr.
iieuthuis, directeur van bet openbaar slachthuis
le Rotterdam.
Dr. Te Honncpe zei do verder, dat men in
verschillende instituten rëods jarenlang heeft
gezocht naar' een entstof legen deze ellen,
(iige schadelijke zicklo, maar -pas eeuige jaren
gólcdoii zijn Deenschè 'en Diiitsche onderzoe
kers erin geslaagd een bruikbare entstof te be
reiden. Ook in hot. instituut te .Amsterdam, zijn
entstoffen':bereid, dio veel beloven .do ge
degenheidontbreekt echter om deze.-:entstoffen
voldöende te conlroleefën, ffit'ië'ÓóöjgcklkW^Slïe
&n niet een'kwestie vaa'de capaciteit der'wel
'ténsclKippelijkemaimon.
Het mond- en 'klauwzeer veroorzaakte Nc1
derlnnd 20 tot30 millioen gulden schade per
jaar en daarvoor was geen gold voldoende- be
schikbaar oiii een behoorlijk onderjeekings in
stituut in to riclitén.
- Temn mij bleek, dat het mond- en klauwzeer
niet voldoende te bestrijden was met de tot nu
toe gebezigde maatregelen, hob ik getracht lie:
vaccin uil Duilscldimd le betrekken. Behoudens
enkele proefzendingen, die men welwillend af
gestaan hooft, kon daar niet op gerekend wor
den, Vandaar dat ik do mogelijkheid overwogen
heb in Rotterdam aau hel slachthuis cea in-
slïluut voor vaccinliereiding in te richten. Ik
vond direct volle medewerking bij burgemeester
Miilie: en den directeur dr. Itoulhuis: -■
Do 'direclcur-gcnéraar van den landbouw'in
leresseort zich eveneens slerk voor een ratio-
noelo mond- oil Jdauwzeerbestrijding. Van Au
gustns af liggen allo plnitnon gereed, het. wach
ten is alleen op de financiën, en hoe langer
er gewacht ivordl, hoe moeilijker het wordt
de benoodigde bouwmaterialen, instrumenten cn
andere benoodigdheden le' krijgen.
Luistert Zondag 22 Nov. 11.30 uur v.m. Hil
versum I. naar do uitzending „De stem
der, S.S." een vraaggesprek Lusschen den "voor
man der Gerrnaansehc S.S. in Nederland, Feld:
inajer én een S.S..oorlogsverslaggever aaii hel
Oostfront.
Nair hot S.P.T. uit gewoonlijk wolinge-
lichte kringen vernam, zouden' do troepen
dor aa do havenstad Bizerte in Tunis
-hebben bezet.:\V|ij tookenen hierbij aan',
dat'Bigsrto eotl. - buitengewoon belanrijko
.•'Frausctó'ïnnrinebasis moet" górdengea<cht;
hot is .wed eens het j,pistóol op de borat j
van Italië" genoemd,
Do landing;-van Duitachè éh TLaliaanscho
troepen, in Tunis heeft een nieuwen toe
stand geschapen, daar het bezit van Tunis
voor de controle van den smullen zee
weg van hst Oostelijke naar het .Wleste-
Ijjüce deel van do MiddeilanÖscho Zee -
van groot-ebetoekenis is. 'Alleen reeds
ida aanwezigheid van Duitsch-Haliaanscbe
strijdkrachton in Tunis en de. permanente
.bedreiging 11 van de' troepenbewegingen der
geallieerden door gevechtsvliegtuigen en
duikbooUm der spil werkt verlammend op
de Britsch-Amerikoansche operatios.
Do'bewegingen van do Duitsche en Italiaan-
scho troepen in Tunis, lml opstellen van do
gelande formaties cn do organisatie van de ra-
vitaifieering' verloopcn volgens do plannen, zoo
verneemt hetD.N.B.
Het tamdij'k dichte, met Europeesche toe-
planden overee'nkomcmlo wégen- cn spoorwegnet
in Noord-Tunesie maakt een* snelle, penetratie
van hel gebied in allo richtingen mogelijk. Ook
operaties buiten do wegen stuiten, afgezien dan
van bet gebergte, nergens-.op moeilijkheden. Do
westelijke grens, die Tunesië van Algerije
scheidt, wordt in hot zuiden door een uitge
strekte, door zoulmoerassen doorsneden, vv&ns-
tji'i beschermd, welke slechts door kleine' een
heden kamoelruitors doortrokken kan - worden.
Voorspeltingon to doen over de ontwikkeling
van don toestand in Tunesiëzow voorbarig
zijn, terneer daar da hoepen der spilmogend-
hedén- totdusverre-'nog geen contact hebben ge
kregen mét de EugclsclLAmerikaaiischo landlng's-
Bixijdkrachtei.
Qnopbóudolijke aanvallen na Duitsche en Ha',
liaaiisché juclilsLriplkrachten' op de hovenióstal
Hollos on - vliogveltJon -uan' dc Alijdrijrischo.kvmk
on de '.controle op alle" raviteilleeririgsweg-eii. O vér
zeo 'stellon Uct vóoniciiien :vaii do spihriogehdhe-
don om ,dö Britacli-ikmerikaanscho alio lelo-
caliseeren, duidelijk in het licht.-
Do operaLicve kraclit van het Ëngetscho of-
Jonsiaf in de Cyrènaicn is duidelijk vormiu-
d-ard. De BrUschevoorhoede is tel in liet ge
bied van Derna gevolgd, wanr Duitsch-ltaiiaiui-
scho sliijdkracbleu mol succs verzot boden.
Thans ontbreekt don Engolscheu blijkbaar dc
kracht om oen grooten aanval op hot Öuifsch-
Itaüaansehe pniiLserlcger te beginnen', liet stei-
solrrsatigo in -den terugtocht van Rommel, dut
thans sloods duidetjjker a:m den dag treedt,
hééft .de E-ngeischen voor een cmvoórzieuen
toestand geplaatst. Dê Brilsche troepen trekken
nu door een looge woestijn, waar alles ver
nield Is en waar geen onkel Duitsch of .Iluli-
aansch molorvoertutg of bruikbare opslagplaats
is achtergelaten. Bizondcr bemoeilijkt wordt de
voortzetting van het Brilsche pffcnael door ge
brek aan benzine en water, temeer daar dc
twikwagens, van do ravilailleeniigncoJonncs op
de door dón rogen> doorweekte wocstijbwogen
bhjven stoken.
Officieel is te Vichy rnecgcdéeld, dat dB. mi
nisters en -staatssecretarissen gisteron onder
voorzitterschap van inaarschnlk t'élain zijn bij-
oangekomou. Na afloop werd een eo[nmuui([iié
uitgegeven, omlerteokemt door maarschalk Pétaiu
en den premier Lava!, dat in het staatsblad
wordt afgedrukt, en luidt als volgt:
„Het hoofd van de. regeering-heeft een uit
éénzetting -.gegeven van don, militairen én po-
.Blieken toestand,In liet bizondervermélddo
hij dó mlichtingen, dié admiraal f'iatou uit
Tunis_.beeft ipeegebracbtj.' Methot-;- oog .'qpride
buitengósvoiiéöinstandigli«léh hëèft' rflé maar-
echalk,die alsstaatshoofd deFranscho sou-
vercmileit en het voortógefaah. van liet vader
land belichaamt, besloten aim hot hoofd der
regecring,'Laval vpbuathtoti le geycn, die. ecu
rêgeeriugschef noiidig' Jjcêft ótn'Giaii -de - moei-
jpihedeh',diu, Frantrijk op .het' oógóiïtilskVdoor.
•Biaakt,- overal értzoo spoedig-mogólijk' '"liet,-
hoofd .tè bieden: ;Y.
Do' maarschalk' Verklaarde,-fiat'hij odder'ailo
omstandighedende vaderlandsliefde en eten liel-
dereh blik van Laval heeft leerén waardccrcu.
Hij prees don moed, waarmode het hoofd dor
regeering zijn verantwoordelijkheid op zich
noemt. -'
Hét hoofd der regeoring bedankte het staats
hoofd voor. het vertrouwen, dat' hij, in dezer
tragische "uron jegens hem tot uiting bracht
en.' vërzekordoVhöm' van zijn:-. voornemen; Fritnkf
rijk met voHe toewijding te diéhen.Hij -coido
te -hopen, dat zjjn. pogingen, waarover hij,
jegens heni yèrauLwoording zou a.fkggen, heni
in slaat zouden stelten, het' welzijn van het
vaderland to waarborgen."
Dize tekst was onderteekend: Philippe Pétnin
en Pierre Laval,
Tengevolge vando nederlaag in ds derde;
slag hij ,de Salomonseilanden, waarvan do re
sultaten' Wo.ehsdaginiddag door het keizerlijke
hoofdkwartier zijn gepubliceerd, hebben dé Ver.
Staten, zoo meldt Domei, het'grootste deel van:
hun vlootstrijdkrachten in den Slillon Ocoaan
verloren. Hierdoor hèeft tovens.de poging om
een tegenoffensief legen, Japan to openen, Totaal
schipbreuk geleden'.
De Amerikaansohe nederlaag béieekent ook,
dat dó vijandelijkheden te land op hot eiland
Guadafcanar in oen beslissend Sladium zijn
gekomen. Nu tienduizenden Amerikaanschc offi
cieren on manschappen on meer dan de helft
van het aantal Amerikaansche slagschepen, bijna
alle. vliBgtuïgmoederscbepen\on meer darr de
helft van het aantal kruisers verloren zijn
gegaan, kunnen de Ver. Staten niet meer de
hoep koesteren con groot tegenoffensief tegen
Japan te kunnen voeren. Do nederlagen van de
Amerikaansche vloot hebben de heerschappij van
Japan ter zee nóg meer versterkt.
Do zeeslag, waardoor aan het 'van Guadai-
canaruitgaande Amerikaan scire offensief een
'einde .iveid gemaakt, Verliep als volgt: -
Do AmerikaanscliD zeesoldaten zaten' nis ge
volg van de nederlaag der groptó. Amerikaan
sche. vloot bij- den slag I op 26 October ten
U.oorden vanSanta Cruz op Guadalcanar hope
loos, vast. .Teneinde de verbinding mét 'deze
geïsoleerde zeesoldaten, te Eerstellen, .werd 'do
in" deze wateien-'uperoereiide, 'doch zwaar ge-
■TiTivendo'.'Am'érikiuinsche vloot.' sedoxt '10fiovcm-
ber w'oér versterkt. Toen-do. Japapsehe vtoot-
strijdkrachlon op 12 November hiervan kennis
kregen, gingen zjj in dit gebied, dat onder
do controle lag van de vijandelijke, basis voor
vliegtuigen, Guadalcanar,' tot den aanval over.
In dêti nacht van 13 op 14 November vielen
zij dit steunpunt aan, Het vliegveld cn an
dere installaties werden zwaar beschadigd.
In den nacht van 14 op '15 November ont
moetten de Japansclio vlootstrijdkrachten een
sterke vijandelijke ravitnillecringsvloot, die door
twee slagschepen en weer dan vier groote krui
sers beschermd werd. Do keizerlijke strijdkrach
ten brachten den beidon slagschepen, zware
schade toe. Op elk der schepen werden twee
of drie torpedo treffers geplaatst. Do vijandelijke
■hulpvloot, met inbegrip van de kruisers,, werd
;6f lot zinken gebracht óf zwaar, beschadigd.
Do vijand werd in zuidelijke richting verjaagd.
De hevigheid van dezen zeeslag blijkt wel
uit hel feit, dat de bevelhebber dor Ame-
rifcnanscho vloot, schout-bij-nacht Daniel J.
Callagban, alsmede schout-bij-naclit Norman
Scott en kapitein Cassin Young - bij dezen
slag urn het leven kwamen', terwijl één Ja-
pansch slagschip zonk en een ander Ja-
pansch slagschip werd beschadigd.
De Salomons als springplank v.cor
groote offensieven
Admiraal Takahasji, oud-commandant der Ja
pansclio vloot, heeft verklaard, dat nieuweJa-
pansche zware gevechten bij do Salomo as-eilan
den verwacht moeten worden. Beide partijen
streven daar naar oen beslissing. De Ameri
kanen trachten blijkbaar ('de Salomons-eilanden
als springplank' voor ;een aanval) op. Celebes
lö gebruiken, met1, het dool hot verlorenge
bied geleidelijk 'door offensieven te -heroveren.
Daardoor'; wordt- ;.0Qk. dé hardnekkige.' Ame'ri'-'
'kainsche actio 'bij "de Salomon'séiiaïidén ver
klaard." Do vijandelijke bewegingen in dat 'ge
bied moetendan ookzoo nauwkeurig moge-
iijk worden- waai^enomeii.' De derde- slag bij
de .eilanden boeit aangetoond,dat Japanners
rzooWel- :aJsy jtu^ikanen 'in - deeerste, jplaatSifle
iiicerderlieid in - delu ehf wi Iden yérWigen.
/óiDij- 'dé' gevechleii b^ .Guadalcanar1 waren 'de.
Amerikaneiiia;, zooverre in'; ":hot-vyoordeel,-.: dat
'zij': gdbfuik'i'konden''mékén vari>'dé'' luchtb^es"
op dit oil and, terwjjl do Japanners van verder-
verwijdcnle steunpuntenvliegtuigen moesten
Panorama vim Tunis,1 waardé'Baliaolia-pn ItaUannseho
troopen mat voliiiiUffC (toclkiiurlug von do l'iiLHSchi'
liiirpcrUjlis on militaire autorltniten oan iand ztln go-
gaan. Pglygoon-Pttx Ilollnrni a,
Na aaalcomst lo Den Tfaag ttMpoclecrt do htouwo Ktabschot dor N.S.K.K., .R, Krauss. do «pgcstotdy uo
formaties der Hitlorjugond, Tvroodo Tta'llub, ëenoral-luaaiiilsiar kckinldt;..g:oIioGl links, Co ooiunuin-
«tat d«r W.A., mr. Zondvrvsn.' - Siapr-llinrlus-Pas Holland m.
