SCHIEDAM, EEN KAART EN EEN REISVERSLAG.
Freek Rosman
In het boekje 'Colani en andere verhalen', tussen 1860 en 1870 uitgegeven door H.A.M.
Roelants te Schiedam, vond ik een verslag in briefvorm van een stadswandeling door Schie
dam. Deze wandeling laat zich goed combineren met de op één van de volgende bladzijden
afgedrukte kaart: 1869 "Gemeente Schiedam (No.2 Stad)". Deze kaart is opgenomen in de
'Gemeente-atlas van Nederland naar officiële bronnen bewerkt. Derde deel Zuid-Holland'.
Leeuwarden - Hugo Suringar. Auteur J. Kuyper.
De kaart
Formaat van de kaart 28,8 x 18,6 cm. Schaal 1 10.000. Noord boven. Schaalstok 5 minuten
gaans en halve Nederl. mijl. (No. 1 is een kaart van het gemeentelijk grondgebied in 1869,
schaal 1:50.000).
In 1976 vond in het Stedelijk Museum Schiedam op initiatief van de Historische Vereniging
Schiedam, een tentoonstelling plaats onder de naam 'SCHIEDAM OP SCHAAL'. Het begelei
dend boekwerk, onder redactie van de heer A. Gordijn bevat de volgende beschrijving van
genoemde kaart:
"Op de plattegrond die vervaardigd is naar de kadastrale kaart, is de bebouwing ruwweg
aangegeven door middel van arceringen, evenals het water. Langs de Buitenhaven en de
Voorhaven zijn enkele industrieën aangegeven naar him soort. De bijzondere bebouwing is vet
gedrukt met verwijzing naar de verklaring linksonder. Voor de molens is een symbool ge
bruikt. De Ploegmolen aan de Hoofdstraat ontbreekt op de plattegrond, de Meyboom nabij de
Koemarkt is geen complete molen meer.
Topografie. Uitbreidingen vonden plaats in Oost- en West Frankenland. Het Nieuwsticht ten
oosten van de Buitenhaven en in West-Frankenland ten noorden en ten zuiden van de in 1861
gegraven Westerhaven. Tussen deze haven en de Hagastraat zien wij het vóór 1826 gegraven
balken gat dat nog slechts enkele jaren zal bestaan (tot 1873: gem .jaarverslag 1873). Achter de
geheel volgebouwde Hoofdstraat werd nabij de Nieuwe Haven in 1857 de gasfabriek opge
richt die de stad van gaslicht is gaan voorzien"..."Sinds 1847 is Schiedam aangesloten op de
spoorweg Rotterdam-Den Haag, ongeveer vijf minuten gaans van het Proveniershuis, ruim een
mijl vanaf de Koemarkt. De aansluiting lag tamelijk ver van het centrum van de stad, zelfs niet
eens op gemeentelijk grondgebied. Pas met de annexatie van de gemeente Oud- en Nieuw
Mathenesse kwam het station binnen de gemeente te liggen."
53
