dat was vastgesteld op 14 januari 1767, op 11 februari d.a.v. alleen uitgesproken en
voltrokken voor zover het de geseling betrof. Na de geseling ging aldus de verbanning
niet in, maar liet de openbaar aanklager van het Hof, de prokureur-generaal, Hendrik
gevankelijk overbrengen naar de gevangenis van het Hof, de Gevangenpoort in Den
Haag. Het Hof behandelde deze zaak, maar wees brandmerken af. Toen werd de ge
vangene teruggevoerd naar Schiedam. De verbanning werd uitgesproken op 18 juli
1767. En eerst op die dag kon en moest Hendrik Holland verlaten. Bij nog één vonnis
was sprake van appel van de baljuw. Tegen Lodewijk van Herwijnen) luidde de eis
geseling, brandmerken, het toebrengen van een snee in de wang en verbanning. Het
gerecht volstond met veroordeling tot een geldboete en verbanning. Nu is op het von
nis alleen de datum 8 november 1713 aangegeven. Dit was kennelijk de dag van de
vaststelling, want enkele bladzijden verder staat nog vermeld, dat de baljuw op 10
november d.a.v. appel instelde. De datum van uitspraak bleek niet te vinden. Hoe de
ze zaak dus eindigde blijft duister. Misschien is Lodewijk wel overleden.
Verder vroeg de baljuw vóór de exekutie van dood- en schavotstraffen altijd toestem
ming aan de burgemeesters om het schavot op te richten. Dit werd geplaatst voor de
pui van het stadhuis. De schepenen zagen vanuit de ramen van het stadhuis toe op de
exekutie. Het publiek mocht zich op straat komen vergapen. Het kwam voor, dat ven
sters op straat pamfletten verkochten met spotliedjes op de arme 'patiënten' op
het schavot)105.
Tenslotte moest de baljuw de beul 'bestellen'. Hij liet de beul van Haarlem komen,
want Schiedam had, als de meeste steden in Holland, geen eigen 'Meester')
Welke regelmaat bestond er in de toedeling van de straffen? De vonnissen geven nooit
een expliciete motivering. Maar een rol, als strafverzwarende omstandigheid, heeft
hierbij stellig de recidive gespeeld. De 'jeugd' van de veroordeelde was daarentegen
strafverlichtend. Eveneens van belang was de procesvorm. Ingeval van een verstek-
vonnis werd louter verbanning opgelegd. En natuurlijk maakte een publieke
uitspraak/exekutie een straf extra-zwaar. De volgende 'straftabel' is hoofdzakelijk
door onderlinge vergelijking van de vonnissen opgesteld. De delikten zijn 'uit
gesplitst' over de diverse soorten van procedure. Alleen de verstekvonnissen zijn bui
ten beschouwing gelaten.
Resolutieproces
- bedelen/vagebonderen
Gebruikelijk was 'ontslag onder reprimande' of verbanning uit de stad. Het is mo
gelijk, de vonnissen geven hierover geen uitsluitsel, dat alleen bedelaars van buiten
de stad werden verbannen. De burgemeester van Schiedam) schreef hierover na
melijk in augustus 1810: 'Er (in Schiedam) heeft gewoonlijk geen bedelarije plaats,
nogtans worden er nu en dan enkele bedelaars gevonden.... De vreemde bedelaars
worden uit de stad geleid.... Er zijn geen stichtingen of huizen, waarin bedelaars
worden opgesloten'.
- openbare dronkenschap
De standaardstraf was 'ontslag onder reprimande'
87
