Voorts kunnen we nog lezen over
een vergadering in gebouw Een
dracht, die als een tegenaktie
tegen het optreden van Mussert
en de opening van het Kringhuis
bedoeld was. (23)
Ook andere partijen namen uiter
aard een standpunt in t.a.v.
het fascisme. Zo belegde de
Anti-revolutionaire kiesvereni
ging in Schiedam "Nederland
en Oranje" op 13 oktober 1932
in de grote zaal van het gebouw
van de Protestants-Christelijke
Besturenbond aan de Lange Haven
een vergadering over het fascis
me. Spreker was een niet nader
aangeduide heer Pranger.
Deze schetste de opkomst van
Mussolini, die orde in de chaos
had gebracht. Over veel van
"wat het fascisme tot stand
bracht kon ook door de spreker
met veel waardering gesproken
worden. De Anti-revolutionairen
stonden echter op een princi
pieel andere bodem. Het fascis
me ging uit van het staats-
absolutisme. De A.R. rekende
echter met het oppergezag van
God. Het fascisme rekende al
leen met de religie als dat
nuttig werd gevonden. De A.R.
nam dan ook vierkant stelling
tegen fascistische partijen:
"De a.r.-partij is een nationa
le partij, die nu, zowel als
ten allen tijde, krachtige hand
having van het gezag eischt
en die voorts leeft uit eigen,
op Gods woord gegronde begin
selen." (24)
Soortgelijke geluiden waren
te horen op de door de kiesver
eniging "Groen van Prinsterer"
van de Christelijk Historische
Unie in Schiedam belegde bijeen
komst op 15 december 1932. De
heer J. Reijers sprak toen over
"Fascisme en Christelijk Histo
rische beginselen". Reijers
was wethouder van Zwijndrecht
en lid van Provinciale Staten
in Zuid-Holland. Reijers betoog
de, dat het fascisme in een
aantal opzichten een begrijpe
lijke reaktie was op de ontred
dering van de samenleving.
In Italië wenste men geheel
overeenkomstig de Latijnse
volksaard één sterke leider
vol macht. Fascisme was voor
alles aktie en sentiment. Doch
het fascisme met zijn vergodde
lijking van het gezag, moest
afgewezen worden: "Tegenover
het fascisme stellen de Christe
lijk Historischen het gezag,
alleen gebaseerd op God met
het koningsschap als beschermer
van de nationale eenheid en
als uitvloeisel daarvan de par
lementaire vrijheid van het
volk De vrijheden van
ons volk moeten we als een kos
telijk goed bewaren, maar te
vens moeten we ons onderwerpen
aan de ordening Gods, aan het
gezag door Hem ingesteld, zulks
in tegenstelling tot de heiden-
sche gedachte van fascisme en
communisme." (25)
Zowel bij de AR, als bij de
CHU was een vrij sterk gezags-
denken aanwezig. Dit vloeide
voort uit de gedachte, dat
gezag 'door God aan de overheid
gegeven werd' Dit was een af
weermechanisme tegen diktatuur:
een staat die alles opeiste,
inclusief de religie, werd af
gewezen.
Het was de SDAP die in een
debat met de ANFB de direkte
konfrontatie aanging. "Fascisme
en nationaal-socialisme" was
69
