en het wapen van Holland, beide ge
kroond. Een uitvoerige beschrijving
van de wapens kan men vinden bij
T. van der Laars5). Hier slechts een
summiere
Het wapen van Holland is alom bekend:
'in goud een rode leeuw, getongd en
genageld van blauw'.
Het wapen van Prins Willem I is gevieren
deeld en beladen met hartschild.
In de ünker bovenhoek het wapen van
Nassau (1); daarnaast het wapen van
Catzenellenbogen(2): in de linker bene
denhoek het wapen van Vianden(3) en
daarnaast dat van Dietz(4). Het hart
schild is eveneens gevierendeeld en be
laden met een, uiteraard kleiner hart
schild: 1 en 4 het wapen van Chalons;
2 en 3 het wapen van Oranje; het kleine
hartschild vertoont het wapen van Ge-
nève. Verder zie men de afbeelding
(schets naar een zegel).
Opmerkelijk is, dat hier het wapen
van de 'Vader des Vaderlands' staat
afgebeeld, een hommage 33 jaar na
zijn dood (hij werd immers op 10 juli
1584 vermoord6). Met het schuttersbord
van 1600 is Maurits geëerd; op het
Tien-Geboden-bord van 1619 staat het
wapen van Maurits. Waarom op het
oogstbord zijn wapen niet? Wijst dit op
grotere invloed van de stroming hier
ter stede die anti-Maurits was? Op 24
september 1618 werd in Schiedam 'de
wet verzet', d.w.z. de tegenstanders
van Maurits werden in de regering ver
vangen door aanhangers van hem. Heb
ben een jaar tevoren de met Oldenbar-
nevelt sympathiserenden de overhand
bij de schenkers van dit bord gehad?
We zijn nu aangekomen bij de bespre
king van de wapens op de onderste rij.
Alleen het eerste heeft men geïdentifi
ceerd, nl. als dat van het geslacht Bolle-
man7 Het heeft een rood schild,
waarop drie gouden bollen; het is dus
een zgn. sprekend wapen8). Verschil
lende leden van dit geslacht zijn in het
Schiedam der 16de en 17de eeuw voor
aanstaande burgers geweest. Ik noem er
enkele: Heyndrick Bastiaanszoon Bolle-
Schets naar een zegel van Prins Willem I.
man was in 1574-'75 'visvinder' (d.i.
keurmeester van de vis); zijn zoon(?)
Bastiaen Hendrickzn. was lid der Vroed
schap in 1612, burgemeester in de jaren
1618-'l 9, 1622-'23, 1629 en 1638 en
Mr. Jacob Hendrickzn. (een tweede
zoon?) wordt in 1611 genoemd als
'capiteyn van de Doelen' en in 1612
en volgende jaren als 'hoofdman van
de Doelen'; in 1625 was hij schepen.
Men kan gevoeglijk aannemen, dat de
Bollemannen met het vissers- en reders-
bedrijf te maken hadden en dat één
van hen in 1617 deken van het vissers-
of Sint Pietersgilde was.
De drie andere wapens zijn huismer
ken, zwart op een gouden achtergrond.
Alle dragen naast afbeeldingen letters,
die echter geen houvast geven voor de
volledige namen. Het middelste stelt
een anker voor, aan weerszijden waar
van de letter A en waaronder een M.,
een aanwijzing van een zeeman of re
der.
De beide andere huismerken doen aan
runen9) denken, de schrifttekens van het
Oud-Germaans. De odal- of odil-rune
(het teken voor de O-klank) kent men
in een aantal variaties, die terug gaan
op een grondvorm, bestaande uit een
tweetal door een lijn verbonden cir
kels 2
Afleidingen daarvan zijn twee vier
kanten, eveneens door een üjn verbon
den t de s-vormen 5 5-en. onzaliger ge
dachtenis, de wolfsangel
Later treft men een nieuwe grond
vorm aan, die één ronde opening heeft,
112
