een gewone menselijke maag, die voeding nodig heeft
Misschien is de formulering voor ons wat merkwaardig maar de bedoeling is duidelijk.
Het ging in die tijd echt nog om de primaire levensbehoefte.
De brief der ambachtslieden
Op 18 juli 1896 verscheen in de Schiedamsche Courant een ingezonden stuk van de
"gezamenlijke ambachtslieden der kaarsenfabriek" waarin zij stelden dat de directie de
grieven, voor zover ze bestonden dank zij hun welwillendheid hadden weggenomen.
Zij gaan ook nog op enkele punten in, die wij gedeeltelijk laten volgen.
Wat de winterprovisie betreft, geen enkele werkman is verplicht daarvan gebruik te
maken
Iedere werkman kan zijn briefje inleveren in September voor aardappelen, rijst, bonen
en erwten, maar geen werkman wordt het persoonlijk gevraagd; bijgevolg kan hier geen
sprake zijn van gedwongen winkelnering. Verder doet de directie veel goeds zoals pen
sionering van de oudere werkman, daar zijn er die f 5,- en f 6,- pensioen genieten. De
weduwe pensioenen, daar zijn er ook bij die f 4,- en f 5,-pensioen genieten. Dan hebben
wij nog een kosteloos ziekenfonds waaruit de werkman 14 dagen het volle weekgeld
betaald krijgt en verder zijn halve weekgeld.
Tot zover de briefOok in de SC reageerde de voorzitter van het Alg. Ned. Werklieden
Verbond (op min of meer "liberale" grondslag) furieus. Hij noemde het een "laf stuk" en
besloot met de opmerking dat er enkelen zijn die extra toelagen ontvangen en uit die
kring komen deze geluiden.
De rol van de bootwerkers
De inmenging van de bootwerkersbond leidde er toe dat als onderafdeling van die bond
een "Vereniging van Fabrieksarbeiders" werd opgericht. Deze had na een maand al 200
mannelijke en enkele vrouwelijke leden. Zij was een doorn in het oog van de directie
maar ook van andere bonden. En dit was indirect van voordeel voor bijvoorbeeld de
brandersknechts, want nu durfden en moesten de andere "bonden" zoals de RKV, het
ANWV en Patrimonium (prot.chr.) ook wat hardere actie voeren. De eerste echte werk
staking gaf ook de stoot bij de andere fabrieken, zoals een timmerfabriek en de glasfa
briek tot actie en stakingen.
Vooral de RKV ageerde tegen de NNBB, de bootwerkersbond, en deze laatste vond de
beschuldiging dat zij "socialistisch" zou zijn een verschrikkelijke verdachtmaking. Op
een protestvergadering in de Rotterdam, vooral tegen de RKV gericht, stelde de NNBB
dat de staking der kaarsenmakers door het werkvolk zelf is geproclameerd, tegen de raad
der NNBB en dat het bestuur zich in het geheel niet heeft bemoeid met de staking (SC, 29
juli 1896). Dit komt natuurlijk vreemd over. De NNBB heeft in die tijd wel meer bemoei
enis gehad met acties in bedrijven, van Zaandam tot zelfs in Antwerpen. Er waren waar
schijnlijk ook persoonlijke banden tussen Rotterdamse en Engelse vakbondsmensen.
Engeland heeft natuurlijk een veel langere traditie op het gebied van arbeidersakties
De SC van Zondag en Maandag 19 en 20 juli 1896 kwam nog eens terug op "De
18
