KUNST
Siem Rosman
BEELDENDE KUNST
Schiedam was in vroege tijden niet een stad met een echt sterke culturele traditie. Aanvank
elijk een vissersstad later brandersstad. Anders dan in veel Hollandse steden kwam de welvaart
pas in de 18e eeuw. En deze beperkte zich tot een kleine groep mensen. Uit archieven is
bekend dat er kunstbeoefenaren in Schiedam werkzaam waren. Uit de rekeningboeken van het
St. Lucasgilde weten wij bijvoorbeeld dat een zekere Jan Jacobs hier heeft gewerkt als 'antyck-
snijder', iemand die klassieke kunstwerken snijdt, vermoedelijk uit hout. We weten dat hij zijn
vak aan de Hoogstraat uitoefende, maar van zijn werk is helaas niets bekend gebleven. Zo zijn
er meer namen van beeldhouwers en kunstschilders bekend, waarvan de werken ons helaas
niet zijn overgeleverd.
Maar niet alles is teloor gegaan. Er zijn bijvoorbeeld werken bekend van 17e eeuwse Schie-
damse schilders als Comelis Cruys, Isaac Vroomans, Adam Pijnacker en Gerrit van Vucht.
Verder kennen we het Regentenstuk in de Regentenkamer van het Weeshuis anno 1700,
geschilderd door Hendrick Patijn. Op de tentoonstelling is te zien een bloemstilleven met
papagaai van J.P. Verbrugge. Voorts werken van Gerrit van Vucht.
In het schildersregister van Amsterdam van 1669 - 1678 schreef Jan Sysmus: "Gerrit van
Vucht, in stillevens, keukens, fruitasie, bloemen, redelijk, Schiedam, floreerde 1650, 1669 was
hij al out". Bekend is ook dat in 1648 de Rotterdamse kunsthandelaar Volmarijn 57 schilderij
tjes van deze schilder naliet. In bezit van het Stedelijk Museum Schiedam is een schilderij
"fruijtstuckje", geschilderd omstreeks 1650. Samen met een schilderij in Poznan, Polen zijn dit
de enige voluit gesigneerde werken van Van Vucht.
Op de tentoonstelling zijn verder te zien een schilderij en een ets van Adam Pijnacker. Hij is
ca. 1620 te Schiedam geboren als zoon van de wijnkoper en vroedschap Christiaen Pijnacker
(ook genoemd Van Kerckhove) en Maria Graswinckel. Hij overleed in 1673 te Amsterdam en
werd aldaar begraven. Behalve in Schiedam heeft Pijnacker ook in Delft en laatstelijk in
Amsterdam gewerkt. Zijn meesterwerk is 'Barges on the river'. Dit stuk maakt deel uit van de
collectie van de Hermitage in Sint Petersburg.
REDERIJKERIJ
Op het gebied van de letterkunde waren tot in de achttiende eeuw de rederijkerskamers actief.
In Schiedam was dit onder meer de kamer 'De Roo Roosen'. De oudste vermelding is van
1546, als de kamer meedoet aan een feest te Gouda. Een andere Schiedamse kamer was De
Vijgheboom. Via het beoefenen van de toneelspel- en dichtkunst hebben de rederijkers funda
menteel bijgedragen aan de ontwikkeling van het Nederlands als cultuurtaal. De kamers
organiseerden onderlinge wedstrijden. De thema's waren gevarieerd: politiek, religieus of ook
liefdadig. In 1603, bijvoorbeeld, organiseert De Roo Roosen in Schiedam een rederijkersfeest
waarbij geld werd ingezameld voor de bouw van een nieuw weeshuis. Dit gebeurde door het
houden van een loterij tijdens het feest. Aan dit festijn hebben deelgenomen rederijkerskamers
uit Kethel (De Sonnebloem), Maasland, Haarlem, Vlaardingen, Gouda, De Lier en 's Graven-
hage.
32
