De keus moet natuurlijk vallen op de olie met de bovengenoemde wonderlijke
naam. Niet alleen omdat het helpt, maar ook omdat het vrij is van eenige schadelijke
minerale zelfstandigheid (die veeltijds een langzaam maar zeker werkend vergif voor het
haar zijn). Een gewaarschuwde lezer(es) geldt voor twee. En voor de prijs behoeft men
het niet te laten: 60 ct. per flesje. Waarschijnlijk ter geruststelling werd er ook op gewe
zen, dat men om het gewenste doel te bereiken met drie a vier flesjes per jaar
kon volstaan.
Ook betreffende zaken van onderwijs en kunst kan men zich via de advertentie
rubriek enigermate oriënteren.
Hoe verleidelijk moet b.v. voor betrokkenen zijn geweest het herhaalde aanbod
tot het verbeteren van het handschrift. De adverterende onderwijzer verzekerde, dat
hij in 20 a 25 lessen ieder gegadigde een nette en vlugge schrijfhand kon verschaffen
door middel eener methode, welke de voldoendste uitkomsten geeft. Een nogal vage formu
lering, wellicht om de belangstelling des te sterker te prikkelen. En blijkbaar een
schoolmeester die enige bijverdienste zocht.
Een indruk van de toenmalige salariëring op onderwijsgebied geeft ons een toe
vallig berichtje in de krant van 13 september 1860. We lezen daar, dat krachtens een
besluit van de gemeenteraad het salaris van een hoofdonderwijzer aan een Burger
school voor gewoon lager onderwijs was bepaald op 1100 gulden 's jaars, vermeerderd
met 10% van het binnenkomende schoolgeld. Dit laatste ongetwijfeld als premie voor
te betonen activiteit!
Elders ontdekken we welke moeizame weg een hoofdonderwijzer moest afleggen
voordat hij voor een benoeming in aanmerking kwam. Te oordelen naar de serieuze
voorbereidingen werden aan zo'n functie niet geringe eisen gesteld. In oktober van
hetzelfde jaar moest er n.l. een hoofd benoemd worden aan de Stads-armenschool.
Voor deze betrekking hadden zich niet minder dan 46 sollicitanten opgegeven. Op de
oproep tot het afleggen van een vergelijkend examen verschenen er slechts 26. Het
examen had plaats in het gebouw Musis Sacrum aan de Lange Haven; en het werd af
genomen door een schoolopziener, een hoofdonderwijzer en een onderwijzer in de
wis- en natuurkunde. Daarbij waren ook aanwezig: Burgemeester en Wethouders,
bijna alle leden van de gemeenteraad en de plaatselijk schoolcommissie. Het onder
zoek zelf nam anderhalve dag in beslag. Maar het resultaat leidde niet tot een benoe
ming, maar voorlopig slechts tot een ....voordracht van vier personen!
Naast het gewone lager onderwijs bestonden er ook andere mogelijkheden om
zich te ontwikkelen. Het meest voor de hand lag het volgen van het onderwijs op een
z.g. Herhalingsschool. Dat gebeurde op drie avonden in de week, kosteloos. Het was
speciaal bestemd voor jongelingen en meisjes boven de 12 jaren oud. Verder was er ook
gelegenheid om gedurende de wintermaanden een gemeentelijke tekenschool te
bezoeken.
In een bestaande leemte voorzag ongetwijfeld de Maatschappij tot Nut van 't Al
gemeen. Dit aloude instituut organiseerde b.v. voorlezingen voor de Burger-en
Handwerksstand. In een advertentie werden alle Mannen en Jongelingen boven de
18 jaar opgeroepen om kosteloos voorlezingen bij te wonen. Het mannelijk deel der
bevolking kon van zijn verlangen daaromtrent doen blijken op een bepaalde aan-
186
