verhuurd aan de Duitsers, omdat het bedrijf door een tekort aan grondstoffen al een jaar
stillag. De Duitsers werden daar ondergebracht en ingezet bij de werkzaamheden voor de
nieuwe bestemming van de fabriek. In de benedenruimte zou namelijk een Duitse
orthopedische inrichting komen voor de vervaardiging van kunstledematen voor
oorlogsinvaliden. Verder kwam er een afdeling revalidatie, waar de invaliden moesten
leren om kunstledematen zo goed mogelijk te gebruiken. Uit Duitsland kwamen zelfs
specialisten over om dat proces zo goed mogelijk te begeleiden. Voorwaarde was wel dat
er absoluut geen concurrentie zou mogen ontstaan met Nederlandse werklieden. De
Duitsers zouden weliswaar alles zelf organiseren, maar de benodigde materialen moesten
wel in Schiedam worden gekocht. Schiedam mocht alleen voordeel en geen enkel nadeel
van die krijgsgevangenen hebben, zo was feitelijk het motto van deze operatie.
Begin april woonden al zo'n 110 Duitse militairen in de fabriek, nu aangeduid als
Orthopedische Werkstatten und Sanitatsanstalt lnternierter Deutscher Kriegsgefangener
Het was intussen tijd geworden voor een officiële ontvangst, die door een Schiedams
comité werd georganiseerd in het gebouw "Odéon" op 10 april 1918. De ruimte was voor
deze gelegenheid omgetoverd in een feestzaal met palmen, bloemen en zowaar een
beschaafd strijkje. Dames en meisjes serveerden er koffie, gebakjes, bier en rookwaren. Op
het podium prijkten de borstbeelden van de Nederlandse koningin en de Duitse keizer, elk
gedrapeerd met de nationale kleuren. De complete elite van Schiedam gaf acte de presence
en het beeld van dames in oogverblindende toiletten temidden van de kleurige Duitse
uniformen was bepaald van een hoog operettegehalte. Behalve de obligate toespraken, de
beide volksliederen en een driewerf Hoch voor zowel koningin als keizer, werden staande
de Duitse gevallenen herdacht, waarbij gevoelig Ich halte einen Kamerad werd gespeeld.
Een hoogtepunt voor de organisatie was het moment waarop de 'invité's' aan tafeltjes
gingen zitten en de Duitse militairen zich bij hen konden voegen voor een praatje. Gretig
werden die vervolgens uitgevraagd over de slagvelden en de Engelse gevangenkampen.
Duitse orthopedische inrichting in Schiedam
Op 25 mei 1918 werd de orthopedische inrichting aan de Noordvest eindelijk officieel
geopend. Dat gebeurde in aanwezigheid van de Duitse geïnterneerden en veel Nederlandse
en Duitse autoriteiten, waaronder de burgemeesters van Rotterdam en Schiedam en het
hoofd Dienst der Geïnterneerde Krijgsgevangenen generaal-niajoor M. Onnen.
Generalmajor Friedrich, de Duitse gedelegeerde bij de onderhandelingen over de
uitwisseling, hield de openingsrede, gevolgd door een toespraak van burgemeester
Honnerlage Grete. Daarna maakten de genodigden een rondgang door de gebouwen.
Het complex bestond om te beginnen uit het drie verdiepingen tellende fabrieksgebouw
met grote ramen, bij de ingang bewaakt door een Duitse onderofficier. Op de begane
grond bevonden zich de keuken en de grote eetzaal voor gezonde militairen en verder een
badinrichting. Ook het kantoor en de machinekamer voor het hele complex waren daar
ondergebracht.
Op de eerste verdieping was de fabriekshal door een houten wand in tweeën gedeeld. De
165
