In de hal, de oude boekwinkel, stond een houten bank met de jaartallen 1846-1906. Naar men
dacht dateerde de drukkerij dus van 1846, maar toch klopte het ergens niet, want de heer
H.A.M.Roelants was geboren op 21 maart 1827 en in 1846 nog niet eens 21 jaar.
In het directiekantoor bevindt zich nog een portret van de oude heer Roelants, een litho naar
een schilderij van de bekende schilder Jan Veth. Zou dit schilderij iets met de tekst van de
briefkaart te maken hebben? Na een bezoek aan het archief van de firma beloofde ik de juiste
startdatum van de drukkerij eens te zullen nagaan.
In het familiearchief van de familie Roelants, dat berust bij het G.A.S., ontbreekt een map met
gegevens over de heer H.A.M. Roelants, maar toch bleken er uit dit archief en overige bron
nen voldoende gegevens te halen om de geschiedenis van de drukkerij uit te zoeken.
Hendrik Adriaan Marius Roelants werd te Schiedam geboren op 21 maart 1827 in het huis
Hoogstraat (thans nr 123) als zoon van Hendrik Adriaan Roelants, apotheker, en Maria de
Graaff. Vanaf zijn twaalfde jaar was hij bij verschillende boekhandelaren werkzaam, achter
eenvolgens Jacob de Munnik in Schiedam, daarna bij Vierweg in Nijmegen en ten slotte bij
Pieter Engels in Leiden. In 1846 komt hij volgens zijn "Jeugdherinneringen", op zijn moeders
verjaardag, naar Schiedam terug, loot in voor militaire dienst, maar neemt een rempla9ant,
daar dit voor die tijd gebruikelijk was. Dit was geen teken van anti-militarisme, want in 1850
werd hij officier bij de schutterij, die in die tijd nog wel een echte militaire functie had.
Ondertussen heeft hij kennis gemaakt met Johanna Cornelia Jonker, de dochter van de gepen
sioneerde onderwijzer Jan Jonker. De komende tijd wordt door Mari Roelants nuttig besteed
aan zelfstudie en aan het reizen door heel Nederland, waarbij hij talrijke boekwinkels bezoekt
als boekverkoper en veel relaties aanknoopt. Een enkele uitgave onder zijn eigen naam is geen
commercieel succes, want dit veroorzaakte al zijn eerste proces over auteursrechten. Het
ouderlijk huis aan de Nieuwstraat deelt hij met 8 jongere kinderen, zodat voor hem alleen een
voorkamer de mogelijkheid biedt om daarin zijn zaken te doen.
Hij koopt op 30 september 1848 het huis van de heer C. Pigeaud aan de Lange Haven, hoek
Korte Haven. Volgens een interview ter gelegenheid van het 50-jarig bestaan, begon hij hier
per 1 oktober 1849 zijn bedrijf als boekhandelaar-uitgever. Deze datum zal Roelants ook als
begin van zijn drukkerij bedrijf noemen, maar zijn herinneringen zijn op het punt van data niet
altijd exact. In andere publicaties gaat hij uit van de datum waarop hij in Schiedam terug
kwam, zijn moeders verjaardag 24 januari of ook 1 maart.
In zijn jeugdherinneringen zegt Roelants, dat hij toen ook op kleine schaal een afdeling druk
kerij begon, maai" dit zal niet meer zijn geweest dan dat wat alle boekhandelaren deden aan het
afwerken van boeken. De handelaren ontvingen veel boeken in de vorm van bedrukte vellen,
de boekhandel zorgde voor de door de klant gewenste afwerking. In deze periode noemt hij
zich dan ook geen drukker maar boekhandelaar.
In verschillende interviews bij jubilea is hij uiterst onnauwkeurig met de feiten, maar blijkt wel
een uitstekend gevoel voor publiciteit te bezitten. Verwarrend is ook, dat stukken van de
drukkerij aan de Boterstraat, in 1846 in het bezit van P. van Dijk, later via Jan Odé ook bij
Roelants terecht komen. De conclusie lijkt mij, dat hij in 1846 voor eigen rekening als boek
handelaar is begonnen, maar op 1 oktober 1849 de firma H.A.M.Roelants heeft opgericht met
een of meerdere stille vennoten. De activiteit van deze firma was: "Boekhandelaar-Uitgever".
41
