weggestopt onder de oppervlakte van meer avontuurlijke en spannende verhalen, zoals in de
trilogie rond de Vlaardingse stuurman Jan Ligthart: Tankvaart op Bangkok (1968), Onder
goedkope vlag (1971) en Cruise schip (1973). Het boek Gasplatform Alpha Twee uit 1974
vormt een avontuurlijk intermezzo over een door terroristen gekaapt gasplatform op de
Noordzee; het is een thema dat later ook door andere schrijvers is gebruikt.
De laatste fase van zijn schrijverschap werd gevormd door de succesvolle 'Kapitein'-serie.
Dat was een reeks van vier boeken waarin hij de stukken bundelde die hij in diverse maritieme
bladen had gepubliceerd. Het waren humoristische en verstrooiende stukken, waarvoor een
bestaande koopvaardijkapitein en zijn bemanning model hadden gestaan. Deze boeken laten
pretentieloos het grote en kleine leed zien dat ook op schepen nu eenmaal bij het leven hoort.
Letterkundig had Jan Noordegraaf zich goeddeels zelfstandig geschoold. Zo zegt de hoofd
persoon uit Gasplatform Alpha Twee, Frank Zuidam, bijvoorbeeld: "Nee, ik had geen enkele
literaire scholing; ik had nooit de gelegenheid gekregen op een schoolbank te zwijmelen bij de
woorden van Perk of Keats" (p. 88). In een bespreking van Tankvaart op Bangkok merkt
Rijnsdorp op dat de auteur gevormd was "in een vorige literaire school", wat hij overigens
geen nadeel vond. Noordegraaf bewonderde vooroorlogse Nederlandse dichters als Marsman
en Slauerhoflf; daarnaast waren zijn voorbeelden min of meer tijdloze vertellers van grote
verhalen, maritieme auteurs als Jack London (1876-1916), wiens denkbeelden hij herkende en
wiens werk hij verslond evenals dat van andere maritieme schrijvers.
Schiedam
Ik vaar met mijn schip Weemoed
door de fossiele Langehaven
en meer aan de Oudesluis
te lij van de Korenbeurs
Jan Noordegraaf, 'Oud Schiedammer'
In een bijdrage aan De Schiedamse Gemeenschap (1964) beschreef Noordegraaf zich eens als
een "scheeman", een Schiedams zeeman. Ondanks alle misverstanden die dat op schepen en in
het buitenland soms opleverde - immers, "menig vreemdeling leerde via de kruik Schiedam
kennen" -, besloot hij scheeman te blijven, en we kunnen zeggen dat de geboortestad hem
inderdaad vast is blijven houden.
Hij was lid van de Schiedamse Kunstenaarsgemeenschap "S. '45", die ooit onder voorzitter
schap stond van Jaap de Raat. Beginjaren zeventig nam hij stelling ten aanzien van de ingrij
pende gevolgen van de sanering van het toenmalige stadscentrum en luchtte zijn hart in ver
scheidene kritische stukken in bijvoorbeeld Het Stadsblad, De Havenloods en De Schiedamse
Gemeenschap. Om de titel van zijn artikel in dat laatste blad te citeren: "Kijk nou toch eens,
wat ze met mijn stad hebben gedaan"!
De detective die Noordegraaf ooit heeft geschreven en waarvan de ontknoping zich afspeelde
in Schiedam vlakbij de ruïne van Mathenesse, is nooit verschenen. Maar in andere romans en
verhalen duikt het onderwerp 'Schiedam' op allerlei plaatsen op. In "De voorbereiding" bij-
138
