blijft het feit, dat in Schie
dam enkele honderden mensen
een zodanige verbondenheid voel
den met het fascisme en natio-
naal-socialisme, dat zij gestemd
hebben op één van de fascisti
sche of nationaal-socialisti-
sche partijen.
Verzet tegen het fascisme
Hoe is er nu in Schiedam gerea
geerd op het fascisme? Daarvan
is moeilijk een algeheel beeld
te geven. Dat zou ook aanzien
lijk meer onderzoek vragen,
dan ik hier heb kunnen verrich
ten. Ik wil hier volstaan met
enkele impressies, waarbij ik
mij beperk tot de eerste helft
van de dertiger jaren, toen
•de ANFB in Schiedam aktief was.
Omdat het verzet tegen de ANFB
niet te isoleren is van het
verzet tegen het fascisme in
zijn geheel, behandel ik het
verzet tegen het verschijnsel
fascisme
Ik heb al geschreven, dat verga
deringen van ANFB en NSB voor
het nodige oproer zorgden en
dat geweld daarbij niet geschuwd
werd.
De schrijver Adriaan van der
Veen, die zijn jeugd in Schie
dam heeft doorgebracht, geeft
in één van zijn vroege werken,
"Wij hebben vleugels", dat zich
in de krisistijd afspeelt, de
spanning weer, die er was tus
sen de zwarthemden en de overi
ge bevolking. (18)
Verhaald wordt onder meer over
bijeenkomsten van de zwarte
hemden op Plein Eendracht. Een
korte sfeertekening: "Iemand
uit Rotterdam had gesproken.
Zijn zware stem dreunde door
de zaal De zaal was vol.
Met de vuist op de lessenaar
schreeuwde de spreker de zaal
in, dat zij zich moesten laten
gelden, van zich moesten laten
horen, laten merken dat zij
bestonden. Voor de Groot-Neder
landse beginselen moest iedereen
actief meehelpen het rotte hout,
met geweld als het moest, uit
de weg ruimen. Er werd luid
gejuicht en op de grond gestampt
door jongens in regenjassen
en meisjes met sjaals om haar
hoofd.
De aantrekkingskracht voor
jongeren komt herhaaldelijk
naar voren: "Het was na afloop
van de vergadering niet meer
voldoende in zwarte hemden en
rijlaarzen te verschijnen. De
leden droegen ook vlaggetjes
op hun fiets en reden triomfan
telijk door de Knappertlaan
het bos in, gevolgd door de
meisjes, voor wie vooral de
vlaggetjes onweerstaanbaar ble
ken." Toen tegenstanders de
zwarthemden tegenhielden liep
het op een vechtpartij uit.
Ook de propagandist van de af
deling, 0., eigenlijk nog maar
een jongen, werd eens het
slachtoffer van tegenstanders.
Hij bezorgde een ochtendkrant
en daarbij liep hij altijd rond
in een zwart hemd. Hij was een
fervent supporter van Hermes
DVS. Bij een voetbalwedstrijd
werd hij eens door tegenstan
ders van het fascisme gemoles
teerd.
Ook het zwarthuis was doelwit.
Enkele maanden na de opening
werden de onderste ruiten van
blinden voorzien. Regelmatig
werden de ruiten ingegooid:
67
