verstaan en ze andere zeden en gewoonten hadden. De bevolking werd gevraagd nu
eindelijk eens iets te doen voor die geïsoleerde mensen, die gek werden van verveling en
alleen minachtend bejegend werden. Waarom voor de Polen geen comité met
inzamelingen, zoals eerder voor de Belgen, zodat er een eigen tehuis voor hen kon komen
waar ze konden samenkomen, lezen of studeren?
Ook de Russische consul luisterde ineens serieus naar de grieven van zijn landgenoten,
wat hij eerder altijd had geweigerd. Toen hij hoorde van de nieuwe ongeregeldheden, nam
hij het besluit om de groep van zo'n 600 overgebleven Polen en Russen weer terug te
halen naar Rotterdam. Zij zouden daar bij particulieren worden ondergebracht en de
maaltijden opgediend krijgen in twee grote gemeenschappelijke eetzalen. Daar zouden ze
ook direct vallen onder de Commission officie lie. De Polen en Russen waren dolbij met
hun overwinning en de Schiedamse barakken stroomden ogenblikkelijk leeg. Met hun
armzalige spulletjes vertrokken ze naar Rotterdam: wie nog een dubbeltje over had met
lijn 8, de rest lopend. De Schiedammers waren opgelucht over hun vertrek, maar merkten
schamper op dat het zedelijk peil van die lieden nog meer zou zakken, omdat velen van
hen in het rosse leven van Katendrecht terecht zouden komen. De volgende dag, 21
november 1917, vertrokken ook de bewoners van de grote Schiedamse logementen naar
Rotterdam, waarmee Schiedam weer helemaal vrij was van Polen en Russen! Een succes
story was het niet geworden, daar in Schiedam.
Voor een aantal vertrekkers viel de nieuwe behuizing in Rotterdam flink tegen, waarop ze
bij nader inzien hun accommodatie in Schiedam toch verkozen boven die in Rotterdam. In
kleine groepjes keerden ze terug en smeekten in Schiedam te mogen blijven. Maar die
kans was verkeken: ze konden hun oude logementen niet meer in en werden door de
Schiedamse politie resoluut uit de stad verwijderd.
Hiermee was voor Schiedam het Polen- en Russenprobleem zo goed als opgelost.
Rotterdam daarentegen zou tot het einde van de oorlog met deze moeilijke groepen blijven
worstelen. De regering verhoogde weliswaar de inspanningen om ze zoveel mogelijk per
schip naar andere landen te vervoeren, maar er bleef een aanwas van nieuwe Russen en
Polen. Een extra probleem vormde de financiering van hun onderhoud, omdat door de
Russische revolutie geen geld meer binnen kwam bij het Russische consulaat en de
Nederlandse regering het geld voor hun opvang moest voorschieten.
In Schiedam werden de logementen na het vertrek van de Russen en Polen geheel
ontruimd en grondig schoongemaakt. Daarbij werden onvoorstelbare toestanden
aangetroffen: meestal was zo'n pand van binnen één ruïne. Muren, deuren en ramen
waren vernield, terwijl de meubelen zwaar waren beschadigd. Lakens, kussenslopen,
dekens en alle andere spullen, die iets konden opbrengen waren verdwenen. Schiedam
likte zijn wonden na het mislukte Polen- en Russenexperiment, maar er was niet veel tijd
om na te denken over wat er fout was gegaan. Een geheel nieuwe categorie
krijgsgevangenen diende zich aan: Duitsers.
162
