Een nieuw tijdperk in de geschiedenis
der menschheid
Dr. Göbbels over:
mM
HET DEVOTIE- EN BIDPRENTJE
WOENSDAG 22 DEC. 1943
96STE JAARGANG - 23579
Een voor de eeuwen berekende taak wordt vervuld
Zware gevechten in Zuide
lijken en centraien sector
n twee dagen 412 Sovjet-Russische
tanks vernield
De Rijkscommissaris benoemd
tot president van de Deutsche
Akademie
Ontzetting uit het bedrijf
Maatregel jegens- boeren, tiie de
voedselvoorzieningsbepalingen
ernstig overtreden
De omwenteling in Bolivia
STADSNIEUWS
De burgemeester ziek
Stuiting gemeentebureaux
De gasiooze uren
BURGERLIJKE STAND
AGENDA
Uitraiking distributiebescheiden
Kan tongerecM
Kort recht
Kort'bïnnenlarsdsch nieuws
Kun beteekenis en ontwikkeling
Centra van plaatsnijders
Aan alle bezitters van
motorvoertuigen
Aanslag op marechaussee
Nieuwe Lebensinittelkarten
P.T.T. rekent op vertraging met
de feestdagen
Radiopraatje Max Blokzijl
De heler bracht de dieven aan
Werp geen scherp tusschen
de aardanoelsclutlen
(Wordt vervolgd).
BUREAU LANGE HAVEN 141
Telcf. 69300 3 lijnen Postgiro 5311
Deze courantverschijnt dagelijks
met uitsondering vnn Zon- en Fecstdogen
Verduisteren van 16.30 uur tot 8.3Ö uur
Maan op 3.57 uur, onder 14.28 uur
Maandag 27 December N.M.
„Wij maken -thans oen v.jrt die om-
weniöfentie gebctii tenisscn on oiitwtk-
kc'iugen it! do geschiedenis dm- mcnsch
hcid door, dio oen tolalo verandering
van hot aanzien der wereld met zich
medebrengen," schrijft ür. Gobhels in
„Das Reich" van de/e week. Deze lijd
is begonnen mol don eersten wereld
oorlog on het einde is voortoopig nog
nio! to overzien.
Do oude burgerlijke wctold, zoo
schrijft hij o a„ is op 1 Augustus
191-1 ten onder gegaan on van dat
tijdstip af bcgmt een nieuw tijdperk-
in de geschiedenis der menschheid. Wie
durft te boweren, destijds reeds een, zij
liet ook maar in grove lijnen, idee ge
had te hebben over hot vermoedelijke
verloop van deze ontwikkeling, voor
zoover wij haar llians kunnen overzien?
Zij begon met enkele revolverschoten
in Sorajewo, ging via do modder- en
bloedvolden van hot Westen naar de
democratische Duitsche republiek on den
val van het tsarisme naar liet hols-
jowistische syslocm in Rusland, leidde
via werkloosheid on inflatie tot de
nieuwe ordening in Duitschland en leid
de vervolgens door de eeuwige vijan-
do» van liet -Duitsche rijk tol een
tweede continenten omvattend gewa
pend conflict. Tronen on altaren stort
ten ineen. De vgste vyaardon in hei
samenleven der volken geraakten aan
het wankelen. Van den grond af werd
opnieuw begonnen on inlusschen ver
andert weer eens het aanschijn der
menschheid.
Wij staan thans in de laatste acte
van dit grootste drama, dat de ge
schiedenis- kent. Ook doze oorlog is
oen bewijs voor het feit, dal in der
gelijke tijden bijna alles mogelijk is
De oorlog is terecht gekomen in een
gebied der imponderabilia (onmeetbare
waarden).
Slechts voor een deel verloopt liij
volgens de weiten, die do monschhoid
hom gesteld hebben, voor hol overige
echter volgt hij zijn eigen wet. En
dit wordt in geen geval door do dage-
lijkscho omstandigheden, doch uilslui
tend door diepere historische nood
zaken en doelmatigheden bepaald Het
geen de oorlog ons aan zorgen en
smarten bereidt, behoort daartoe en
is onvermijdelijk. Doch dit is niet hol
beslissende van don oorlog. Wij ge-
looïen veeleer vast en onwrikbaar, dat
do geschiedenis ons in dezen oorlog
een van haar groote, voor eeuwen
berekende taken heeft toevertrouwd Wij
zijn liij de vervullinghng van deze taak
in Gods hand. Wij weten zeer nauw
keurig, dal zij niet op onze schouders
gelegd zou zijn, wanneer wij niet de
krach! bezaten haar ook te volbrengen
.Hel zou vermetel zijn. zoo gaal de
rninisler verder, in hel huidige stadium
van den oorlog te willen voorspellen
wanneer hij ton einde zal zijn De oor
log is op het oogenblik in zijn meesl
opwindende stadium en eiken dag wor
den nieuwe, verrassende momenten aan
den ooi log toegevoegd Men kan welis
waar mei eenige waarschijnlijkheid van
tevoren bepalen, in welke richting hij
zich ongeveer zaf ontwikkelen, doch
of do afzonderlijke fasen van deze
ontwikkeling'1 korleren of langeren tijd
zullen duren, dat 'weet niemand. Hel)
is absurd te veronderstellen, dat het
bolsjewisme aan het einde van dezen
oorlog de hcerscnappij over ons conli
nent zal verkrijgen, want dan zon de
geschiedenis haar beteokenis verloren
3 i eb ben on dan zou Europa terecht de
vraag stellen, waartoe hot dezen om-
.weg moest maken, daar hetzelfde re
sultaat in 1918 yeel gemakkelijker te
bereiken was geweest.
Hel nationaal socialisme heeft in deze
ontwikkeling dezelfdelaak te vervul
len, die de nationaal-socialistischc bo
1 -weging in de analoge ontwikkeling in
Duitschland vervuld heeft, nl. haar korl
voor de_ dramatische beslissing, die
wanneer zij eenmaal gevallen is, niet
meer ongedaan gemaakt kan woiden, tol
slaan te brengen en haar zoodoende
een fundamenteel© nieuwe wending te
geven.
De minister wijst op de teleurstel
ling, die bij de vijanden heerscht over
hot feit, dal in Duitschland nergens ook
maar het geringste teekon to ontdek
ken valt, dat de Duitsche natie eens
in eon onbewaakt oogenblik zwak zou
kunnen worden. Deze vijanden zelf,
zoo verklaart dr. Göbbels, liet hunne
ertoe 'bijgedragen, dat dit ook in de
toekomst nooit liet geval zal zijn. Er
is in Duitschland niemand, die ook
maar speelt met de gedachte aan den
oorlog een einde to maken door te
vroeg op te houden. In dit opzicht
heeft het Duitsche volk in het afgeloo-
pen jaar meer geleerd, dan wij bij het
bogin durfden hopen, liet rijk is thans
ons heiligdom. Wij zijn allen vaslbcslo
ten liet in goval van nood met hand
en tand te verdedigen. Do vijand zal
erbansd slaan, wanneer hij op zekeren
dag den grootcn stormloop op Europa
begint. Hij zal daarbij stooten op pen
olk, dat door al het lijden en door
allo gevaren van de/.on oorlog moest
aan en, daar hot hierdoor niot ten
onder gegaan is, -alleen nog harder en
terkor gewoiden is. Nooit was het
Duitsche volk zoo eensgezind in het
besluit om dozen oorlog lot de defini
tieve i overwinning voort to zetten als
lliansi
Het opperbevel van de Duitsche weer
macht maakte gi.-teicu bekend:
Aan het bruggohoofd van Nikopo! en
len Z.Wi van Dnjepropetrowsk zijn in
harde gevechten van twee dagen alle
doorbraakpogingen der bolsjewieken
mislukt. Do vijand leed opnieuw zware
verliezen aan monschon on materiaal
Ton 2.0. van Kirowograd werden
de met sterke strijdkrachten uitgevoer
de aanvallen der bolsjowiekon lïa
zwaro wisselvallige worsteling opgevall
en en doorgebroken gevechtsgroepen
van den vijand uiteengeslagen of ver
nietigd.
Ten N. van Kirowograd en ten Z
van Tsjerkassy bloven plaatselijk on
dernomen aanvallen der bolsjewieken
zonder succes. Eigen tegenaanvallen
wonnen terrein.
Hij Korosten en aan de Bercsina
ruklen onze troepen ondanks taaien
vijandclijken tegenstand verder op. Daar
bij werden alleen in het gebied van
Korosten 43 tanks der bolsjewieken
en 42 kanonnen vernietigd.
In het geveebtsgebied van Witebsk
versterkten de bolsjewieken hun druk
De zware afweergevechten duurden
overdag en des nachts met stijgende
hevigheid voort. 80 tanks en 39 ka
nonnen werden vernield.
Ten N.W, van Newel ondernamen
do bolsjewieken vruehtelooze aanvallen
Gedurende de twee laatste da
gen werden aan het oostelijke
bont in totaal '412 tanks der bolsje
wieken stukgeschoten.
In don westelijken sector van hot
Zuid-ltaliaansche front werden ver-
icheidene vijandelijke stooltroepen af
geslagen. Vlak bij do Adrialische kust
zijn sedert gisteren krachtige Brilschi
aanvallen aan den gang. Zij stortten
onder zware verliezen voor den vijand
vóór onze stellingen ineen.
!n hel Mlddellandsche zeegebied wer
den gisteren in luchtgevechten en door
ucblatweergeschut benevens door lichte
Duitsche zeeslrijdkrachten en manue-
atueergescliiit 18 vijandelijke vliegtui
gen, w.o. 8 viermotorige "bominemyer
pers, vernietigd1 Duitsch jachttoestel
ging verloren.
Formaties vijandelijke bommenwerpers
hebben overdag opnieuw een zwaron
terreuraanva! ondernomen op wotmwij
ken der stad Bremen. In zware lucht
gevechten en door afweergeschut wei
den minstons 45 vijandelijke vliegtui
gen neergeschoten.
Gisteravond hebben sterke Britsche
luchtstrijdkrachten het Rijn Maingebied
aangevallen. Door het neerwerpen van
brisant- en brandbommen ontstond
zware schade in woonwijken, vooral
in Frankfurt a. d. M., Offenbach en
Mannheim. Luchtverdedigingnstrijdkrach
ten scholen bij deze aanvallen 49 vier
motorigc bommenwerpers neer. Vier
■uidere toestellen verloor de vjjand
boven do bezette westelijke gebieden
Daarmodo werden op 20 December en
in den nacht op 21 Dec. volgens tol
dusver ontvangen, nog onvolledige be
richten 98 vijandelijke vliegtuigen, waar
van minstens 89 viermotorige bommen
werpers, neergeschoten.
Duitsche Vliegtuigen hobben in den
nacht van 20 op 21 Dcc. doelen in
hst gebied van do Theerasmonding ge
bombardeerd.
De Führer heeft op voorstel van
Rijksminister dr, Goebbels Rijks
minister dr. Seyss Inquart als op
volger van den overleden minister
president Ludwig Siebert benoemd
tot president der Deutsche Akade
mie.
In Juli van bot vorige jaar werden
aan, don secretaris-generaal ,van land
bouw en visscherij bizon dere bevoegd
heden toegekend ten behoeve van de
voedselvoorziening.
De bizondere bevoegdheden behelsden,
dat de secielaris generaal in' gevallen,
«aarin landbouwers on veehouders huil
erplichtingon lot in- dan wol afleve
ring van de voortbiongselon van den
akkeibouvv en van de veehouderij niet
nakomen, de inlevering van andere pro
ducten kan opleggen.
In zoor ernstige gevallen, waarbij
bijv. groole hoeveelheden landbouwpro
ducten zijn achtergehouden en frau
duleus in den zwarten handol zijn
gebracht, kan overtreders het gebruik
van hun gronden of bedrijfsgebouwen
geheel of gedeeltelijk worden ontzegd,
hetgeen practisch neerkomt op onlzet-
ting uit hot bedrijf. Ook slechte bedrijfs-
uitvoering kan er toe leiden, dat do
betrokkenen niet langer tol deelneming
aan de verzorging van do voedselvoor
ziening worden toegelaten.
De overheid hoeft van deze bizondere
ingrijpende bovoegdheden vpornanielijk
gebruik gemaakt door hel opleggen van
loveringsplichl vaneen deel van don
veestapel van boeren, die zich aan
clandestiene handelingen hadden scliuL
dig gemaakt; in enkele gevallen is
het gekomen tot den strengen maat-
icgel van bedrijfsontzotting. Niet te ont
kennon valt, dat zich daarbij moeilijk
heden heidien voorgedaan, want hol
besluit, dat den secretaris-generaal de
bizondere bevoegdheden toekent, bleek
niet alle bijbedrijtsontzeUing oplre-
lende elementen te regelen. Om oen
voorbeeld te geven: Men kon wel een
landbouwer hit gebruik van zijn gron
den en bedrijfsgebouwen ontzeggen,
maar wie of wat belette hem bij zijn
gedwongen vertrek den bedrijfsiuven-
laris mee te nemen? En' hot vee
van het bedrijf? Bovendien- behoort
de woning van den boer lot do be
drijfsgebouwen? Ook kénden zich ira-
gen voordoen met betrekking lot do
pacht.
Daarom ''is thans hel bewuste- be
sluit aangevuld en is in de leemten,
welke de praktijk, aanwees, voorzien.
De mogelijkheid is geopend een be
windvoerder te benoemen, die in do
plaats treedt van den vroegeren eige
naar. Daarmede kunnen oventueelc
moeilijkheden ondervangen worden Ver
der kan voorlaan den ondernemer, dio
door den maatregel tot bedrijfsontzel-
ling won't getroffen, een inlcvcritigs_
plicht worden opgelegd voor hol bc-
irijtsveo en den bedrijfsinventai-is, ter-'
wijl hem ook het gebruik van zijn wo
ning kan worden ontzegd. De gevol
gen van bedrijfsonlzolting ten aanzien
van de paclil zijn eveneens geregeld
De aanvulling van hel zoogenaam
de „ontzcttingsbesluit" houdt een ern
stige waarschuwing in aan hel adres
van allo boeren, die -nog meencn zich
aan de naleving van do voedseivoor-
zicningsbepalinaen on -voorschriften te
kunnen onttrekken. Kon orlol dus
verre bij de overheid, met het oog op
de moeilijkheden, die zich bij de toe
passing van den strengen maatregel
van bedrijfsontzetling konden voordoen,
eenige aarzeling worden verwacht,
voorlaan is een dergelijke verwachting
ongegrond. De overheid vcilangt de
volfo medewerking om de voedselvoor
ziening van het Noderiandscho volk zoo
goed mogelijk te regelen"zij zal niot
aarzelen degenen, die op grove wijze
te»enwerken, met strenge maatregolcn
tot? de orde te roepen.
Éi®n nieuw contingent van dan Landstorm Nederland Is Zondag te Roer
mond beëedlgd. Tijden» de Inspectie dar mannen door ^r-Obergruppen-
lührer und General der Pollzel Rauter en den Leider
CNF/v, d. Linden/Pax m
Het Fronsche dissidente leger. Dc uit
Algiers gevluchte Franschc oud-kolonel Ma
le*, die leider van den opbouw van bei
Gaullistische leger is geweest cn .wegens de
bolsjewisccring der Gaullisten de/ wijk heeft
genomen, heeft volgend dc Matin bij zijn aan
komst te Tangcr verklaard: „Het leger der
dissidenten vertoont ernstige tcckenen van
verval. Op bevel der communisten xijn de
meeste actieve officieren ontslagen, aange
zien zij als onbetrouwbaar werden be
schouwd. Vijftigduizend marxisten, die uit
een concentratiekamp zijn ontslagen en thans
onder bevel van den communist zMarty
staan, vormen het belangrijkste deel van het
leger. Giraud heeft getracht in te grijpen,
doch hij kon niets uitrichten. Precies zoo*
ziet het cr uit bij de j olitie, die voor negen
tienden tot de communistische partij be
hoort".
ffW
M»
Duitsahland bereidt zich op het vijlde oorlogs-Kerstteest voor. Hospitalen
•n verzorgingsoorden der weermacht krijgen een kerstversiering. In de
hospitalen heeft Iedere Duitsche soldaat zijn kerstboom
Orbls?Holland/P»x m
De burgemeester, dr. D. G. Dr.iaycr, is
sedert cenigo dagen vrij ernstig ziek. De
oudste wethouder, ir. C. Houtman, trcidt
als loco-burgemeester op.
Do bureaux van dc gemccnte-scuetane
zullen op 24, 27 en 31 December a.s. voor
het publiek gcslptcn zijn. Voor het doen van
aangiften van geboorten en overlijden /al
op die dagen gelegenheid bestaan van half
99 uur.
Voor do bureaux van dc gemeentelijke
diensten geldt een regeling, die men in de ge
meentelijke kennisgeving in dit blad vindt.
Door dc Gemeente Reiniging zal het huis
vuil," in dc morgenuren van 24 en 31 Decem
ber a.s. worden opgehaald, dat anders op
de daaropvolgende Zaterdag zou worden
verzameld en op 28 December dat van 27
December. f
Op len cn 2cn Kerstdag cn op Oude* en
Nieuwjaarsdag zullen do gasiooze uren
onsoorzicnc omstandigheden voorbehouden
niot gelden.
Petroleum voor verlichting. Van 23 Dcc.
1943 tot en met 8 Januari 1944 geven de met
„48 Verlichting" cn „49 Verlichting" ge
merkte bonnen der bonkaart S 121 eik recht
op "het koopen van één liter petroleum. De
geldigheidsduur der met „4ö Verlichting"
en „47 Verlichting" gemerkte bonntn der
bonkaart S 121 cn de met ,.63 Verlichting"
gemerkte bonnen der bonkaart S 221 is ver
lengd tot cn met 8 Januari 1944 cn geven,
zooals bekend, elk recht op het koopen van
één liter petroleum.
Geboren: 20 Dcc. Huihert, z. van P. P.
Stecnbcrgc nen E. Klnasse, Nassnulaa.^ 75.
Johannes Petrus Maria, z. v, 3. F. M.
Scholtc cn M. J. Slootweg, Grocnetaan 7.
Overleden: 17 Dcc. J. v. Rhcc, 32 j, Dr.
Noletstrnut t#
SUHIËDAM.
Paasug'1 l'henier 13 eu 7.30 a. Lach dan
Paljas (18 jaar).
Monoj ote aier, sJ.15 en 7.15 n. Jou^d (4.8
Jaar), x'i
rioden e v il „Stedelijk Museum 10—hall 6:
KersUcntoonstolling.
Per. 'Musis ts.iuum, half 3 „Vreugde er»
Arbeid". Cabaret voor kinderen
20 Dec Passage Theater, 1015 u. „Vreugde
en Arbeid" Filmvcrtnomng: Liefde streng
verboden
RU ITER DAM
Hedenb Febr Maritiem Museum, VYlitems
kade '25 Tentoonstelling .Rotlordainschv
zeilschepen in dc 10e eeuw"
22 Dec Arena 7 uur. KamerqpQra Don Pas
quale
23 Dec Ivottinginnckerk, hall 8t Concert
prof Jos Pombaur.
25 Dcc. KonmginnVkerk, hall *3 on half 6.
Kerstconcert R Ph O Fe.ko Asma, orgel;
Bas do Grool, bas cn R. Ph Koor.
Arena, 2.45 en 7.30 u. Do komedianten: Alk?
of' niets t
Capitol 1.15, 8,30 en 7.30 u. Famihöschan
daal (18 f), Op het toonoel: do clown
Rexis.
Luxor 130, 3 30 en 7,30 u. Ala de zon
weer schijnt (U j.).
Pfinses 3, 415 en 7.3o u. Het geheim van
't oudo huis Op het tooneel: De 2 Rybar
toe (jongleurs).
VoigöiiSberichten uit La Paz is
het in do Roiiviaansche hoofdstad en
in de provincie' thans volkomen rustig
De nieuwe rogeering spreekt do geruch
ten over een tegen-revolutie tegen. De
tinmijnen worden door troepen bewaakt.
Het. nieuwe Boliviaansche kabinet
heeft het nationale regecringsprogram
in vier punten samengevat:
1. De natuurlijko rijkdom van hot
land moei aan zooveel mogelijk Boli-
vianen ten goede komen. Tot dusver
hebben bepaalde bnitenlandscbo maat
schappijen een voor dc belangen van
het land nadeoligon invloed uitgeoefend.
2. Nauwe samenwerking met de Ver.
Slal-on, zonder dat dit echter eon ver
onachtzaming dor Boliviaansche belan
gen beteckent.
3. De economische 011 culturcelo ver
betering van breode volksmassa's' dio
deels honderden jaren ten achter zijn
4. Nieuwe verkiezingen voor oen pre
sident en de Kamers volgens de in do
grondwet vastgelegde voorschriften-
De minister van buitenlandsclic za
ken Tamayo lieoft aan den deken van
bet diplomatieke corps to Le Paz ver
klaard. dat Bolivia een nauwe samen
working met Amerika wensdit en de
beginselen van liet Atlantische charter
goedkeurt.
lm do .Vereen. Stalen volgt men do
gebeurtenissen-in Bolivia met de groot
ste aandacht. Het Witte Huis' blijft
een gereserveerde houding aannemen.
Zoo hoof! minister IIull vorklaard, dal
men er nog niet aan beeft gedacht
ile nieuwe^ Boliviaansche regccring tc
erkennen.
HOOFDPRIJZEN STAATSLOTERIJ.
f 25.000: 0178; 1 5000: 13685: f 2000: 11132.
f 1500 6700 7762. f 1000: 16023 16053 20351;
f 400: 8868 20639; f 200: 10063 14023 1SI.V3;
f 100 2773 4591 6463 908.1.14208 19S69 19997
21897.
Do uitreiking van distributiebescheiden
voor dc 14c periode geschiedt morgen in het
kantoor Brocrsvest 95 van 9—12 cn van hall
2—5 uur nnn hen, die tot nu toe verzuim
den hun bescheiden af te halen.
Dc zitting van hedenochtend was gceni-
7ms cnervecrcnd door langdurige behande
lingen, Hoewel de rol niet klein was, duur
de dc zitting niet zoo lang, aangezien in do
eerste plaatseen groot aantal opgcrocpo-
nen niet verschenen was cn dc zaken van
de overige slechts korten tijd in beslag
namen. Het waren onbelangrijke kwesties.
Den kleermaker in de Groenelaun kreeg f l
boete wegens slechte verduistering, een ta
brikant moest f 4 betalen, omdat zijn perso
neel in ccn pand aan dc Noonivcst op een
avond do gordijnen niet had dichtgeschoven
toen het Jicht aan was. Een Rotterdamschc
deurwaarder kwam pleiten voor zijn zoon,
die verbaiiscerd was wegens het ontbreken
van een afscherming boven het achter
licht van zijn fiets. Maar ook deze zaak
was snel berecht. Het resultaat was een
rijksdaalder, tegen een ehch van vijf gul
den.
Twee gulden moest een Sehicdatnschc los
werkman betalen omdat hij in den trem
rookte in een nict-rookcn afdceling. Daarna
kwamen weer .vee niet afgeschermde ach
tcrlichtjcs, tocbeh >rcnde o i dc fietsen van
twee kantoorbedienden uit Vlaardmgen,
Voor beiden was de straf ook ccn rijks
daalder.
Tenslotte was er natuurlijk de onvermij
delijke juffrouw, die in ccn portiek had ge-
Btann cn die door den kantonrechter
„rekening houdend met dc omstandigheden
zooais dc/e uit het proces-verbaal zijn ge
bleken" en dan hoeft men verder niet te
ragen hoe of wut conform den cisch
\eroordceld werd tot f 5 subs 2 dagen. Het
was eigenlijk^ nog maar een ktnd, wat cr
voor bet hekje stond. Twintig jaar oud, ge
^rouwd nog wel. De man in krijgsgevangen
schap!
Dc Ver/ending \an brief- cn pakketpost
naar het door de Duitsche troepen bezette
gedeelte van Italië met inbegrip van San
Marino en den Vuticaanschcn staat
weder mogelijk,
Voor Winterhulp Nederland Is- in
weck van 6 tot 11 December j.I. ccn bedrag
van f 164.20S.81 bijeengebracht.
Van dc zestig balen suiker, welke kort
geleden uit ccn pakhuis op den Baaisjesw
te Amsterdam werden gestolen, heeft
recherche cr 55 opgespoord. Twee helers
zijn daarbij gearresteerd. Naar dc dieven
wordt nog gezocht.
Gisterochtcnu ïs in den Singel te Am
sterdam het lijk opgehaald van een 29-jari-
gen man, veehandelaar uit Zuidwoldc. Op
het lijk werd een portefeuille met een aan
zienlijk bedrag aan bankpapier gevonden.
Vermoedelijk is de man tijdens de duister
nis te water geraakt.
In de Nieuwe Haven tc Rotterdam is
het lijk gevonden vad den 52-jarigcn nacht
waker H. C. Viancn uit dc Gouwstraat, die
sedert 25 November werd vermist.
BU do opening van de KorsttentoonbteP
lkig in het Stedelijk Museum hield do heci
IC v. d. Horst Jr Zaterdag j.I een redo over
hot devotie- en bidprentje die we hier 'aten
volgen
Voordat ilc u een kort overzicht geol over
de ontwikkeling van het devotie- en bid
prentje. zou ik gaarne eerst conlgo algcmeeno
opmerkingen tvlllen maken, en wel: ie. Het
'devotieprentje dankt zijn ontstaan aan ker
kelijke vereenigingen en bedevaartplaatsen,
maar ook aan do bange dagen der epidemjffiiwi
zooals pest, cholera enz. 2e. Hot gedaelTtha®-
of bidprentje werd ultgegcv.-a ter gedadhteUiS
aan'een overledene.
Van het devotieprentje vinden we de oudst
bekende exemplaren reeds In het begin der
XfVe eeuw Dit zijn dan houtsneden ol op
perkament geschilderde prentjes. Helaas zijn
ons hiervan slccht3 zédr jvolnlge bekend cn
overgebleven.
De voorstellingen hadden meesta botrek-
Ulng op Christus en Zijn oumiddelltjke om
geving. Vooral het passieverhaal was een
zeer gellcrd ondenverp. In de-Xve eeuw zijn
het voornamelijk.de kloosters, dio de prentjes
vervaardigden en aan hel volk uitdeelden.
Uil dezen tijd stammen dan ook die prach
tige geheel met dc hand vervaardigde prentjes
welke nlcl alleen getuigenis afleggen van
groote artistieko kwaliteit, maar ook, en dit
wel heel in het bizonder, van een vurig cn
groot godsdienstig loven.
De groei van het godsdienstig leven In die
dagen deed dè vraag naar het devotieprentje
steeds toenemen Men verlangde naar liet
in beeld gebrachte woord, dat in zijn kleuren-
tijkdoni aan moest vullen wat de kleine man
uit de woorden niet begreep.
Heel merkwaardig was liet gebruik om
tijdens een cholera- o! pestepedomte een
prentje met een arbcolding van St. Hoclius,
die algemeen als beschermheilige tegen deze
gevreesde ziekten werd vciceid op dc buiten
deur te bevestigen.
1 Een heel typisch gebiulk kwam voor jn
Zvdd-Ncdciland, waar men bij de geboorte
van een kind, ccn pientje met de voorstelling
van do Maagd Maria in tweeün knipte en de
6óno-helft in bet bed van de'moeder en do
andore helft bij do kleine legde. Dit zal een
heel kinderlijk verzoek om bescherming be-
teekend hebben.
Een groote hoeveelheid prentjes le schil
deren was natuurlijk onbegonnen werk;
vandaar, dat men zijn toevlucht nam tot do
op paplor afgedrukte houtsnede, welke dan
eenlgszms weut opgokleurd.
Ook het steeds meer toenemen van bede
vaartplaatsen werkto het toenemen vau hot
aantal prentjes sterk in de hand. Zij moesten
het bezoek aan do hedovaat tplaats levendig
houden cn den mcnsch herinneren aan do
devotie
jDo naam van den maker van de mooie
prentjes Weel echter helaas voor altijd ver
borgen; men was toen nog niet zoover ge
vorderd als nu, nl. eerst den naam en we!
flink groot, cn dan het product.
Vooral die oudste prentjes boelen door
hun prachtige compositie mooie lijn en voor
zoover bet geschilderde prentjes betreft,
prachtige kleuren, gemankt in hoofdzaak
voor de „kleine luydcn", waarvan cr vco)
In die dagen liet lezen niet machtig waren.
Naast het gesproken woord moesten die
prentjes dagelijks herinneren aan de groote
-zjrnk van God en Zijn Heiligen.
In de XVIe eeuw 'S het de kopergravure,
welke de houtsnedo komt verdringen om
aan do steeds grooter wordende vraag naar
(jcvotloprentjes te voldoen. De koperplaat
leende zich bij uitstek tot den aanmaak en
masse. Men week echter, wat de voorstelling
betreft, niet gaarne af van do voorgangers,
en au zien wo de min of meer artistiek gc-
copICerdo houtsneden uit do XVo en XYIt
eeuw in kopergravure terug.
Op het eind der XVIe eeuw zijn bet de
Jezuïeten, dio de prentjes gebruiken als
wapen tegen do reformatie.
En hier begint dau de triumftoeht der
Vlaamsch-IIoUandsche prentjes, welke al
spoedig geheel West-Europa bebeersebten.
Antwerpen werd liet centrum der graveur-
families.
Groote meestem leverden do ontwerpen;
prachtige staaltjes van graveerkunst zijn ons
nagelaten, welke een rustige bestudeering
ten volle waard zijn.
Van 'de AntwerpscUe unlilios, welke zich
met de vervaardiging der prentjes bezighiel
den zijn ons vooral bekend: Pkilippus Galle,
die le Ha.ulem geboren, in 1570 naar Ant
werpen trok. Uil zijn huwelijk met Catha-
rina Rolland staraden vijf XVIe en XVIIe-
ceuwscho plaatsnijder of graveurs van
prentjes.
Op Plantijn's persen kregen do Galle's een
prachtkans voor hun betirijr en Philips'
oudste zoon Theodoor huwdo met Catharine
Morcthus, ccn loot utt het Planlijnsche huls.
Ontelbaar waren do prentjes, welke van
de Antwerpsclic persen kwamen Maar ook
ontelbaar waren do graveurs. Sommigen
spieken van 170,
Naast do Galle's echter waren de luervol-
genden wel het meest In tel: De drie gebroe
ders WIerlex en de dames Suzanna Vcrbrug-
gen en Isabel Hertscns, welke laatste het
bedrijt van do eerste na dtor dood voort
zette.
Dat deze prentjes in trek waren bewijst
wel liet feit, dat zij tot In het begin van de
XtXe eeuw van de koperplaten werden afge
drukt, zij het dan ook conlgszins versleten.
Keulen was het uitgangspunt voor Duitsch-
Bekendmaldttg
Op groml van do door den gevot-
macliligilc van den Ftiiirer voor gebruik
en ïegisüntie van motorvoertuigen uit
gevaardigde Iioschikkmg on in over
eenstemming met den Rijkscommissa-
voor het bezette Ncderlandsclio ge
bied on don Wehrnmchtbofehlbhaber in
Nederland worden door de bevoegde
instanties maatregolcn ten uitioor ge
legd, waarvan het dool is »en rege
ling to treffen voor Jiol gebruik en do
ogistratie van motorvoertuigen. O.m.
luijgt ieder bezitter van eon motor-
oerluig in de eerstvolgende dtigen via
de bevoegde rijksverkeersinspectie for
mulieren, welker nauwgezette invulling
nlle opzichten verplicht gesteld
ordt.
Een onachtzame, resp. onware lieanl-
svoording van allo vragen, .vesp. «iet-
tijdig terugzenden dor formulieren wordt
als sabotage beschouwd on brengt, on
geacht andeio straften, confiscatie zon
der schadeloosstelling van hot motor-
om tuig met zich mede.
Ten aanzien van het gebruik van
motot voertuigen wordt herinnerd aan.
de verplichting tot het bijhouden van
ri tien hoekjes en liet bij zich bobben
an do vereischle opdracht voor den
ril voor iederen afzonderlijken rit be
nevens vau de rijvergunning. Motorvoer
tuigen, die bij controle zonder do ver-
cischte papieren worden aangetroffen,
zullen in het vervolg lil beslag genomen
worden.
Bezitters, rosp. gebruikers wottten
herinnerd aan hot verkoopverbod van
motorvoertuigen zonder vergunning vhn
de bevoegde instanties.
Der Bevollinachligle des Führers fiir
Kraftfahrougeinsatz- und Erfassung-
Boaultragter in den Niodorlandon,
gez. ilr. ARAN
Gisteren werd oen bewoner uit Slio-
diocht le Middelbands door de mare
chaussee aangehouden en om zijif per
soonsbewijs gevraagd. De man haalde
zijn persoonsbewijs lo voorschijn en te
vens eon revolver, waarmede hij op den
inarochausspo schoot. Deze is ernstig
gewond in be' ziekenhuis opgenomen.
Op liet oogenblik is zijn toestand vrij
redelijk 11
Met intjang van 23 Januari 1944 xljn de
groene „Lchcnsnuttelkarten der Deutsche»
Wehrmacht in den NiedcrUndcn", met zwar
ten opdruk, niet meer geldig Met in'ang
van dezen datum mag dus op deze bonnet
niet meer gekocht worden. Met ingang van
26 December worden nieuwe „Lebensmittel-
kartcn" in gebruik genomen, welke blijkens
het /oowe! op de knurtcn zelf, als op do
bonnen voorkomende opschrilt geldig zijn
lot en met Maart 1944. Evenals de oude
kaarten hebben ook deüc knarten een geldig
heidsduur van één. drie of vijf dagen. De
nieuwe „Lebensinittelkarten" zijn uitgcvoo.d
in bruine kleur met zwarten opdruk, op alle
kaarten komen bonnen voor voor 500 gram
brood, 50 gram vlecsih, 25 gram kaas, 10
gram boter. 20 gram suiker, 20 gram jam
en lU liter taptemelk. Op dc kaarten, wclko
een geldigheidsduur helmen van drie of vijf
dagen, komen bovendien bonnen voor 25
gram Nahrmittc! cn 250 gram aardappelen
voor. Bonnen voor koffiesurrogaat zijn al
leen aanwezig op de Lcbcnsmittclkartc niet
een geldigheidsduur van vijf dagen. Losse
bonnen zijn uitsluitend geldig, wanneerN
tevens de Lcbcnsmittelkarte voorzien an
het stempel der bcv^ocgdc Duitsche autori
teiten wordt ovcrgele'gd. Het weigeren, zon
der dut daarvoor gegronde redenen zijn, om
de bonnen dezer kaarten aan tc nemen, Is
sttnfbaar. De inlevering dezer bonnen tegen
toewijzingen of runtsoenboi un b«j de distri-
buliedicnsten dient op gelijke wijze als des
tijds bij de oude bonnen geschiedde plaats
to vinden,
Met, Kerstmis en Nieuwjaar zal do
drukte op de postkantoren zoo groot
zijn, dat met vertraging in do overkomst
van alle poststukken rekening moet
worden gehouden. Slukkou, dic_ op een
bepaalden dag op hun bestemming moe
ten zijn, zuilen zeor vroegtijdig gepost
moeten wordeu.
Telegrammen met gclukwcnschcn zijn
niet toegelaten, ook niet tijdons do
jaarwisseling.
De postchèque- en girodienst zal even
min verliagiug kunnen voorkomen; ver
zocht v, oi dl de opdrachten in do oer-
slo dagen van hot nieuwe jaar zoo
veel mogelijk te beperken.
In dc serie brandende kwesties houdt Max
Blokzijl op Donderdag 23 December over
Hilversum t om 18.45 uur zijn praatje, dat
tot titel heeft: „Antwoord aan een eerlijk
sociaal-democraat".
De politie in Noordbcrgum (Fr.) heeft
ccn einde kunnen *©ikcn aan de activiteit
v&n een dievenbende, die dc omgeving vm
dit dorp nbJs opcrutictcrrcïn had uitgekozen.
Er werd van alles gestolen. Ook een po
ging tot inbraak bij den tuinier J, L. van
Apeldoorn werd ondernomen. Als hoofd
daders zijn gearresteerd NV. F, en P. K.
De heler van gestolen goederen was de rij
wielhandelaar T„ die gestolen fietsbanden
kocht. Hij wilde niet genoeg betalen naar
den zin van dc bende, die om wraak tc
nemen f 2000-bij T. heeft gestolen. T. wist
aanvankelijk niet wie dit gedaan hadden en
dtcd aangittc bij de politic. Hierdoor kwam
men de„ bende op het spoor. Het onder
zoek wordt voortgezet.
land, Wecnen voor Oostenvijk, Manchcn voor
Beleren.
In 'do XVHc cn XVIIIe eeuw wordt hot
aantal.plaatsnijdei's steeds grooter. Met het
toenemen van het aantal vervaardigers ont
slaat een zekere concurrentie, met als gevolg
het vermlmleien van het artistiek geheel.
De kleuren .worden er itiw, inderhaast opge
bracht, vaak mijer er naast,, dan er op. Had
de Ulanl zoo'n haast o! was dc prijs tc laag?
Ook in de ireds genoemde Duitsche sleden
ontstonden groót-hediijven, welke de waar
devolle en artistieke Vlaamidie prentjes, be-
concut reorden.
Toch zijn ons uil dien tijd prachtige pien-
tjes bewaard gebleven, maar dan kwamen
zij uit de kloosters, dus..,, monnikenwerk.