KORT LEVENSBERICHT VAN DS. C. VONK
Herman Noordegraaf
Op 22 november 1993 overleed op 89-jarige leeftijd ds. C. Vonk, die ruim 40
jaar predikant is geweest in Schiedam; allereerst van de 'gewone' gereformeer
de kerk en later van de vrijgemaakte gereformeerde kerk. In dit artikel geven
wij een kort levensoverzicht van deze voor Schiedam en zelfs landelijk beteke
nisvolle persoonlijkheid.
Cornelis Vonk werd op 13 mei 1904 in Gameren in de Bommellerwaard geboren als zoon
van Evert Vonk en Gerardina Christina Broer. Hij was de op één na jongste in het gezin
van 9 kinderen. Zijn vader was er gereformeerd predikant. Deze had een sterke taalkundi
ge belangstelling die we bij zijn zoon terugvinden. In zijn schaarse vrije tijd verdiepte ds.
Vonk jr. zich later onder meer in de etymologie en in het vergelijken van woorden en
begrippen in uiteenlopende talen. Gevolg van de taalkundige interesse van zijn vader was
ook dat deze zijn zoon al voor zijn gymnasiumtijd onderwees in de beginselen van het
Grieks en het Latijn. Vonk bezocht het gymnasium in Utrecht en in Hilversum, waarna hij
zijn studie aan de Vrije Universiteit in Amsterdam begon (1923). In 1929 betrok hij, nog
geen 25 jaar oud, de pastorie in Baarland (Zuid-Beveland). Kort daarvoor, op 7 februari
1929 was hij getrouwd met Rijkje van Hall. Uit hun huwelijk zouden 7 kinderen geboren
worden. De korte tijd van het predikantschap in Baarland bracht een beslissende wending
in Vonks theologisch denken. De gereformeerde theologie, zoals hij die in zijn studie
gedoceerd had gekregen, bleek hem te intellectualistisch, te zeer tot een systeem gemaakt
om recht te doen aan de vragen, zoals hij die tegenkwam in zijn gemeente. Hij voelde zich
na een jaar leeg gepreekt. Hij vond een nieuw oriëntatiepunt in een hernieuwde studie van
de Bijbel, die hem inzichten opleverde die afweken van de toen overheersende theologi
sche opvattingen in de gereformeerde wereld. Deze ontwikkeling zou vergaande gevolgen
krijgen.
Inmiddels beriep in 1932 de kerkeraad van de gereformeerde kerk in Schiedam de 28-jari-
ge ds. Vonk. Gezien het zich uitbreidend ledental was namelijk besloten tot het beroepen
van een derde predikant. Vonk aanvaardde dit beroep en deed op 27 september zijn intre
de. 's Ochtends werd hij door ds. J.F. Jonkers, een van de Schiedamse predikanten, beves
tigd in de Oosterkerk aan de Rotterdamsedijk, terwijl hij 's avonds zijn intrede deed in de
Julianakerk aan de Burg. Knappertlaan. Dit kerkgebouw stond er nog maar pas. Het was
op 9 maart 1932 in gebruik genomen om in de snel groeiende westwijk het groeiend aan
tal kerkbezoekers op te kunnen vangen. Vonk kreeg een uitgebreide wijk te bearbeiden
van, zoals dat in kerkelijke termen heet, 1.700 zielen. Hij woonde in deze wijk. Allereerst
op de Burgemeester Knappertlaan 90 en vanaf 1936 op de Willem de Zwijgerlaan 21.
Vonk had een overvol bestaan: hij was present in de gemeente door onder meer veel huis
bezoek te doen, preekte zondag aan zondag twee keer en studeerde daarnaast hard.
Intussen verscherpten zich de theologische tegenstellingen binnen de Gereformeerde
Kerken in Nederland. Centraal punt daarin was vooral een verschil van inzicht betreffen
de de veronderstelde wedergeboorte als grondslag voor de kinderdoop. Eén van de centra
le figuren bij de oppositionele minderheid was de Kampense hoogleraar in de theologie K.
101
