DE SCHIEDAMSE MAASBODE IN 1853
Hans Vermeulen
Inleiding
De Maasbode: bij het lezen van die naam zullen vele wat oudere Schiedammers, en
speciaal de rooms-katholieken onder hen, direct denken aan het landelijk, rooms-
katholieke dagblad van weleer. In 1868 als weekblad gesticht zou De Maasbode tussen
beide wereldoorlogen zijn bloeitijd beleven als de grootste katholieke dagblad van
ons land, met twee edities per dag. Na de tweede wereldoorlog ging het bergafwaarts
met de drukkerij en haar bladen; in 1959 werd de krant overgenomen door de Amster
damse collega en concurrent De Tijd. De drukkerij van de krant, die was gelegen aan
de Schiedamse Vest in Rotterdam, drukte óók de speciaal voor onze stad bestemde
katholieke Nieuwe Schiedamse Courant. Dit zogenaamde Volksblad' was eenvoudiger
van inhoud dan de landelijke Maasbode en bevatte veel plaatselijk nieuws. Over deze
Maasbode gaat dit artikel niet, hij vormde er slechts de aanleiding toe.1
Die oudere Schiedammers zullen vermoedelijk niet weten, dat óók in onze stad een
blad met de naam De Maasbode heeft bestaan. Schiedam komt zelfs de eer toe de eer
ste stad te zijn geweest, waarin een uitgever zich bij het zoeken naar een titel voor zijn
blad door de bekende rivier liet inspireren. Vijftien jaar vóór Rotterdam en vijf maan
den vóór Boxmeer, waar de Maas eveneens in een weekbladnaam zou worden ge
bruikt, zag in onze stad een weekblad genaamd De Maasbode het licht. En het ge
noemde vermoeden, dat weinigen van deze krant hebben gehoord, houdt verder ver
band met het feit, dat het blad ter ziele ging in hetzelfde jaar dat het geboren
werd, 1853.
Tijdsbeeld: het jaar 1853
Nederland telde in 1853 ruim drie miljoen inwoners, waarvan het merendeel werk
zaam was in de landbouw en kleinschalige bedrijven. Van industrialisatie was
nauwelijks sprake. Het politieke klimaat tijdens de eerste regeringsperiode van de
liberaal Thorbecke werd gekenmerkt door een scherpe tegenstelling tussen rooms-
katholieken en protestanten. Vanaf het einde van de spaans-katholieke overheersing
waren de katholieken bij de protestanten achtergesteld. In 1848 echter kwam een
liberale grondwetsherziening tot stand, die vrijheid van godsdienst waarborgde. In
1853 ontstond een katholieke bestuurslaag in Nederland: paus Pius IX stelde vijf bis
dommen in. De Nederlandse protestanten ageerden fel tegen deze katholieke in
vloed, wat tot vele conflicten tussen beide geloofsgroepen leidde.
Schiedam kende in 1853 een vrouwenoverschot: de bevolking bestond per 1 januari
uit 7331 vrouwen en 6359 mannen. Op grond van het dan geldende censuskiesrecht,
waarbij slechts diegenen mogen stemmen, die de meeste belasting betalen, was
slechts een kleine minderheid van de mannen kiesgerechtigd. 307 Schiedamse man
nen (5%) mochten aan de verkiezingen voor de Tweede Kamer en de Provinciale Sta
ten meedoen en 486 (7,5%) aan die voor de Gemeenteraad. Het vrouwenkiesrecht
116
