Christus' 'erectio' en zijn 'resurrectio': Zijn geslachtelijke potentie en Zijn opstanding
uit de doden. De Italiaanse kunst is er vol van.
In het Noorden klinkt het zelfs door in Luthers bekendste lied!
voor ons strijdt nu de rechte man
die Godzelf heeft verkoren!
Vraagt ge wie? zo weet
dat Hij Christus heet,
de Heer Zebaoth,
er is geen ander God....!'
Dat is de oer-oude belijdenis van de éne Christenheid: Waarlijk God-waarlijk
mens! Terug tot de bronnen!' De beeldende kunst vertelt in haar verbeeldingen
niet anders.
Het Concilie van Trente, in 1543 begonnen, zal aan al deze dingen een dwingend halt
toeroepen. Zowel de Spaanse als de pauselijke Inquisitie zal er tegen in het geweer
komen. Aan het eind van de 16e eeuw is het allemaal weggeëbt. Het was immers te
profaan, te schokkend, te blasphemisch! 'Bordeelscenerie' noemde de pauselijke In
quisitie het. Zelfs de groten als Michel Angelo hebben daaronder geleden. In 1989 be
sloot het Vaticaan Michel Angelo's 'Laatste Oordeel' in de Sixtijnse Kapel te laten res
taureren, maar niet in de staat zoals Michel Angelo het heeft geschilderd! Welnu,
daar is voor onze ogen de Goede Herder op het Schiedamse hoofdpaneel. Hij komt
naar ons toe uit zijn gewelfnis, waarin de vreugde om de vondst van de derde dimen
sie is, en met het gevonden schaap op zijn schouders, als de mensgeworden
Godszoon, de barmhartige zélf. Bij wie de paria's nieuw leven vinden, dat centraal is
gesteld in Christus' sterk benadrukte, hoewel verhulde, potentie als bron daarvan
(fig.8).
Al met al: de notitie van 1534 krijgt hoe langer hoe meer gewicht voorde datering van
de huidige kanselkuip. Wie had dat ooit vermoed?
Bovendien: het Christusbeeld op het hoofdpaneel is juist vanwege die merkwaardige
uitbeelding zonder twijfel van hoogst bijzondere waarde in de Europese renaissance
kunst. Ook al zijn er technische tekortkomingen aanwijsbaar op alle vijf de panelen,
ze doen niets af van de grootse zeggingskracht van het vijfluik in zijn geheel en van
het hoofdpaneel in het bijzonder. Die doorleefde innerlijkheid ontbreekt zowel op de
klassieke Delftenaar als op de meer verfijnde Haagse kuip. En zeker in Enkhuizen.
Zij maakt de Schiedamse panelen, ondanks hun tekortkomingen, onvergetelijk!
Vandaar die kunsthistorie-professor in New York: 'Send me please publishable pho
tographs of that fascinating pulpit in Saint John's Schiedam, your noble church!'
Konden we gezamenlijk maar voorkomen dat de Grote Kerk en haar inhoud door
dom gebrek aan belangstelling dezelfde weg opgaat als o.a. (bijvoorbeeld) het Fran-
kelandse portaal in 1969!
De lezing was veel te globaalTe zijner tijd hoop ik, verantwoord met voetnoeten, uit
gebreid te publiceren.
140
