NIEUWE UITGAVEN
Nathalie Lans Schiedam bouwt op jeneververleden. Een wandeling door de tijd"
Geen uitgever vermeld, pp 160 prijs 50,Verkrijgbaar bij Posse Post Grote Markt 4.
Het pas verschenen jeneverboek heeft een leuke opzet. De schrijfster voert ons mee door
Schiedam en vertelt zo veel mogelijk over de jenever-verwante bedrijven die in een
straat waren gevestigd. In volgorde geeft zij de namen van bedrijven. De peildatum is
meestal het jaar 1900. Hoewel, dit moet je ruim zien. Op Lange Haven 22 was ooit wel
eens mouterij De Vink gevestigd, maar dat C.A. Beukers de eigenaar was is geheel
nieuw. Als het even kan laat zij mensen aan het woord die in de bedrijven gewerkt heb
ben of citeert uit bestaande boeken; vooral de schrijver A.J. Zoetmulder is favoriet, zon
der dat zij nu precies vermeldt waar het vandaan komt.
Zodra zij meer algemene zaken gaat noemen laat zij zich veel dingen aanpraten. Op blz.
109 vertelt zij dat de Engelsen het woord "gin" schijnen te hebben ingevoerd na een door
de Kuyper gewonnen proces over de naam genever. Maar geneva is een soort naam en
geen merknaam en merkenbescherming dateert pas uit de tweede helft van de vorige
eeuw (De Kuyper werd in 1876 in Groot-Brittantie als merk ingeschreven en dit bood
toen een zekere bescherming). De beroemde prenten over de uitwassen in Engeland door
het drinken van gin zijn in vele boeken over gedistilleerd geschiedenis afgedrukt. De
prent "Gin Lane" van Hogarth, waarop een dronken vrouw haar baby weggooit, is uit
1750. En wat moetje met de opmerking dat Henkes (uit Delfshaven, opgericht in 1824)
blijkbaar voor de VOC is blijven produceren toen iemand op Sri Lanka enkele flessen
Henkesjenever vond.
In het begin van het boek schrijft zij over de geschiedenis van het stoken van alcohol en
heeft het over kolomdistillatie zonder uit te leggen wat dit nu is. Zij vertelt dan dat deze
methode in Nederland niet explosief groeide in de zestiende en begin zeventiende eeuw
omdat zoveel brandewijn werd ingevoerd. Dit is niet zo verwonderlijk want het patent
van de door Lans genoemde R. Stein dateert van december 1828. Bovendien wordt Stein
niet door iedereen als uitvinder van de kolomdistillatie gezien omdat in de praktijk zijn
ontwerp niet werkte.
Dit is allemaal tot daar aan toe, maar het is onbegrijpelijk en jammer dat in een boek, uit
gegeven in Schiedam en wat gaat over "Schiedam" over kolommen wordt gesproken,
terwijl in Schiedam de moutwijn juist niet in een kolom, maar getrapt, door meermalen te
stoken in een ketel, werd gemaakt. In tegenstelling tot bijvoorbeeld het Belgische
Hasselt, waar vanaf 1832 moutwijn in een kolom werd gemaakt. In Nederland werd in de
vorige eeuw vooral door Amsterdamse distillateurs wel met nieuwe apparatuur geexpiri-
menteerd, maar volgens de schrijfster speelt deze stad een minder belangrijke rol. En als
belangrijke distilleersteden noemt zij ook Rotterdam niet, terwijl daar waarschijnlijk
meer jenever werd gemaakt dan in Schiedam.
Toevallig staat bij de pagina waarop zij dat bespreekt een advertentie van het van oor
sprong Hamburgse bedrijf Wolfe, dat vanuit die stad en New York Aromatic Schnapps,
een type jenever, over de hele wereld verzond. (Maar dit vertelt zij niet). Deze Aromatic
Schnapps werd bij Blankenheym Nolet in Rotterdam gemaakt.
In het boek komt onvoldoende tot uiting dat Schiedam vooral de moutwijnstad was en
34
