Een paleis van industrie
Uitgerekend in de tijd, dat het al of niet tot monument verklaren van de
werkplaatshallen van de opgeheven Gustowerf ter diskussie staat, werd
mij de hiernaast afgebeelde kaart toegespeeld. Het is een door Jan van
Diggelen uitgegeven kaart, uitgebracht in de dertiende serie èn als 'losse'
kaart, d.w.z. zonder serieaanduiding. Dit laatste zal wel gebeurd zijn als
reclame- of relatiekaart van de werf, die hiertoe bij Van Diggelen enkele
honderden exemplaren besteld zal hebben. Zeker is in ieder geval wel,
dat deze kaart door een der werknemers van de pas begonnen werf bij
wijze van adreswijziging verzonden is. Hij deelt namelijk zijn Amsterdamse
familie mee, dat met ingang van 27 juni zijn nieuwe adres is: Joost van
Geelstraat 2711, Rotterdam. Op de achterzijde vermeldt het poststempel
als jaartal: 1905, het jaar van vestiging van de firma Smulders in Schie
dam De alleen met zijn initialen aangeduide man is kennelijk blij met
zijn nieuwe baan en heeft grote verwachtingen ten aanzien van de toe
komst van het bedrijf. In de smalle marge van de kaart schrijft hij n.l.:
Of dit gedicht een stukje literaire huisvlijt van de afzender is, of dat hij
geciteerd heeft uit publikaties, die in die tijd naar aanleiding van de ves
tiging verschenen, heb ik niet kunnen achterhalen. In 'De soms der delen',
het in 1962 verschenen en door Max Dendermonde verzorgde jubileum
boek, wordt het in elk geval niet genoemd. Hoe het ook zij, of de man de
maker is of niet, zijn nu aandoenlijk overkomende enthousiasme illu
streert wel heel duidelijk de geestdrift èn de betrokkenheid die toen ken
nelijk ook onder de werknemers heerste. Ook zal hij nauwelijks hebben
kunnen bevroeden, dat goed zeventig jaar later van het door hem bezon
gen bedrijf niets meer over zou zijn en dat zijn 'nieuw paleis van indu
strie' de inzet zou zijn van een kwestie van wel of niet slopen.
Een nieuw paleis van industrie
Doet weer van werklust blaken.
Vernuft en geest en fantasie
Wat sluimert doet ontwaken.
IJver, vlijt en energie
steunen hier de zaken.
Onverbroken harmonie
zal groter nog ze maken.
Als geen van ons ook wie
Zijn plicht ooit zal verzaken,
Zal onderlinge sympathie
Ons aller werk volmaken.
CEES VAN DER GEER
