VIJF JAAR SPANNINGEN EN NACHTWERK
EEN GESPREK MET J. VAN HARTINGSVELD
Herman Noordegraaf
Vijfjaar spanning en veel nachtwerk', zo typeert DhrJ. van Hartingsveld de oor
logsjaren. Als één van de hoofdverantwoordelijken bij de Gemeentelijke Technische
Bedrijven (GTB) zat hij op een belangrijke post: produktie van gas en distributie
daarvan is immers van groot belang voor een ieder.
Voordat we naar zijn verhaal luisteren, introduceren we Dhr. van Hartingsveld eerst
nog wat nader. Johannes van Hartingsveld werd in 1905 in Hellevoetsluis geboren.
Het uit vijf jongens en één meisje bestaande gezin verhuisde al spoedig naar
Maassluis. Daar leerde hij ook zijn latere vrouw kennen.
In 1923 vestigde het gezin zich in Rotterdam. Hij studeerde aan de MTS (nu: HTS) in
Dordrecht. In 1929 kwam hij over van de Rotterdamsche Droogdok Maatschappij,
waar hij op de tekenkamer had gewerkt, naar de GTB in Schiedam. Daar vond de ga-
sproduktie plaats, alsmede de distributie. Water en elektriciteit kwamen uit Rotter
dam, maar werden door de GTB gedistribueerd.
In 1969 verliet Van Hartingsveld als directeur dit bedrijf.
Met zijn vrouw woont de nog zeer vitale heer Van Hartingsveld in een verzorgings
tehuis in Capelle a/d IJssel, waar hij ons gastvrij ontvangt.
Allereerst was Van Hartingsveld werkzaam op de tekenkamer om na enige tijd chef
van de tekenkamer en het laboratorium te worden. In totaal werkten toen zo n 250 a
275 mensen bij het bedrijf. Directeur was J. Doets. In de jaren voor de oorlog was er
binnen het bedrijf weinig te merken van NSB-ers.
'Bij ons op de tekenkamer zat G., die later in uniform liep.
Hij heeft tijdens de oorlog nog iemand doodgeschoten in het Westland. Op het bedrijf
hield hij zich echter gelukkig rustig. Na de oorlog heeft hij twaalf jaar gevangenisstraf
gekregen. Kort na zijn vrijlating is hij gestorven.'
Begin 1941 werd Van Hartingsveld ook hoofdopzichter en in 1943 adjunct-directeur.
Het hoofd van de NSB in Schiedam kwam langs om hem te feliciteren:
'Ik heb hem wel laten antichambreren'.
Een rechtstreekse bedreiging vormde de SD-er L. Deze kwam dikwijls op de
fabriek:
'Hij wilde mij eruit werken en vervangen. Burgemeester Draaijer had toen een onder
houd met hem. Daarna had ik geen last meer van hem. Ik kon het goed vinden met
Draaijer. Hij was weliswaar door de Duitsers geïnstalleerd, maar heeft heel wat
afgedekt.'
Met L.en zijn compagnon M. kreeg hij nog eens te maken toen een zestal verstopte ra
diotoestellen op de fabriek waren ontdekt. Verraders hadden dit doorgegeven.
58
