SCHIEDAMSE SCHRIJVERS JAN NOORDEGRAAF (1927-1990)
J. Noordegraaf
De jenever der poëzie
Van de dichter H. Marsman is de uitspraak dat het "graan des levens wordt omgestookt tot
de jenever der poëzie". Marsman wilde daarmee zeggen dat het vaak persoonlijke ervar
ingen zijn die grondstof leveren voor verhalen en gedichten. Dat gaat zeker op voor de uit
Schiedam afkomstige auteur Jan Noordegraaf (1927-1990), die van zijn eigen werk eens
heeft opgemerkt dat het een romantische inslag had en aan de werkelijkheid was ontleend.
Ondanks een drukke werkkring was Jan Noordegraaf een produktief auteur, die niet alleen
gedichten, korte verhalen en romans schreef, maar ook talloze artikelen, vertalingen en
non-fictie publiceerde. En er zijn een paar gedichten van zijn hand waarin het oude Schie
dam met grote suggestieve kracht beschreven is.'
In deze bijdrage zal ik eerst kort zijn levensloop schetsen. Vervolgens vertel ik iets over het
werk dat hij geschreven heeft. Ten slotte rond ik af met een Schiedams slotakkoord.
Levensloop
Zo gaat het blijkbaar met een mens
op zee in eenzaamheid;
De steiren raken hem intens,
de aarde raakt hij kwijt.
Jan Noordegraaf, 'Verlof
Jan Noordegraaf werd op 6 augustus 1927 te Schiedam geboren, "honderd meter van de ruïne
van Mathenesse", zoals hij later in een van z'n gedichten zou schrijven. Hij was het jongste
kind van Jan Noordegraaf (1886-1969) en Adriana Kool (1887-1961),2 beiden Schiedammers
van geboorte. Jan jr. woonde met zijn ouders, zijn broer Frank en drie zusters op het adres
Singel 122, waar zijn vader in 1910 een slagerij begonnen was die hij door hard werken en
grote inzet tot een bloeiende zaak had weten te maken. Het gezin behoorde tot de Nederlandse
Hervormde kerk.
Jan doorliep de lagere school aan het Oude Kerkhof, achter de Grote Kerk, en daarna bezocht
hij de openbare ULO achter de toenmalige Hema aan de Singel. Volgens de familie-over
levering moet conciërge Leeflang de lastige scholier eens hebben toegeroepen: "ik zal je
1Het is daarom opvallend dat men deze auteur tevergeefs zoekt in het boek Pemievnichten op
brandewijn (Uitgeverij Scriptum Schiedam, 1991), waarin werk van allerhande 'Schiedamse' schrijvers is
opgenomen.
2. Foto's van Adriana Kool als kind, staan afgedrukt als illustratie bij het artikel van Herman
Noordegraaf, "Een boerderij op de Lange Nieuwstraat", Scyedam 13 (1987), 98-99.
134
