Een Aanvulling DE TOERISTENATLAS VAN G. DE GEUS UIT 1858 Schiedammers zijn trots op hun vier grote stenen korenmolens, zelfs nog op die ene halve aan de Noordvest. De reusachtige ronde bouwwerken zijn toeristische trekpleisters van de eerste orde. In de vorige eeuw stonden zeventien van die hoge stellingmolens aan de vesten rond de stad. Ruim vier maal zoveel als nu dus, maar zeer waar schijnlijk met evenredig minder aantrekkingskracht voor toeristen. Daarvan getuigen de 19e eeuwse reisbeschrijvingen. Het toerisme was in het begin van die eeuw nauwelijks op gang gekomen en het lijkt soms wel of elke reis gevolgd werd door een boekwerkje. Uit die verhalen blijkt duidelijk, hoe weinig Schiedam werd betrokken in het reisplan. De meeste vreemdelingen voeren de stad voorbij of reden er per trein langs, toen dat na 1846 mogelijk was. Toch bevorderde de aanleg van de spoorwegen het toeristische reizen, evenals de stoombootdiensten. Trein en stoomboot konden meer mensen meenemen, waren goedkoper dan de diligence en sneller dan de trekschuit. De toename komt ook tot uiting in de reisgidsen en almanakken, die voor al in de 19e eeuw in de vorm van reisboeken en zakatlassen verschijnen. Dienstregelingen en andere wetenswaardigheden, vergezeld van platte gronden van steden aan de spoorlijn, gaven een goed overzicht van de mogelijkheden. In één van deze atlassen komt een plattegrond voor van Schiedam. De plattegrond werd op de eerste plaats vervaardigd om de belangrijkste bouwwerken aan te geven. Men moet dus niet al te veel waarde hechten aan de cartografische voorstelling. De plattegrond heeft de vorm van die uit 1743 door Jacob Kortebrant. "Grave land" staat op verkeerd terrein, evenals "Coot land" (een foutieve naam voor Kortland door Joan Blaeu in 1649 ingevoerd! Wel zijn vrij nauwkeurig de belangrijkste gebouwen aangegeven via 34 verwijzingen. Duidelijk zijn ook de molens te herkennen. Het formaat is 13,5 x 19,3 cm., schaal ca. 1:14.500 (500 el is 3 cm.) Aan de achterzijde staat een beschrijving van Schiedam. De plattegrond is waarschijnlijk afkomstig uit een Haags boekwerkje met de titel: "Atlas a l'usage des voyageurs contenant les plans des villes le long des chemins de fer Neérlandaises avec la description locale, indication des curiosités, statistique etc. etc. par C.K. de Geus, La Haye, G. de Geus (1858). De steendruk is van S. Lankhout te 's-Gravenhage. De plattegrond, maar nog meer het boekje, is tamelijk zeldzaam. A. GORDIJN

Gemeentearchief Schiedam - Krantenkijker

Scyedam | 1977 | | pagina 15