Tekening interieur St. Jan
Een paar jaar geleden, bij het zoeken naar een stel oude gravures in de
boekenkist van mijn vader, beging ik de onhandigheid een 17e-eeuws
boek uit mijn handen te laten vallen.
Het kwam zo ongelukkig terecht op de betonnen vloer van de zolder dat
het vrijwel uit elkaar viel. Bezig om zo goed mogelijk de schade te her
stellen, ontdekte ik dat er op één van de blanco slotpagina's een potlood
tekening voorkwam.
Hoewel uiterst vaag bleek er een kerkinterieur te zijn afgebeeld. Zonder
twijfel: de Grote Kerk van Schiedam, het middenschip gezien vanuit het
westen (dus van onder het orgel) naar het oosten.
Vanzelfsprekend rees de vraag: wie zou deze schets hebben gemaakt
Iemand uit mijn voorgeslacht En vooral: wanneer
Stellig is het boek afkomstig van mijn overgrootvader (1817-1885).
Tussen de bladzijden vond ik twee kwitanties op zijn naam en een adres
bandje. De eerste kwitantie is gedateerd: "1 Julij 1865" en ondertekend
"pro Van Dijk en Comp., J. Odé". De tweede dateert van 1 november
1869 en is ondertekend door J.M. Stolk.
Op één van de beginpagina's van het in 1692 gedrukte boek staat met
inkt geschreven "Thijs Claesz heijnes - Lantmeeter".
Het lijkt mij niet wel mogelijk, dat deze de auteur van de potloodschets
zou kunnen zijn; deze handtekening moet ouder zijn dan 1700, terwijl
m.i. de tekening onmogelijk zo oud kan zijn. Hoe oud dan wel Ik meen
dat de overwegingen hieronder tot een mogelijke conclusie kunnen
leiden.
De schets lijkt vlug op papier te zijn gezet. Weliswaar als impressie van
een zeer goed opgemerkte situatie. Was de tekenaar een catechisant (het
boek is getiteld: "Annotatiën over het Nieuwe Testament - door S. Clark,
vertaald door J. Koelman), die bij gebrek aan tekenpapier de vlugge schets
in zijn "leerboek" krabbelde Er zijn onderdelen weggelaten. De drie
draagstangen, waaraan het destijds achtzijdige klankbord hing, ontbreken.
De "loopbrug" over de balken onder de tongewelven en de zware balk,
waaraan het grote Tien Gebodenbord hing, zijn evenmin aangeduid. De
stoelenzee in het schip is weggelaten.
Het Stedelijk Museum bezit een vroeg 19e-eeuwse aquarel van het kerk
interieur - gezien van oost naar west -; deze aquarel werd voortreffelijk
afgebeeld in "De Geschiedenis van Schiedam" van drs. G. van der Feijst.
Legt men de potloodschets naast deze aquarel, dan valt op dat op de
eerste slechts twee van de vier koperen kaarsenkronen vaag zijn aangege
ven. Op de aquarel komen er - logisch vanwege het perspectief - drie voor.
Op de voorgrond één van de twee "eener ongemeene grootte met
een kroon van wapens omsierd". Jammer overigens dat op de aquarel de
