OPWINDING OVER DE STEDELIJKE CONTROLE
Wim Snikkers
In 1942 is er een boekje verschenen: "De Geschiedenis van de Gemeentelijk Controle
op de echtheid van Schiedamschen jenever. Anders dan de titel suggereert bestaat
dit boek uitsluitend over wat over de instelling der Controle is geschreven in de pers,
de verschillende requesten en de behandeling in de gemeenteraad. De samensteller is
C. Dirkzwager, distillateur. De Controle hield in datals aan nauwkeurig omschre
ven voorwaarden was voldaan zowel de brander voor zijn moutwijn als de distillateur
voor de moutwijnjenever de fusten kisten en flessen met een voorgeschreven merk oj
zegel mocht merken.
Het begon allemaal met een brief op 24 februari 1900 van de Branders bond aan de
Gemeenteraad. Voorzitter van deze bond was J. Tak, die later de eerste grootschalige
branderij "Hollandia" zou oprichten. In een schrijven, 16 juli 1900, van de Kamer van
Koophandel (voorzitter W.H. Jansen) steunt deze het voorstel. Van beide organisaties
was P.M.J.A. Lagerwey (waarnemend) secretaris. In de pers houden veel mensen, via
ingezonden stukken met soms zeer beeldend taalgebruik, zich ook bezig met deze
kwestie. Op 17 juli in de Schiedamsche Courant raadt "J" de branders aan een
Syndicaat te vormen en schrijft dan: "Veel rust er dus op u, Heeren Branders, om
dezen mijn kleinen wenk te bedenken en te bespreken.
Een paar dagen later antwoordt een zekere "X".
't Antwoord is toch niet moeilijk te geven. Bij veel aanbod en weinig vraag zullen de
prijzen laag zijn, en deze toestand is tamelijk wel chronisch. Maar er is nog een
bezwaar:„De spiritus. Brrr! Alle branders rillen. Ze ballen de vuisten, 't bloed stijgt
hun naar 't hoofd en ze schrijven adressen en beleggen protestvergaderingen.
Want de spiritus, dat is hun doodsvijand. De branders maken moutwijn. Wat spiritus?
Moutwijn maken ze, zeg ik U. Hun vader heeft toch ook moutwijn gemaakt, en hun
grootvader ook? Die heeft er toch ook geld mee verdiend? Waarom zouden zij er
geen geld mee kunnen verdienen? Neen hoor, moutwijn stoken ze en,distillateurs, wilt
ge niet veel geld geven, wacht maar. Dwingen zullen ze u, dwingen! Een syndicaat.
Alle moutwijn bij elkaar. Hooge prijzen maken. Desnoods zelf distillateurtje spelen.
Hoerah! Schiedam vooruit! Mijnheer J. heeft 't gezegd.
Mis, mijnheer J. Ge blijft met al Uw moutwijn zitten, hoor.
Dat voorspel ik U.
Ook een zekere "Y" bemoeit zich er mee.
Ik ben het volkomen eens met den geachten inzender X, dat het voorstel door den heer
J. gedaan in uw geacht blad van den 20sten dezer, niet den spijker op den kop slaat,
met andere woorden, onze Schiedamsche industrie niet zou helpen, maar naar mijn
bescheiden meening brengt dat van den heer X ons nog verder van den weg.
Genoemde heer is reiziger geweest in gedistilleerd en is het nu niet meer, zoals hij
zegt. Zeker niet veel succes daarbij gehad, hè Niet te verwonderen, als men geen
echte jenever van met spiritus gemaakte kan onderscheiden. Bovendien heeft hij
60
