Schiedams kunstbezit
11
Het hiernaast afgebeelde 'Paspoort' vormt samen met nog twee teksten
het, wat men zou kunnen noemen, literaire deel van de collectie van het
Nationaal Gedistilleerd Museum 1
In dat opzicht zijn ze zeker zeldzaam. Afgezien van het trieste portret
dat Daan van der Zee in 'Brandende stad' geeft van de aan drank ten
ondergaande Chris Landstra, is er weinig in de (plaatselijke) literatuur te
vinden, dat het drinken van jenever en de gevolgen daarvan tot onder
werp heeft.
Genoemde teksten voldoen echter ruimschoots aan die eis. Het 'Paspoort'
omschrijft de houder, H. Drinkuit, zoon van J. Schenkin en K. Nooit-
nuchteren, als een braaf dronkaard. Mocht hij ooit door dronkenschap in
een gracht of sloot, of op een mist- of vuilnishoop geraakt zijn, wordt
men verzocht hem de helpende hand te reiken.
Ook de andere twee stukken, de 'Lijkklacht op Bollen Jurriaan, Held in
het Drinken van Sterken Drank' en het 'Fragment uit eene Redevoering
van een Kastelein tegen de Kroegianen' bezingen het drinken van jenever.
Beide gedichten zijn van Corns, van de Wetering en gedrukt en in de han
del gebracht door D. van der Reyden, boekverkoper te Schiedam.
Met kunst heeft dit alles niet zo veel te maken. Hoogstens doet het
gebruik van de versvorm denken aan de vroegere Rederijkerskunst.
Het is duidelijk dat goedmoedige scherts en oubollige spot bij het maken
en lezen van deze gedichten voorop stonden. Het parodiërende karakter
zal aan de tijdgenoten wel besteed geweest zijn en het lijkt me, dat een
dergelijk gedicht toen dezelfde funktie had als een Sinterklaasgedicht nu.
Het is zelfs niet ondenkbaar, dat het 'Paspoort' een wat kinderachtige
vorm van verzet was tegen de Franse overheersers. De tekst is weliswaar
niet gedateerd, maar het hanteren van termen als Departement, Kanton,
Gouverneur en de ondertekening met (Jan) Lodewijk (Dronkaard) doet
denken aan de Franse tijd.
De 'Redevoering tegen de Kroegianen' zou een laatste, verwaterde versie
kunnen zijn van de felle hekeldichten zoals die o.a. in de tijd van de
godsdiensttwisten geschreven werden.
Dat de gedichten te interpreteren zijn als een eerste uiting van een op
komende drankbestrijding, lijkt gezien het persiflerende karakter niet
goed mogelijk
Het zijn slechts veronderstellingen, bedoeld om wat reakties uit te lokken.
In de collectie van het museum zijn deze stukken namelijk niet beschre
ven. Informatie die tot meer gegevens kan leiden is dus zeker welkom.
CEES VAN DER GEER
1) Tijdens de Kersttentoonstelling zullen deze teksten geëxposeerd worden.
