EEN GREEP UIT DE GESCHIEDENIS VAN DE
GLASINDUSTRIE IN ONS LAND
J. de Pater
Toen de redactie van 'Scyedam' mij vroeg iets te schrijven over de geschiedenis van deglasin-
dustrie in Nederlandin het bijzonder over de glasfabricage in Schiedam, gingen mijn ge
dachten onmiddellijk uit naar de Buitenhavenweg in mijn geboortestad Schiedam, waar ik
een kleine vijfentachtig jaar heb gewoond.
Welke Schiedammer zou niet weten dat daar de hoofdvestiging van deN. V. Vereenigde Glas
fabrieken (United Glassworks) (V.G.) is gevestigd. Deze internationaal bekende onder
neming heeft behalve in Schiedam, ook zeer moderne glasproducerende bedrijven te Leer
dam en Maastricht. Steunend op een hoogwaardige technologie, gericht op innovatie en
vakmanschap, worden er verpakkingsglas, tafelglas en kristal vervaardigd. Wat het kristal
betreft hoeft men slechts te denken aan het vermaarde merk Royal LeerdamIn Etten-Leur
heeft de V.G. een moderne fabriek waar kunststofverpakkingen worden geproduceerd.
Behalve de V.G. is er in Nederland nog een producent van verpakkingsglas: de glasfabriek te
Dongen die in 1961 is opgericht. De aandelen van deze fabriek zijn sinds 1969 in handen van
een Zweeds concern.
Omdat de V.G. een veel langere geschiedenis heeft en omdat dit concern de grootste glaspro
ducent in Nederland is, maar vooral wegens haar nauwe verbondenheid met Schiedam,
komt hier vooral de V.G. aan de orde.
Voorgeschiedenis
We mogen aannemen dat het glas z'n triomftocht door Europa maakte vanuit Italië.
Glasblazers uit Altra zwermden over heel Europa uit: ze verkochten hun kunstige
produkt aan de meestbiedenden en trachtten zich in Nederland te vestigen. Middel
burg was een van de eerste plaatsen in Nederland waar een 'glasfabriek' werd op
gericht (1581). Hier moeten we nog niet denken aan de produktie van flessen. In de
eerste fabrieken werd vervaardigd 'a la faqon de la Venice': roemers, bierglazen, karaf
fen en dergelijke. Later volgde de produktie van glasparels glaesen coralen) die men
in grote hoeveelheden nodig had voor de ruilhandel met de natuurvolken waarmee
ondernemende kooplieden op hun reizen in aanraking kwamen. De eerste fabriek
waar een soort flessen werd geproduceerd dateert uit 1731; deze glasblazerij was
gevestigd te Isselt bij Soest.
Uiteraard kunnen in het bestek van dit artikel niet alle bedrijfjes die in de 16e en 17e
eeuw werden opgericht, en veelal weer verdwenen, worden besproken. Wel staan we
even stil bij een van de eerste glasfabrieken in Nederland om de lezer een indruk te
geven van het wel en wee van zo'n zestiende eeuwse glasblazerij. Wat dat betreft kan
Middelburg representatief geacht worden voor de fabrieken die in de zestiende en
zeventiende eeuw bestonden.
112
