blijft het feit, dat in Schie dam enkele honderden mensen een zodanige verbondenheid voel den met het fascisme en natio- naal-socialisme, dat zij gestemd hebben op één van de fascisti sche of nationaal-socialisti- sche partijen. Verzet tegen het fascisme Hoe is er nu in Schiedam gerea geerd op het fascisme? Daarvan is moeilijk een algeheel beeld te geven. Dat zou ook aanzien lijk meer onderzoek vragen, dan ik hier heb kunnen verrich ten. Ik wil hier volstaan met enkele impressies, waarbij ik mij beperk tot de eerste helft van de dertiger jaren, toen •de ANFB in Schiedam aktief was. Omdat het verzet tegen de ANFB niet te isoleren is van het verzet tegen het fascisme in zijn geheel, behandel ik het verzet tegen het verschijnsel fascisme Ik heb al geschreven, dat verga deringen van ANFB en NSB voor het nodige oproer zorgden en dat geweld daarbij niet geschuwd werd. De schrijver Adriaan van der Veen, die zijn jeugd in Schie dam heeft doorgebracht, geeft in één van zijn vroege werken, "Wij hebben vleugels", dat zich in de krisistijd afspeelt, de spanning weer, die er was tus sen de zwarthemden en de overi ge bevolking. (18) Verhaald wordt onder meer over bijeenkomsten van de zwarte hemden op Plein Eendracht. Een korte sfeertekening: "Iemand uit Rotterdam had gesproken. Zijn zware stem dreunde door de zaal De zaal was vol. Met de vuist op de lessenaar schreeuwde de spreker de zaal in, dat zij zich moesten laten gelden, van zich moesten laten horen, laten merken dat zij bestonden. Voor de Groot-Neder landse beginselen moest iedereen actief meehelpen het rotte hout, met geweld als het moest, uit de weg ruimen. Er werd luid gejuicht en op de grond gestampt door jongens in regenjassen en meisjes met sjaals om haar hoofd. De aantrekkingskracht voor jongeren komt herhaaldelijk naar voren: "Het was na afloop van de vergadering niet meer voldoende in zwarte hemden en rijlaarzen te verschijnen. De leden droegen ook vlaggetjes op hun fiets en reden triomfan telijk door de Knappertlaan het bos in, gevolgd door de meisjes, voor wie vooral de vlaggetjes onweerstaanbaar ble ken." Toen tegenstanders de zwarthemden tegenhielden liep het op een vechtpartij uit. Ook de propagandist van de af deling, 0., eigenlijk nog maar een jongen, werd eens het slachtoffer van tegenstanders. Hij bezorgde een ochtendkrant en daarbij liep hij altijd rond in een zwart hemd. Hij was een fervent supporter van Hermes DVS. Bij een voetbalwedstrijd werd hij eens door tegenstan ders van het fascisme gemoles teerd. Ook het zwarthuis was doelwit. Enkele maanden na de opening werden de onderste ruiten van blinden voorzien. Regelmatig werden de ruiten ingegooid: 67

Gemeentearchief Schiedam - Krantenkijker

Scyedam | 1985 | | pagina 19