Voor de jongens was dit tijdstip het sein om de kniebroek om te ruilen voor een lange
broek; het afscheid van de jeugd op weg naar de volwassenheid was een
ingrijpende gebeurtenis.
Tussen 1941 en 1945 was de school bezet door de Duitsers en na de oorlog kreeg deze
de naam Klaas de Vriesschool A met als hoofd de heer Hukshorn en B met als hoofd
de heer Schenk.
Zoals op de meeste scholen was ook hier het aantal leerlingen danig achteruitgegaan,
zodat een aantal klassen leeg stond. Aan het einde van 1968 werd de school
gesloten.
Van 1970 tot 1973 werden enkele lokalen door de Rijnmond-MTS gebruikt en van
1980 - 1983 vond de kleuterschool 'De Tierelier' hier onderdak, evenals de Bewoners
organisatie Zuid.
De in de aanvang genoemde uitbreidingsmogelijkheid tot 14 lokalen werd omstreeks
1922 uitgevoerd. Op de plaats van de muur, die de speelplaats aan de Voomsestraat
afsloot, werden 2 lokalen bij de school aangebouwd. In de loop der jaren is deze aan
bouw zodanig gaan verzakken, dat sloop in 1960 noodzakelijk bleek; ook het aan
grenzende woonhuis dat daardoor danig in de verdrukking was gekomen onderging
een zelfde lot.
Woonsituatie
Behalve de nieuwbouw rond de Voomsestraat waren de meeste woningen, waarvan
een groot aantal daterend uit de vorige eeuw, voorzien van bedsteden in de woon
kamer. Bij de kleine eengezinshuisjes met zolder diende deze als slaapplaats voor de
kinderen van de veelal grote gezinnen.
De woonomstandigheden waren slecht, vooral in de steegjes en hofjes achter de
Hoofdstraat en Groenelaan waar het toilet (tonnetje) nog buiten was en met verschil
lende families moest worden gedeeld.
Dit had zijn gevolgen voor de hygiëne; hoofdluis kwam veel voor.
Met kaalknippen en de stofkam met aan twee zijden tanden - in de volksmond dub
belloops Amerikaans jachtgeweer genoemd - werd dit euvel zoveel mogelijk bestre
den. Moeilijker was dit met de wandluizen, kakkerlakken en vlooien in de woningen.
Het duidelijkst kwam dit aan het licht in het zwembad.
De zwemschool aan de Westfrankelandsedijk, daterend van 1910 had twee streng ge
scheiden baden voor mannen en vrouwen; kinderen tot een jaar of zeven mochten
nog met de moeder mee. Verschillende uren waren vastgesteld voor betaalde en gratis
toegang. Het discriminerende bordje bij de ingang 'Voor kostelozen' met vermelding
der uren is meen ik pas na 1945 veranderd in kosteloze uren. Bij het gratis zwemmen
mocht je bij warme dagen, wanneer het erg druk was, maar met een zeker aantal naar
binnen en na 25 minuten werd je weer uit het bad gefloten en kon na je vertrek een
volgende groep worden binnengelaten. Gedurende de gratis uren mocht je geen ge
bruik van de kleedhokjes maken; op het grasveld ervoor moest je je uitkleden en ook
je kleren neerleggen, afgedekt met je hemdje. Daar werd ik voor het eerst geconfron
teerd met hemdjes die zwart zagen van de vlooienpikken en dat was zelfs bij het me
rendeel het geval.
41
