COLLEGEVORMING IN SCHIEDAM, 1962 - 1990
Drs P. Vermaas
Op 2 maart van dit jaar zijn er gemeenteraadsverkiezingen gehouden. De
Schiedammers die de moeite namen om op die dag via de nieuwe stemmachine
hun stem uit te brengen, bepaalden toen hoe de gemeenteraad er nu uit ziet.
Zoals kiezers bij de afgelopen kamerverkiezingen een parlement kozen, maar
géén regering, zo koos kiesgerechtigd Schiedam een gemeenteraad, maar géén
college van B &W. De Ws: de wethouders, werden gekozen uit en door de door
de burgers gekozen gemeenteraad, op basis van een proces dat als 'collegevor
ming bekend staat.
Over deze collegevorming; de strijd om de wethouderszetels handelt dit artikel.
Wat houdt dit begrip precies in en: Hoe verliep de collegevorming in Schiedam
de laatste decennia?, zijn vragen die hieronder aan de orde zullen komen.
Wat staat er op het spel?
In de eerste vergadering van de nieuwgekozen raad moeten de wethouders worden geko
zen. Voordat dit gebeurt is doorgaans al bekend hoe in de komende raadsperiode het nieu
we college van B W eruit zal zien. Na de verkiezingen hebben de onderhandelaars van
de fracties immers een aantal maanden de tijd gehad om met elkaar te onderhandelen over
collegedeelname.
In dit onderhandelingsproces staan de volgende zaken op het spel. In de eerste plaats gaat
het om de vraag welke partijen de komende vier jaar de collegepartijen zullen zijn. Voor
de Schiedamse kiezer is dit waarschijnlijk de belangrijkste vraag. In de tweede plaats is
belangrijk op basis van welke beleidscompromissen de partijen elkaar gevonden hebben.
Anders gezegd: Tot welk collegeprogramma heeft de collegevorming geleid.' Een derde
aspect betreft de krachtsverhoudingen binnen het college. Hoeveel wethoudersposten
hebben de partijen in de onderhandelingen geclaimd en hoeveel hebben zij er uiteindelijk
gekregen? Welke partij heeft zijn aantal raadszetels het meest succesvol om weten te zet
ten in wethouderszetels? Een laatste aspect betreft 'de poppetjes'Welke personen komen
er in het lokale dagelijks bestuur?
Binnen een zekere tijdsdruk moeten vertegenwoordigers van de partijen de onderhandelin
gen voeren. Meestal zijn de lijsttrekkers, de fractievoorzitters, en kandidaat-wethouders de
belangrijkste onderhandelaars van de partijen. De onderhandelingsdelegaties van de partij
en bestaan gewoonlijk uit zo'n drie a vier personen, die de onderhandelingsresultaten in
meer of mindere mate terugkoppelen naar fractie, bestuur en leden van hun partij.
Een bescheiden rol is er in de onderhandelingen weggelegd voor de burgemeester. Van hem
wordt immers verwacht dat hij boven de partijen staat en zich afzijdig houdt van de partij
politieke strijd die de college vorming met zich meebrengt. Wel komt de burgemeester in
beeld als het gaat om de vraag welke portefeuilles hem toevertrouwd worden (of: blijven).
In de eerste vergadering van de nieuwe raad is het gebruikelijk dat elke fractie vanuit haar
eigen positie terugblikt op de gevoerde onderhandelingen. De verkiezing van de wethou
ders die daarop volgt, kent in de regel geen verrassingen en is een formele bekrachtiging
van wat in de onderhandelingen reeds is vastgelegd.
44
