IMPRESSIE GROTE KERK - SCHIEDAM 26 MAART 1994
Maarten Verkade
De afstand van mijn woonplaats naar Schiedam is tamelijk groot. Maar op deze zaterdag
zou HaverSchmidt in de Grote Kerk worden herdacht! Dit méé te hebben beleefd vat ik
samen in een enkel woord: groots!
Bij het binnenkomen al.
De Grote Kerk zoveel mensen! de burgemeester met ambtsketen later de minis
ter-president het Leidse muziekgezelschap "Sempre Crescendo". Maar de hoogste
bezoeker was de lentezon!
Het schijnsel van de honderden kaarsenvlammen op blinkende luchters verfragielde wel
in het uitbundig binnenstromende zonlicht. Hun bevende broosheid deed de moeizame
volharding van het zoveel-kaarsen-moeten-aansteken vergeten. In het Hoofdkoor waar
het licht meer gesluierd door Richters' gebrandschilderd vijfluik binnenviel glansden ech
ter de vlammen op. Weerkaatsend in het koper. Als van goud.
Ik dacht terug aan lang geleden. Destijds had koster Van Put een heel team van
"Jonge"Kerk" -leden onder zijn gezag. Hun taak was het om op hoogtij-avonden zoals de
Kerstnacht en de uitvoering van de Matthaeus Passion (Eduard Flipse!) "de kronen aan te
steken". Een karwei! Boven je macht kaars na kaars bereiken met je lange stok, aan het
boveneind waarvan de brandende pit zat. En pas op datje geen kaars omstoot! Koster Van
Put had groot gezag! Hetzelfde ritueel, maar omgekeerd, voltrok zich na afloop: het doven
van de kaarsen.
Nu, op deze zaterdagmiddag, was het feest van zonlicht en glans overspoeld door muziek.
Als blies de hoge archangel op de orgeltop telkens ingehouden mee op zijn twee gouden
bazuinen.
De Grote Kerk is geen kathedraal die opstreeft in hoge ijlte. Bijna drie eeuwen lang is aan
haar nederigheid gewijzigd, toegevoegd. Zö is haar éénvoudige drieheid gegroeid tot
weidse harmonie. Die tot aan de helft van deze eeuw nog geaccentueerd werd door een
doordacht op elkaar afgestemd zijn van het uit verschillende eeuwen stammende 'meubi
lair'. Nu echter, op deze HaverSchmidt-herdenking, was de brutale bankenzee als het
ware bedekt door een mensentapijt.
Weer gingen mijn gedachten terug naar de vijftiger jaren, er was in de zuidelijke kerk
muur een gedenksteen ter herinnering aan de grote restauratie en aan G.W. van Bergen
Walraven aangebracht. Wij, jongeren, hamerden er toen op dat iets dergelijks zou moeten
herinneren aan Francois HaverSchmidt. Voor niet weinig Schiedammers toen nog in
levende herinnering. En aan Arent Fransz., die al in 1566 met goedvinden van de
Stadsregering vanaf de kansel hier zijn evangelische sermoenen hield. Totdat hij bij de
komst van Alva uit de stad gebannen werd. Beide vliegers gingen niet op.
Eindelijk is, sedert december vorig jaar, een deel van die wens verwerkelijkt! Tegen de
westwand van de zuidbeuk hangt in brons HaverSchmidts profiel. Aflossing van een ere
schuld! En op deze middag, honderd jaar na zijn dood, waren zovelen gekomen om mede
die schuldaflossing te vieren.
108
