Een nieuw tijdperk in de geschiedenis der menschheid Dr. Göbbels over: mM HET DEVOTIE- EN BIDPRENTJE WOENSDAG 22 DEC. 1943 96STE JAARGANG - 23579 Een voor de eeuwen berekende taak wordt vervuld Zware gevechten in Zuide lijken en centraien sector n twee dagen 412 Sovjet-Russische tanks vernield De Rijkscommissaris benoemd tot president van de Deutsche Akademie Ontzetting uit het bedrijf Maatregel jegens- boeren, tiie de voedselvoorzieningsbepalingen ernstig overtreden De omwenteling in Bolivia STADSNIEUWS De burgemeester ziek Stuiting gemeentebureaux De gasiooze uren BURGERLIJKE STAND AGENDA Uitraiking distributiebescheiden Kan tongerecM Kort recht Kort'bïnnenlarsdsch nieuws Kun beteekenis en ontwikkeling Centra van plaatsnijders Aan alle bezitters van motorvoertuigen Aanslag op marechaussee Nieuwe Lebensinittelkarten P.T.T. rekent op vertraging met de feestdagen Radiopraatje Max Blokzijl De heler bracht de dieven aan Werp geen scherp tusschen de aardanoelsclutlen (Wordt vervolgd). BUREAU LANGE HAVEN 141 Telcf. 69300 3 lijnen Postgiro 5311 Deze courantverschijnt dagelijks met uitsondering vnn Zon- en Fecstdogen Verduisteren van 16.30 uur tot 8.3Ö uur Maan op 3.57 uur, onder 14.28 uur Maandag 27 December N.M. „Wij maken -thans oen v.jrt die om- weniöfentie gebctii tenisscn on oiitwtk- kc'iugen it! do geschiedenis dm- mcnsch hcid door, dio oen tolalo verandering van hot aanzien der wereld met zich medebrengen," schrijft ür. Gobhels in „Das Reich" van de/e week. Deze lijd is begonnen mol don eersten wereld oorlog on het einde is voortoopig nog nio! to overzien. Do oude burgerlijke wctold, zoo schrijft hij o a„ is op 1 Augustus 191-1 ten onder gegaan on van dat tijdstip af bcgmt een nieuw tijdperk- in de geschiedenis der menschheid. Wie durft te boweren, destijds reeds een, zij liet ook maar in grove lijnen, idee ge had te hebben over hot vermoedelijke verloop van deze ontwikkeling, voor zoover wij haar llians kunnen overzien? Zij begon met enkele revolverschoten in Sorajewo, ging via do modder- en bloedvolden van hot Westen naar de democratische Duitsche republiek on den val van het tsarisme naar liet hols- jowistische syslocm in Rusland, leidde via werkloosheid on inflatie tot de nieuwe ordening in Duitschland en leid de vervolgens door de eeuwige vijan- do» van liet -Duitsche rijk tol een tweede continenten omvattend gewa pend conflict. Tronen on altaren stort ten ineen. De vgste vyaardon in hei samenleven der volken geraakten aan het wankelen. Van den grond af werd opnieuw begonnen on inlusschen ver andert weer eens het aanschijn der menschheid. Wij staan thans in de laatste acte van dit grootste drama, dat de ge schiedenis- kent. Ook doze oorlog is oen bewijs voor het feit, dal in der gelijke tijden bijna alles mogelijk is De oorlog is terecht gekomen in een gebied der imponderabilia (onmeetbare waarden). Slechts voor een deel verloopt liij volgens de weiten, die do monschhoid hom gesteld hebben, voor hol overige echter volgt hij zijn eigen wet. En dit wordt in geen geval door do dage- lijkscho omstandigheden, doch uilslui tend door diepere historische nood zaken en doelmatigheden bepaald Het geen de oorlog ons aan zorgen en smarten bereidt, behoort daartoe en is onvermijdelijk. Doch dit is niet hol beslissende van don oorlog. Wij ge- looïen veeleer vast en onwrikbaar, dat do geschiedenis ons in dezen oorlog een van haar groote, voor eeuwen berekende taken heeft toevertrouwd Wij zijn liij de vervullinghng van deze taak in Gods hand. Wij weten zeer nauw keurig, dal zij niet op onze schouders gelegd zou zijn, wanneer wij niet de krach! bezaten haar ook te volbrengen .Hel zou vermetel zijn. zoo gaal de rninisler verder, in hel huidige stadium van den oorlog te willen voorspellen wanneer hij ton einde zal zijn De oor log is op het oogenblik in zijn meesl opwindende stadium en eiken dag wor den nieuwe, verrassende momenten aan den ooi log toegevoegd Men kan welis waar mei eenige waarschijnlijkheid van tevoren bepalen, in welke richting hij zich ongeveer zaf ontwikkelen, doch of do afzonderlijke fasen van deze ontwikkeling'1 korleren of langeren tijd zullen duren, dat 'weet niemand. Hel) is absurd te veronderstellen, dat het bolsjewisme aan het einde van dezen oorlog de hcerscnappij over ons conli nent zal verkrijgen, want dan zon de geschiedenis haar beteokenis verloren 3 i eb ben on dan zou Europa terecht de vraag stellen, waartoe hot dezen om- .weg moest maken, daar hetzelfde re sultaat in 1918 yeel gemakkelijker te bereiken was geweest. Hel nationaal socialisme heeft in deze ontwikkeling dezelfdelaak te vervul len, die de nationaal-socialistischc bo 1 -weging in de analoge ontwikkeling in Duitschland vervuld heeft, nl. haar korl voor de_ dramatische beslissing, die wanneer zij eenmaal gevallen is, niet meer ongedaan gemaakt kan woiden, tol slaan te brengen en haar zoodoende een fundamenteel© nieuwe wending te geven. De minister wijst op de teleurstel ling, die bij de vijanden heerscht over hot feit, dal in Duitschland nergens ook maar het geringste teekon to ontdek ken valt, dat de Duitsche natie eens in eon onbewaakt oogenblik zwak zou kunnen worden. Deze vijanden zelf, zoo verklaart dr. Göbbels, liet hunne ertoe 'bijgedragen, dat dit ook in de toekomst nooit liet geval zal zijn. Er is in Duitschland niemand, die ook maar speelt met de gedachte aan den oorlog een einde to maken door te vroeg op te houden. In dit opzicht heeft het Duitsche volk in het afgeloo- pen jaar meer geleerd, dan wij bij het bogin durfden hopen, liet rijk is thans ons heiligdom. Wij zijn allen vaslbcslo ten liet in goval van nood met hand en tand te verdedigen. Do vijand zal erbansd slaan, wanneer hij op zekeren dag den grootcn stormloop op Europa begint. Hij zal daarbij stooten op pen olk, dat door al het lijden en door allo gevaren van de/.on oorlog moest aan en, daar hot hierdoor niot ten onder gegaan is, -alleen nog harder en terkor gewoiden is. Nooit was het Duitsche volk zoo eensgezind in het besluit om dozen oorlog lot de defini tieve i overwinning voort to zetten als lliansi Het opperbevel van de Duitsche weer macht maakte gi.-teicu bekend: Aan het bruggohoofd van Nikopo! en len Z.Wi van Dnjepropetrowsk zijn in harde gevechten van twee dagen alle doorbraakpogingen der bolsjewieken mislukt. Do vijand leed opnieuw zware verliezen aan monschon on materiaal Ton 2.0. van Kirowograd werden de met sterke strijdkrachten uitgevoer de aanvallen der bolsjowiekon lïa zwaro wisselvallige worsteling opgevall en en doorgebroken gevechtsgroepen van den vijand uiteengeslagen of ver nietigd. Ten N. van Kirowograd en ten Z van Tsjerkassy bloven plaatselijk on dernomen aanvallen der bolsjewieken zonder succes. Eigen tegenaanvallen wonnen terrein. Hij Korosten en aan de Bercsina ruklen onze troepen ondanks taaien vijandclijken tegenstand verder op. Daar bij werden alleen in het gebied van Korosten 43 tanks der bolsjewieken en 42 kanonnen vernietigd. In het geveebtsgebied van Witebsk versterkten de bolsjewieken hun druk De zware afweergevechten duurden overdag en des nachts met stijgende hevigheid voort. 80 tanks en 39 ka nonnen werden vernield. Ten N.W, van Newel ondernamen do bolsjewieken vruehtelooze aanvallen Gedurende de twee laatste da gen werden aan het oostelijke bont in totaal '412 tanks der bolsje wieken stukgeschoten. In don westelijken sector van hot Zuid-ltaliaansche front werden ver- icheidene vijandelijke stooltroepen af geslagen. Vlak bij do Adrialische kust zijn sedert gisteren krachtige Brilschi aanvallen aan den gang. Zij stortten onder zware verliezen voor den vijand vóór onze stellingen ineen. !n hel Mlddellandsche zeegebied wer den gisteren in luchtgevechten en door ucblatweergeschut benevens door lichte Duitsche zeeslrijdkrachten en manue- atueergescliiit 18 vijandelijke vliegtui gen, w.o. 8 viermotorige "bominemyer pers, vernietigd1 Duitsch jachttoestel ging verloren. Formaties vijandelijke bommenwerpers hebben overdag opnieuw een zwaron terreuraanva! ondernomen op wotmwij ken der stad Bremen. In zware lucht gevechten en door afweergeschut wei den minstons 45 vijandelijke vliegtui gen neergeschoten. Gisteravond hebben sterke Britsche luchtstrijdkrachten het Rijn Maingebied aangevallen. Door het neerwerpen van brisant- en brandbommen ontstond zware schade in woonwijken, vooral in Frankfurt a. d. M., Offenbach en Mannheim. Luchtverdedigingnstrijdkrach ten scholen bij deze aanvallen 49 vier motorigc bommenwerpers neer. Vier ■uidere toestellen verloor de vjjand boven do bezette westelijke gebieden Daarmodo werden op 20 December en in den nacht op 21 Dec. volgens tol dusver ontvangen, nog onvolledige be richten 98 vijandelijke vliegtuigen, waar van minstens 89 viermotorige bommen werpers, neergeschoten. Duitsche Vliegtuigen hobben in den nacht van 20 op 21 Dcc. doelen in hst gebied van do Theerasmonding ge bombardeerd. De Führer heeft op voorstel van Rijksminister dr, Goebbels Rijks minister dr. Seyss Inquart als op volger van den overleden minister president Ludwig Siebert benoemd tot president der Deutsche Akade mie. In Juli van bot vorige jaar werden aan, don secretaris-generaal ,van land bouw en visscherij bizon dere bevoegd heden toegekend ten behoeve van de voedselvoorziening. De bizondere bevoegdheden behelsden, dat de secielaris generaal in' gevallen, «aarin landbouwers on veehouders huil erplichtingon lot in- dan wol afleve ring van de voortbiongselon van den akkeibouvv en van de veehouderij niet nakomen, de inlevering van andere pro ducten kan opleggen. In zoor ernstige gevallen, waarbij bijv. groole hoeveelheden landbouwpro ducten zijn achtergehouden en frau duleus in den zwarten handol zijn gebracht, kan overtreders het gebruik van hun gronden of bedrijfsgebouwen geheel of gedeeltelijk worden ontzegd, hetgeen practisch neerkomt op onlzet- ting uit hot bedrijf. Ook slechte bedrijfs- uitvoering kan er toe leiden, dat do betrokkenen niet langer tol deelneming aan de verzorging van do voedselvoor ziening worden toegelaten. De overheid hoeft van deze bizondere ingrijpende bovoegdheden vpornanielijk gebruik gemaakt door hel opleggen van loveringsplichl vaneen deel van don veestapel van boeren, die zich aan clandestiene handelingen hadden scliuL dig gemaakt; in enkele gevallen is het gekomen tot den strengen maat- icgel van bedrijfsontzotting. Niet te ont kennon valt, dat zich daarbij moeilijk heden heidien voorgedaan, want hol besluit, dat den secretaris-generaal de bizondere bevoegdheden toekent, bleek niet alle bijbedrijtsontzeUing oplre- lende elementen te regelen. Om oen voorbeeld te geven: Men kon wel een landbouwer hit gebruik van zijn gron den en bedrijfsgebouwen ontzeggen, maar wie of wat belette hem bij zijn gedwongen vertrek den bedrijfsiuven- laris mee te nemen? En' hot vee van het bedrijf? Bovendien- behoort de woning van den boer lot do be drijfsgebouwen? Ook kénden zich ira- gen voordoen met betrekking lot do pacht. Daarom ''is thans hel bewuste- be sluit aangevuld en is in de leemten, welke de praktijk, aanwees, voorzien. De mogelijkheid is geopend een be windvoerder te benoemen, die in do plaats treedt van den vroegeren eige naar. Daarmede kunnen oventueelc moeilijkheden ondervangen worden Ver der kan voorlaan den ondernemer, dio door den maatregel tot bedrijfsontzel- ling won't getroffen, een inlcvcritigs_ plicht worden opgelegd voor hol bc- irijtsveo en den bedrijfsinventai-is, ter-' wijl hem ook het gebruik van zijn wo ning kan worden ontzegd. De gevol gen van bedrijfsonlzolting ten aanzien van de paclil zijn eveneens geregeld De aanvulling van hel zoogenaam de „ontzcttingsbesluit" houdt een ern stige waarschuwing in aan hel adres van allo boeren, die -nog meencn zich aan de naleving van do voedseivoor- zicningsbepalinaen on -voorschriften te kunnen onttrekken. Kon orlol dus verre bij de overheid, met het oog op de moeilijkheden, die zich bij de toe passing van den strengen maatregel van bedrijfsontzetling konden voordoen, eenige aarzeling worden verwacht, voorlaan is een dergelijke verwachting ongegrond. De overheid vcilangt de volfo medewerking om de voedselvoor ziening van het Noderiandscho volk zoo goed mogelijk te regelen"zij zal niot aarzelen degenen, die op grove wijze te»enwerken, met strenge maatregolcn tot? de orde te roepen. Éi®n nieuw contingent van dan Landstorm Nederland Is Zondag te Roer mond beëedlgd. Tijden» de Inspectie dar mannen door ^r-Obergruppen- lührer und General der Pollzel Rauter en den Leider CNF/v, d. Linden/Pax m Het Fronsche dissidente leger. Dc uit Algiers gevluchte Franschc oud-kolonel Ma le*, die leider van den opbouw van bei Gaullistische leger is geweest cn .wegens de bolsjewisccring der Gaullisten de/ wijk heeft genomen, heeft volgend dc Matin bij zijn aan komst te Tangcr verklaard: „Het leger der dissidenten vertoont ernstige tcckenen van verval. Op bevel der communisten xijn de meeste actieve officieren ontslagen, aange zien zij als onbetrouwbaar werden be schouwd. Vijftigduizend marxisten, die uit een concentratiekamp zijn ontslagen en thans onder bevel van den communist zMarty staan, vormen het belangrijkste deel van het leger. Giraud heeft getracht in te grijpen, doch hij kon niets uitrichten. Precies zoo* ziet het cr uit bij de j olitie, die voor negen tienden tot de communistische partij be hoort". ffW M» Duitsahland bereidt zich op het vijlde oorlogs-Kerstteest voor. Hospitalen •n verzorgingsoorden der weermacht krijgen een kerstversiering. In de hospitalen heeft Iedere Duitsche soldaat zijn kerstboom Orbls?Holland/P»x m De burgemeester, dr. D. G. Dr.iaycr, is sedert cenigo dagen vrij ernstig ziek. De oudste wethouder, ir. C. Houtman, trcidt als loco-burgemeester op. Do bureaux van dc gemccnte-scuetane zullen op 24, 27 en 31 December a.s. voor het publiek gcslptcn zijn. Voor het doen van aangiften van geboorten en overlijden /al op die dagen gelegenheid bestaan van half 99 uur. Voor do bureaux van dc gemeentelijke diensten geldt een regeling, die men in de ge meentelijke kennisgeving in dit blad vindt. Door dc Gemeente Reiniging zal het huis vuil," in dc morgenuren van 24 en 31 Decem ber a.s. worden opgehaald, dat anders op de daaropvolgende Zaterdag zou worden verzameld en op 28 December dat van 27 December. f Op len cn 2cn Kerstdag cn op Oude* en Nieuwjaarsdag zullen do gasiooze uren onsoorzicnc omstandigheden voorbehouden niot gelden. Petroleum voor verlichting. Van 23 Dcc. 1943 tot en met 8 Januari 1944 geven de met „48 Verlichting" cn „49 Verlichting" ge merkte bonnen der bonkaart S 121 eik recht op "het koopen van één liter petroleum. De geldigheidsduur der met „4ö Verlichting" en „47 Verlichting" gemerkte bonntn der bonkaart S 121 cn de met ,.63 Verlichting" gemerkte bonnen der bonkaart S 221 is ver lengd tot cn met 8 Januari 1944 cn geven, zooals bekend, elk recht op het koopen van één liter petroleum. Geboren: 20 Dcc. Huihert, z. van P. P. Stecnbcrgc nen E. Klnasse, Nassnulaa.^ 75. Johannes Petrus Maria, z. v, 3. F. M. Scholtc cn M. J. Slootweg, Grocnetaan 7. Overleden: 17 Dcc. J. v. Rhcc, 32 j, Dr. Noletstrnut t# SUHIËDAM. Paasug'1 l'henier 13 eu 7.30 a. Lach dan Paljas (18 jaar). Monoj ote aier, sJ.15 en 7.15 n. Jou^d (4.8 Jaar), x'i rioden e v il „Stedelijk Museum 10—hall 6: KersUcntoonstolling. Per. 'Musis ts.iuum, half 3 „Vreugde er» Arbeid". Cabaret voor kinderen 20 Dec Passage Theater, 1015 u. „Vreugde en Arbeid" Filmvcrtnomng: Liefde streng verboden RU ITER DAM Hedenb Febr Maritiem Museum, VYlitems kade '25 Tentoonstelling .Rotlordainschv zeilschepen in dc 10e eeuw" 22 Dec Arena 7 uur. KamerqpQra Don Pas quale 23 Dec Ivottinginnckerk, hall 8t Concert prof Jos Pombaur. 25 Dcc. KonmginnVkerk, hall *3 on half 6. Kerstconcert R Ph O Fe.ko Asma, orgel; Bas do Grool, bas cn R. Ph Koor. Arena, 2.45 en 7.30 u. Do komedianten: Alk? of' niets t Capitol 1.15, 8,30 en 7.30 u. Famihöschan daal (18 f), Op het toonoel: do clown Rexis. Luxor 130, 3 30 en 7,30 u. Ala de zon weer schijnt (U j.). Pfinses 3, 415 en 7.3o u. Het geheim van 't oudo huis Op het tooneel: De 2 Rybar toe (jongleurs). VoigöiiSberichten uit La Paz is het in do Roiiviaansche hoofdstad en in de provincie' thans volkomen rustig De nieuwe rogeering spreekt do geruch ten over een tegen-revolutie tegen. De tinmijnen worden door troepen bewaakt. Het. nieuwe Boliviaansche kabinet heeft het nationale regecringsprogram in vier punten samengevat: 1. De natuurlijko rijkdom van hot land moei aan zooveel mogelijk Boli- vianen ten goede komen. Tot dusver hebben bepaalde bnitenlandscbo maat schappijen een voor dc belangen van het land nadeoligon invloed uitgeoefend. 2. Nauwe samenwerking met de Ver. Slal-on, zonder dat dit echter eon ver onachtzaming dor Boliviaansche belan gen beteckent. 3. De economische 011 culturcelo ver betering van breode volksmassa's' dio deels honderden jaren ten achter zijn 4. Nieuwe verkiezingen voor oen pre sident en de Kamers volgens de in do grondwet vastgelegde voorschriften- De minister van buitenlandsclic za ken Tamayo lieoft aan den deken van bet diplomatieke corps to Le Paz ver klaard. dat Bolivia een nauwe samen working met Amerika wensdit en de beginselen van liet Atlantische charter goedkeurt. lm do .Vereen. Stalen volgt men do gebeurtenissen-in Bolivia met de groot ste aandacht. Het Witte Huis' blijft een gereserveerde houding aannemen. Zoo hoof! minister IIull vorklaard, dal men er nog niet aan beeft gedacht ile nieuwe^ Boliviaansche regccring tc erkennen. HOOFDPRIJZEN STAATSLOTERIJ. f 25.000: 0178; 1 5000: 13685: f 2000: 11132. f 1500 6700 7762. f 1000: 16023 16053 20351; f 400: 8868 20639; f 200: 10063 14023 1SI.V3; f 100 2773 4591 6463 908.1.14208 19S69 19997 21897. Do uitreiking van distributiebescheiden voor dc 14c periode geschiedt morgen in het kantoor Brocrsvest 95 van 9—12 cn van hall 2—5 uur nnn hen, die tot nu toe verzuim den hun bescheiden af te halen. Dc zitting van hedenochtend was gceni- 7ms cnervecrcnd door langdurige behande lingen, Hoewel de rol niet klein was, duur de dc zitting niet zoo lang, aangezien in do eerste plaatseen groot aantal opgcrocpo- nen niet verschenen was cn dc zaken van de overige slechts korten tijd in beslag namen. Het waren onbelangrijke kwesties. Den kleermaker in de Groenelaun kreeg f l boete wegens slechte verduistering, een ta brikant moest f 4 betalen, omdat zijn perso neel in ccn pand aan dc Noonivcst op een avond do gordijnen niet had dichtgeschoven toen het Jicht aan was. Een Rotterdamschc deurwaarder kwam pleiten voor zijn zoon, die verbaiiscerd was wegens het ontbreken van een afscherming boven het achter licht van zijn fiets. Maar ook deze zaak was snel berecht. Het resultaat was een rijksdaalder, tegen een ehch van vijf gul den. Twee gulden moest een Sehicdatnschc los werkman betalen omdat hij in den trem rookte in een nict-rookcn afdceling. Daarna kwamen weer .vee niet afgeschermde ach tcrlichtjcs, tocbeh >rcnde o i dc fietsen van twee kantoorbedienden uit Vlaardmgen, Voor beiden was de straf ook ccn rijks daalder. Tenslotte was er natuurlijk de onvermij delijke juffrouw, die in ccn portiek had ge- Btann cn die door den kantonrechter „rekening houdend met dc omstandigheden zooais dc/e uit het proces-verbaal zijn ge bleken" en dan hoeft men verder niet te ragen hoe of wut conform den cisch \eroordceld werd tot f 5 subs 2 dagen. Het was eigenlijk^ nog maar een ktnd, wat cr voor bet hekje stond. Twintig jaar oud, ge ^rouwd nog wel. De man in krijgsgevangen schap! Dc Ver/ending \an brief- cn pakketpost naar het door de Duitsche troepen bezette gedeelte van Italië met inbegrip van San Marino en den Vuticaanschcn staat weder mogelijk, Voor Winterhulp Nederland Is- in weck van 6 tot 11 December j.I. ccn bedrag van f 164.20S.81 bijeengebracht. Van dc zestig balen suiker, welke kort geleden uit ccn pakhuis op den Baaisjesw te Amsterdam werden gestolen, heeft recherche cr 55 opgespoord. Twee helers zijn daarbij gearresteerd. Naar dc dieven wordt nog gezocht. Gisterochtcnu ïs in den Singel te Am sterdam het lijk opgehaald van een 29-jari- gen man, veehandelaar uit Zuidwoldc. Op het lijk werd een portefeuille met een aan zienlijk bedrag aan bankpapier gevonden. Vermoedelijk is de man tijdens de duister nis te water geraakt. In de Nieuwe Haven tc Rotterdam is het lijk gevonden vad den 52-jarigcn nacht waker H. C. Viancn uit dc Gouwstraat, die sedert 25 November werd vermist. BU do opening van de KorsttentoonbteP lkig in het Stedelijk Museum hield do heci IC v. d. Horst Jr Zaterdag j.I een redo over hot devotie- en bidprentje die we hier 'aten volgen Voordat ilc u een kort overzicht geol over de ontwikkeling van het devotie- en bid prentje. zou ik gaarne eerst conlgo algcmeeno opmerkingen tvlllen maken, en wel: ie. Het 'devotieprentje dankt zijn ontstaan aan ker kelijke vereenigingen en bedevaartplaatsen, maar ook aan do bange dagen der epidemjffiiwi zooals pest, cholera enz. 2e. Hot gedaelTtha®- of bidprentje werd ultgegcv.-a ter gedadhteUiS aan'een overledene. Van het devotieprentje vinden we de oudst bekende exemplaren reeds In het begin der XfVe eeuw Dit zijn dan houtsneden ol op perkament geschilderde prentjes. Helaas zijn ons hiervan slccht3 zédr jvolnlge bekend cn overgebleven. De voorstellingen hadden meesta botrek- Ulng op Christus en Zijn oumiddelltjke om geving. Vooral het passieverhaal was een zeer gellcrd ondenverp. In de-Xve eeuw zijn het voornamelijk.de kloosters, dio de prentjes vervaardigden en aan hel volk uitdeelden. Uil dezen tijd stammen dan ook die prach tige geheel met dc hand vervaardigde prentjes welke nlcl alleen getuigenis afleggen van groote artistieko kwaliteit, maar ook, en dit wel heel in het bizonder, van een vurig cn groot godsdienstig loven. De groei van het godsdienstig leven In die dagen deed dè vraag naar het devotieprentje steeds toenemen Men verlangde naar liet in beeld gebrachte woord, dat in zijn kleuren- tijkdoni aan moest vullen wat de kleine man uit de woorden niet begreep. Heel merkwaardig was liet gebruik om tijdens een cholera- o! pestepedomte een prentje met een arbcolding van St. Hoclius, die algemeen als beschermheilige tegen deze gevreesde ziekten werd vciceid op dc buiten deur te bevestigen. 1 Een heel typisch gebiulk kwam voor jn Zvdd-Ncdciland, waar men bij de geboorte van een kind, ccn pientje met de voorstelling van do Maagd Maria in tweeün knipte en de 6óno-helft in bet bed van de'moeder en do andore helft bij do kleine legde. Dit zal een heel kinderlijk verzoek om bescherming be- teekend hebben. Een groote hoeveelheid prentjes le schil deren was natuurlijk onbegonnen werk; vandaar, dat men zijn toevlucht nam tot do op paplor afgedrukte houtsnede, welke dan eenlgszms weut opgokleurd. Ook het steeds meer toenemen van bede vaartplaatsen werkto het toenemen vau hot aantal prentjes sterk in de hand. Zij moesten het bezoek aan do hedovaat tplaats levendig houden cn den mcnsch herinneren aan do devotie jDo naam van den maker van de mooie prentjes Weel echter helaas voor altijd ver borgen; men was toen nog niet zoover ge vorderd als nu, nl. eerst den naam en we! flink groot, cn dan het product. Vooral die oudste prentjes boelen door hun prachtige compositie mooie lijn en voor zoover bet geschilderde prentjes betreft, prachtige kleuren, gemankt in hoofdzaak voor de „kleine luydcn", waarvan cr vco) In die dagen liet lezen niet machtig waren. Naast het gesproken woord moesten die prentjes dagelijks herinneren aan de groote -zjrnk van God en Zijn Heiligen. In de XVIe eeuw 'S het de kopergravure, welke de houtsnedo komt verdringen om aan do steeds grooter wordende vraag naar (jcvotloprentjes te voldoen. De koperplaat leende zich bij uitstek tot den aanmaak en masse. Men week echter, wat de voorstelling betreft, niet gaarne af van do voorgangers, en au zien wo de min of meer artistiek gc- copICerdo houtsneden uit do XVo en XYIt eeuw in kopergravure terug. Op het eind der XVIe eeuw zijn bet de Jezuïeten, dio de prentjes gebruiken als wapen tegen do reformatie. En hier begint dau de triumftoeht der Vlaamsch-IIoUandsche prentjes, welke al spoedig geheel West-Europa bebeersebten. Antwerpen werd liet centrum der graveur- families. Groote meestem leverden do ontwerpen; prachtige staaltjes van graveerkunst zijn ons nagelaten, welke een rustige bestudeering ten volle waard zijn. Van 'de AntwerpscUe unlilios, welke zich met de vervaardiging der prentjes bezighiel den zijn ons vooral bekend: Pkilippus Galle, die le Ha.ulem geboren, in 1570 naar Ant werpen trok. Uil zijn huwelijk met Catha- rina Rolland staraden vijf XVIe en XVIIe- ceuwscho plaatsnijder of graveurs van prentjes. Op Plantijn's persen kregen do Galle's een prachtkans voor hun betirijr en Philips' oudste zoon Theodoor huwdo met Catharine Morcthus, ccn loot utt het Planlijnsche huls. Ontelbaar waren do prentjes, welke van de Antwerpsclic persen kwamen Maar ook ontelbaar waren do graveurs. Sommigen spieken van 170, Naast do Galle's echter waren de luervol- genden wel het meest In tel: De drie gebroe ders WIerlex en de dames Suzanna Vcrbrug- gen en Isabel Hertscns, welke laatste het bedrijt van do eerste na dtor dood voort zette. Dat deze prentjes in trek waren bewijst wel liet feit, dat zij tot In het begin van de XtXe eeuw van de koperplaten werden afge drukt, zij het dan ook conlgszins versleten. Keulen was het uitgangspunt voor Duitsch- Bekendmaldttg Op groml van do door den gevot- macliligilc van den Ftiiirer voor gebruik en ïegisüntie van motorvoertuigen uit gevaardigde Iioschikkmg on in over eenstemming met den Rijkscommissa- voor het bezette Ncderlandsclio ge bied on don Wehrnmchtbofehlbhaber in Nederland worden door de bevoegde instanties maatregolcn ten uitioor ge legd, waarvan het dool is »en rege ling to treffen voor Jiol gebruik en do ogistratie van motorvoertuigen. O.m. luijgt ieder bezitter van eon motor- oerluig in de eerstvolgende dtigen via de bevoegde rijksverkeersinspectie for mulieren, welker nauwgezette invulling nlle opzichten verplicht gesteld ordt. Een onachtzame, resp. onware lieanl- svoording van allo vragen, .vesp. «iet- tijdig terugzenden dor formulieren wordt als sabotage beschouwd on brengt, on geacht andeio straften, confiscatie zon der schadeloosstelling van hot motor- om tuig met zich mede. Ten aanzien van het gebruik van motot voertuigen wordt herinnerd aan. de verplichting tot het bijhouden van ri tien hoekjes en liet bij zich bobben an do vereischle opdracht voor den ril voor iederen afzonderlijken rit be nevens vau de rijvergunning. Motorvoer tuigen, die bij controle zonder do ver- cischte papieren worden aangetroffen, zullen in het vervolg lil beslag genomen worden. Bezitters, rosp. gebruikers wottten herinnerd aan hot verkoopverbod van motorvoertuigen zonder vergunning vhn de bevoegde instanties. Der Bevollinachligle des Führers fiir Kraftfahrougeinsatz- und Erfassung- Boaultragter in den Niodorlandon, gez. ilr. ARAN Gisteren werd oen bewoner uit Slio- diocht le Middelbands door de mare chaussee aangehouden en om zijif per soonsbewijs gevraagd. De man haalde zijn persoonsbewijs lo voorschijn en te vens eon revolver, waarmede hij op den inarochausspo schoot. Deze is ernstig gewond in be' ziekenhuis opgenomen. Op liet oogenblik is zijn toestand vrij redelijk 11 Met intjang van 23 Januari 1944 xljn de groene „Lchcnsnuttelkarten der Deutsche» Wehrmacht in den NiedcrUndcn", met zwar ten opdruk, niet meer geldig Met in'ang van dezen datum mag dus op deze bonnet niet meer gekocht worden. Met ingang van 26 December worden nieuwe „Lebensmittel- kartcn" in gebruik genomen, welke blijkens het /oowe! op de knurtcn zelf, als op do bonnen voorkomende opschrilt geldig zijn lot en met Maart 1944. Evenals de oude kaarten hebben ook deüc knarten een geldig heidsduur van één. drie of vijf dagen. De nieuwe „Lebensinittelkarten" zijn uitgcvoo.d in bruine kleur met zwarten opdruk, op alle kaarten komen bonnen voor voor 500 gram brood, 50 gram vlecsih, 25 gram kaas, 10 gram boter. 20 gram suiker, 20 gram jam en lU liter taptemelk. Op dc kaarten, wclko een geldigheidsduur helmen van drie of vijf dagen, komen bovendien bonnen voor 25 gram Nahrmittc! cn 250 gram aardappelen voor. Bonnen voor koffiesurrogaat zijn al leen aanwezig op de Lcbcnsmittclkartc niet een geldigheidsduur van vijf dagen. Losse bonnen zijn uitsluitend geldig, wanneerN tevens de Lcbcnsmittelkarte voorzien an het stempel der bcv^ocgdc Duitsche autori teiten wordt ovcrgele'gd. Het weigeren, zon der dut daarvoor gegronde redenen zijn, om de bonnen dezer kaarten aan tc nemen, Is sttnfbaar. De inlevering dezer bonnen tegen toewijzingen of runtsoenboi un b«j de distri- buliedicnsten dient op gelijke wijze als des tijds bij de oude bonnen geschiedde plaats to vinden, Met, Kerstmis en Nieuwjaar zal do drukte op de postkantoren zoo groot zijn, dat met vertraging in do overkomst van alle poststukken rekening moet worden gehouden. Slukkou, dic_ op een bepaalden dag op hun bestemming moe ten zijn, zuilen zeor vroegtijdig gepost moeten wordeu. Telegrammen met gclukwcnschcn zijn niet toegelaten, ook niet tijdons do jaarwisseling. De postchèque- en girodienst zal even min verliagiug kunnen voorkomen; ver zocht v, oi dl de opdrachten in do oer- slo dagen van hot nieuwe jaar zoo veel mogelijk te beperken. In dc serie brandende kwesties houdt Max Blokzijl op Donderdag 23 December over Hilversum t om 18.45 uur zijn praatje, dat tot titel heeft: „Antwoord aan een eerlijk sociaal-democraat". De politie in Noordbcrgum (Fr.) heeft ccn einde kunnen *©ikcn aan de activiteit v&n een dievenbende, die dc omgeving vm dit dorp nbJs opcrutictcrrcïn had uitgekozen. Er werd van alles gestolen. Ook een po ging tot inbraak bij den tuinier J, L. van Apeldoorn werd ondernomen. Als hoofd daders zijn gearresteerd NV. F, en P. K. De heler van gestolen goederen was de rij wielhandelaar T„ die gestolen fietsbanden kocht. Hij wilde niet genoeg betalen naar den zin van dc bende, die om wraak tc nemen f 2000-bij T. heeft gestolen. T. wist aanvankelijk niet wie dit gedaan hadden en dtcd aangittc bij de politic. Hierdoor kwam men de„ bende op het spoor. Het onder zoek wordt voortgezet. land, Wecnen voor Oostenvijk, Manchcn voor Beleren. In 'do XVHc cn XVIIIe eeuw wordt hot aantal.plaatsnijdei's steeds grooter. Met het toenemen van het aantal vervaardigers ont slaat een zekere concurrentie, met als gevolg het vermlmleien van het artistiek geheel. De kleuren .worden er itiw, inderhaast opge bracht, vaak mijer er naast,, dan er op. Had de Ulanl zoo'n haast o! was dc prijs tc laag? Ook in de ireds genoemde Duitsche sleden ontstonden groót-hediijven, welke de waar devolle en artistieke Vlaamidie prentjes, be- concut reorden. Toch zijn ons uil dien tijd prachtige pien- tjes bewaard gebleven, maar dan kwamen zij uit de kloosters, dus..,, monnikenwerk.

Gemeentearchief Schiedam - Krantenkijker

Schiedamsche Courant | 1943 | | pagina 1