7
Deze priesters werden met toestemming van hun eigen bisschoppen ge
wijd "titulo missionis" 1).
In ieder geval heeft Codde voor Amandus een dimissoriaalbrief uitgeschre
ven, waarop hij tot priester gewijd kon worden 2). Wanneer en door wie
zijn wijding geschied is heb ik niet kunnen vinden.
Een andere reden waarom Amandus naar onze streken gekomen is kan
liggen in de wisseling op de aartsbisschoppelijke zetel van Mechelen.
In ieder geval kan Amandus de vijandigheid van de tegenstanders van de
genadeleer van Cornelius Jansenius 3), waarvan de invloed te Leuven
groot was, ondervonden hebben. In 1689 overleed Alphonse de Berghes,
aartsbisschop van Mechelen, die op 6 februari 1689 Petrus Codde nog
tot aartsbisschop van Sebaste voor het aartsbisdom Utrecht had gewijd.
De Berghes werd opgevolgd door Humbert de Précipiano, de doods
vijand van alle Jansenisme. Het Formulier van Alexander VII van 1665,
dat veroordeling van het Jansenisme inhield, deed de voortvarende aarts
bisschop een niet onbedenkelijk middel aan de hand tot een soort van
ketterjacht onder de clerus, temeer daar hij eigenmachtig enige toevoe
ging aan het Formulier toevoegde. Toch doen brieven in 1694 en 1696,
waarin paus Innocentius XII alle Zuidnederlandse bisschoppen de waak
zaamheid tegen het Jansenisme inscherpte, duidelijk blijken, dat de
Heilige Stoel in beginsel geheel achter de aartsbisschop stond. Deze had
zich ook verzekerd van de steun der Spaanse regering, die de onderteke
ning van het Formulier oplegde aan allen, die naar enige beneficie
stonden 4).
Naarmate de Zuidnederlandse bisschoppen en de vikaris van 's-Hertogen-
bosch, Martinus Steyaert, met meer beslistheid de voortgang van het
Jansenisme trachtten te stuiten en de ondertekening van het Formulier
steeds algemener aan hun clerus oplegden, kwamen meer Zuidnederland
se en reeds vroeger uit Frankrijk uitgeweken voorstanders van de Jan
senistische opvatting in de^Hollandse Zending in de Noordelijke Neder
landen om gastvrijheid vragen 5).
1) Na de Reformatie werd de Katholieke Kerk der Noordelijke Nederlanden met "Hollandse
Zending/Missie aangeduid.
2) A.O.B.C., inv.nr. 788, Franciscus Verschueren op 6-10-1 715 aan Joh. Chr. Van Erckel.
Een dimissoriaalbrief is een akte, waarop men ook door een andere bisschop gewijd kan worden.
3) Cornelius Jansenius (overl1638) was bisschop van Yperen. N.a.v. zijn in 1640 posthuum
verschenen boek "Augustinus" over de genadeleer ontstond in de Westerse Katholieke Kerk
een theologische strijd, die de kerk meer dan 150 jaar in beroering bracht.
4) L.J. Rogier, Geschiedenis van het Katholicisme in Noord-Nederland in de 16e en 17e eeuw,
Amsterdam, 1947, p. 286. Beneficie is een geestelijke waardigheid met daaraan verbonden
inkomsten.
5) Idem, p. 293.
