HERINNERINGEN AAN HET HOOFD (2)
A.W. Bedeaux
Het mag een opmerkelijk feit worden genoemd dat in onze tijd serieuze plannen bestaan pas
sagiersdiensten op de rivier tussen een aantal plaatsen te doen herleven.
De initiatiefnemers, die deze diensten met snelle boten (60 km per uur) willen gaan exploite
ren, menen op deze wijze een passend antwoord te hebben gevonden voor het gaandeweg
dichtslibbende vervoer dat over de weg plaatsvindt. De recente berichten daarover in de krant
voerden ons in gedachten terug naar de tijd, dat het Schiedamse Hoofd - via een aantal stoom
bootlijndiensten - voor het vervoer van passagiers en vracht, met een aantal plaatsen in de
regio was verbonden. Welke lijndiensten bestonden er zo al rond de eeuwwisseling en in de
jaren daarna?
Voor een antwoord op deze vraag raadpleegden wij de Gemeenteverslagen van Schiedam en
kozen als uitgangspunt het jaar 1900. Wij leerden daaruit dat er in genoemd jaar tien lijndien
sten - in het overzicht "veerdiensten" genoemd - bestonden met verbindingen op respectieve
lijk de plaatsen Brie 11e, Hellevoetsluis, Middelhamis, Oud-Beijerland, Pemis, Den Bommel,
Vlaardingen, Maassluis en Hoek van Holland. In de loop van de jaren zien wij een gestage
vermindering van deze "veerdiensten" optreden. In het jaar 1918 b.v. zijn er nog zeven; in
1937 resteren de diensten op Brielle, Pemis, Oud-Beijerland en Middelhamis. Slechts gedu
rende de zomermaanden varen nog passagiersboten op Hoek van Holland en daarnaast op
Oostvoome.
De materie bleef mij boeien. Het doornemen van mijn interviews met Oud-Schiedammers -
van wie helaas niemand meer in leven is - plus een krantenartikel en twee dienstregelingen
(Gemeente Archief Vlaardingen) leverden een aantal feiten en karakteristieken op van de on
derscheidene "veerdiensten" Voldoende om enig inzicht te verschaffen over de functie en de
betekenis die deze diensten voor Schiedam hebben gehad.
Wij zullen in een hierna volgende "vlootrevue" de drie belangrijkste bootdiensten volgen en
beginnen dicht bij huis, bij onze overburen.
Sedert 1879 onderhield de Stoombootrederij "Pemis" met één boot, de "Pemis", een vracht- en
passagiersdienst op het traject Pemis-Schiedam-Rotterdam v.v. met vier afvaarten per dag.
Voordat deze boot in de vaart kwam was de bevolking van Pemis op "bodes"aangewezen: een
tweetal personen dat met een roeiboot een "boodschappendienst" voor de bewoners van dit
dorp onderhield met Schiedam en Rotterdam.
De "Pemis" vervoert een bont gezelschap van passagiers en vracht. Er zijn scholieren onder
die een school in Schiedam bezoeken en een aantal Pemisser meisjes werkt bij de Baronie in
de Warande. De fijnere tuin- en fruitbouw floreert op het eiland IJsselmonde en bijgevolg is
ook de kleinhandel actief om de produkten daarvan in de steden Rotterdam en Schiedam af te
zetten. De kooplui nemen de boot om deze steden op vaste dagen met hun handwagens te
bezoeken. Ook treffen we op de boot een broodbakker met bakkerswagen aan met lekker
tarwebrood dat hij dagelijks slijt in Schiedam. Agent voor Schiedam is Andries Koster die
zorgt dat de vracht te bestemder plaatse wordt afgeleverd.
In de tijd dat Pemis nog een vissersdorp is, komen mannen met een kruiwagen, waarmee zij
120
