Jan Verboom (staand 2e van links) als jong onderwijzer, waarschijnlijk met zijn collega 's van school E,
Dwarsstraat in de Gorzen. Zijn er lezers die personen herkennen?
Ie op terugkomt. De Nederlanders zijn volgens hem verplicht zich in te zetten. 'Wij
zijn immers de leidende groep en wensen dit tot in lengte van dagen te blijven', zou hij
in 1938 in een hoofdartikel in Nederlandsch-Indië uitroepen.
In mei en juni 1937 brengt hij - alleen - een kort bezoek aan Nederland. Dat is de laat
ste maal dat zijn dochter hem ziet, zij is dan elf. Voor het eerst van zijn leven reist hij
per vliegtuig.
Oorlogsdreiging
In de jaren die volgen, blijft de Vaderlandsche Club hameren op een versterking van
de defensie van Indië. Zo wordt op 20 juni 1939 te Batavia tezamen met andere par
tijen een 'weerbaarheidsbetoging' gehouden onder het motto 'Indië paraat'. Eén van
de zes sprekers daarbij was Jan Verboom. Mede onder invloed van de oorlogsdreiging
begint het Indonesisch nationalisme steeds meer de kop op te steken. In de Volksraad
blijkt dit eind 1939 - begin 1940 uit een drietal van inheemse zijde ingediende moties,
waarin onder meer werd gevraagd om gelijke rechten voor iedereen, en tevens werd
gepleit voor een grotere zelfstandigheid van Indië binnen het rijksverband, alsmede
voor de invoering van een parlementair stelsel. De VC had het daar moeilijk mee. Of
schoon Verboom een zelfstandiger positie van Indië in de toekomst niet uitsloot, gin
gen de moties hem te ver. Hij vond dat alles eerst maar eens goed door een Staatscom
missie moest worden bestudeerd. De VC had vooral bezwaar tegen het gebruik door
de inheemse politici van het woord Indonesië voor Nederlandsch-Indië, en vandaar
dan ook dat Verboom fel gekant was tegen het gebruik van de termen 'indonesiër' en
'indonesisch' in plaats van inlander en inlands. Wilde men persé nieuwe termen, dan
suggereerde hij het gebruik van oost-indiër en oost-indisch.
Toen Nederland op 10 mei 1940 capituleerde, werd in Indië de staat van beleg af-
184
