kon niet altijd in de onmiddellijke omgeving van de werkplek worden neergezet. Ook
waren er wel eens moeilijkheden bij het in het gat stoppen van de nagel. Als dit te veel
tijd vergde was de nagel te veel afgekoeld. Dan kon soms nog wel geklonken worden,
maar de krimpende werking bleef dan uit. Een controleur die naderhand alle nagels
met een hamertje aftikte, hoorde dan aan het geluid dat deze niet vastzat. De goede
nagels werden gemerkt, terwijl de andere verwijderd moesten worden. Later werden
de gaten dan van nieuwe nagels voorzien. Omdat veelal boven het klinken van een
aantal nagels per dag een premie kon worden verdiend, was het van belang dat er in
de klinkploeg een goede samenwerking heerste. Indien het werk door welke oorzaak
dan ook niet erg vlotte, werd er een partijtje gescholden, waarvan de honden geen
brood lusten. De nageljongens die, al dan niet terecht de schuld kregen, waren niet
bepaald op hun mond gevallen en lieten zich evenmin onbetuigd. Als je dit voor de
eerste keer meemaakte stond je wel even met je oren te klapperen. Het was dan ook
zaak deze jongens niet in de weg te lopen, en bij het geroep hete nagel wanneer deze
door de lucht suisde te zorgen dat je benen maakte.
Thans is het geluid van de klinkhamers verstomd. Vele jaren ben ik met dit geluid
opgegroeid en er zelfs bij gaan slapen. In tegenstelling tot de fa. Smulders waar door
de nieuwbouw uitsluitend overdag gewerkt werd, was daar de scheepswerf De Nieuwe
Waterweg, die naast nieuwbouw ook veel reparatiewerk verrichtte en 's nachts door
werkte. Deze werf lag tussen de Nieuwe Maas en de Wilhelminahaven en de geluiden
drongen door naar mijn ouderlijke woning aan de Havendijk. Trouwens de hele Gor
zen genoot mee; milieuhygiëne was toentertijd nog een onbekend begrip.
de bedrijfsleiding
Het leidinggevend personeel bestond bij Smulders uit bazen, hoofdbazen, werkmees
ters en de directie. Eén der directeuren, Conijn, kwam elke middag omstreeks twee
uur de scheepsloods in, keurig in het pak, dikwijls met de duimen achter zijn witte
vest en een sigaar in de mond, om een inspectieronde te houden. Zijn komst boezem
de mij altijd groot gezag in, en ook de bazen liepen zenuwachtig rond en eventuele
pratende groepjes gingen driftig aan de gang. De eerbied voor het boven je geplaatste
gezag was mij al vroeg bijgebracht. Wanneer wij als kinderen 's zondags in de Planta
ge gingen wandelen, waarbij we langs de kapitale woningen van de Smulders en Co
nijn in de Tuinlaan kwamen, en vaderons hierop attent maakte, beving je toch een ge
voel van schroom. Desondanks geloof ik niet dat dit veel problemen bij ons
opriep.
uitbetaling van de lonen
Voordat ik mijn ervaringen bij Smulders afsluit, wil ik nog een detail vermelden in
zake de uitbetaling van de weeklonen. Omstreeks half twaalf werden op zaterdag
morgen bakken ter grootte van een sjoelbak in de scheepsbouwloods op schragen ge
zet. De bakken waren voorzien van een groot aantal genummerde vakjes, waarin het
loon in bankpapier en specie was gedeponeerd. Na het afroepen van je penningnum
mer kreeg je dan je loon uitgekeerd. Het volle loon, dus het aantal uren maal het uur
loon, werd zonder inhoudingen uitbetaald en dus gemakkelijk zelf te controleren. De
72
