'Gerardina'.
Er bestond ook een clubje van 'dames'
(Bregman, Hoorn, Plat, Bart) dat thee
kransjes hield, waar aan handwerkjes
werd gedaan. Zij kwamen ook (bijvoor
beeld na een geboorte) op visite in de
andere straten om een pannetje soep
of wat kleren te brengen.
Bij het verkrijgen van steun in de crisis
tijd werden de Bijdorpers door het be
stuur in Kethel nogal gediscrimineerd.
Vooral als je niet het christelijk geloof,
maar dat van de SDAP of de CPN
aanhing werd het erg lastig. Er ontstond
dan ook een soort protestbeweging
met een 'crisiscomite' (dat de Halve
Maan als vergaderlokaal had). Er dreigde
nog een jeugdstaking voor de kousen
en klompen (1935) doch het kwam niet
zo ver doordat meester Van der Loo
zich persoonlijk garant stelde voor
deze voorziening.
In de raad van Kethel hebben de broers
Van Noordenne (Bas en Huib) de Bij-
dorpse belangen verdedigd.
Naast een katholieke school kreeg
Kethel ook een openbare school. In het
kerkelijke Kethel had de school dan
ook moeite om voldoende leerlingen te
vinden. De hoofdonderwijzer had daar
om aan kinderen uit Bijdorp die nieuwe
leerlingen aanbrachten een reep choco
lade in het vooruitzicht gesteld.
Van de vele winkeltjes en kleine bedrijf
jes noemt Jaap de Raat al het nodige.
Van der Linden vermeldt nog dat in de
Schietbaanstraat nr. 4 een sigarenma
ker en snoepverkoper gevestigd was
(Woermeyer). In het begin waren er
zeven winkels. Het inkopen gebeurde
dan ook grotendeels in Bijdorp zelf.
Alleen voor kleding of voor een slager
moest men naar de stad.
Sommige winkels waren ook wel vin
dingrijk om hun klanten te binden.
De waterstoker bijvoorbeeld verplichtte
tot het ook afnemen van zeep. Zijn
winkel had overigens een bord met
'Houdt deze winkel hier in stand, dan
heb je alles bij de hand'.
Verder deed Piet de Pater in zgn. 'En-
nia-zegels' (V.d. Linden noemt 'Vesta'-
zegels) waarmee in bepaalde winkels
gekocht kon worden.
Door gebrek aan kontanten werd veel
gebruik gemaakt van die zegels; De
Pater e.a. schijnen er wel bij gevaren te
hebben.
Lange tijd was Bijdorp geheel omringd
door weilanden, met hier en daar boer
derijen en tuinderijen en veel molens
om het drassige land een beetje droog
te houden. De Poldervaart was een be
langrijke verkeersader voor aan- en af
voer van mest, spoeling (vloeibaar af
val voor de beesten van stokerijen),
tuf (kolengruis voor het stoken van
kassen) en cokes. De Schiedamseweg
was de verbinding tussen Schiedam
en Kethel en kruiste de Poldervaart
via de Blauwe Brug. Deze brug heeft
overigens verschillende gedaantes ge
had, eerst als stenen brug, later een van
hout en daarna de enkele jaren geleden
gesloopte stalen ophaalbrug.
Het spreekt voor zich dat dit punt een
goede plek was voor ontmoeting en
vermaak, te land (de Halve Maan) en
te water (het Poldervaartzwemmen en
de roeibootjes).
Veel Bijdorpers bezochten graag de
Halve Maan, maar ook 'Café Sport'
(bij Spieringshoek) stond hoog in het
vaandel. Naast café, danszaal enz. had
de Halve Maan nog de attraktie van
roeibotenverhuur. Er hebben ook di
verse veldwachters in Bijdorp gewoond,
zoals Westerhof en Braam. Aan de Bij-
dorpse jeugd hebben zij nogal wat
werk gehad, alles in de ouderwetse
schoolmeesterachtige stijl.
Een van hen had hulp van zijn grote
waakhond daarbij, wanneer bijvoor
beeld een kwajongen als straf enkele
uren op zijn erf moest staan en dus
niet weg mocht lopen. De grotere
problemen, zoals konflikten in de
Halve Maan, losten zich meestal niet
op door overmatige bemoeienis van de
veldwachters.
De eerste voetbal neigingen kwamen
al snel op gang in Bijdorp. Eerst ging
52
