HET KERKGEBOUW VAN DE VRIJZINNIGE
GELOOFSGEMEENSCHAP NPB SCHIEDAM
Ir. A.A. Jordaans
Op enige afstand van de Westvest verscholen in
een tuin, staat in de schaduw van de molen De
Walvisch, de kerk van de Vrijzinnige
Geloofsgemeenschap NPB Schiedam. Het
sobere hoofdgebouw met een bescheiden toren
en zijvleugel herbergt een prachtig interieur.
Het is een bijzonder en waardevol
architectonisch pand dat begin vorige eeuw
werd ontworpen door prof Henri Evers en dat
met het stadhuis te Rotterdam en de
Remonstrantse kerk aldaar tot zijn drie
belangrijkste werken wordt gerekend. De
afgelopen 15 jaren is de kerk zowel binnen als
buiten gerestaureerd.
Voorgeschiedenis
In 1908 werd door de "Nederlandsche Protestantenbond Afdeeling Schiedam" aan prof.
Henri Evers, hoogleraar aan de Technische Hogeschool te Delft opdracht gegeven voor het
ontwerp van een kerkgebouw aan de Westvest hoek Walvisstraat (toen Walvischsteeg
geheten). Men had op dat moment de Gasthuiskerk, thans Aula van het Stedelijk Museum,
in gebruik en kerkte daarvoor in het gebouw Paulus aan de Korte Haven. Daar was in
1874 de NPB Schiedam opgericht door vrijzinnig denkenden. Belangrijkste initiatiefhe-
mer en stuwende kracht was de bekende dominee dichter Fran?ois HaverSchmidt Piet
Paaltjens.
Aanvankelijk was het de bedoeling het pand aan de Lange Haven 103, het huis waar
burgemeester Versteeg had gewoond, te verbouwen tot kerk met ruimten voor vergade
ringen, zondagsschool etc. Prof. Evers die gevraagd was het ontwerp voor deze verbou
wing te realiseren, raadde dit af en adviseerde een geheel nieuwe kerk te bouwen in de
tuin van dit pand die zich uitstrekte van de Lange Haven tot de Westvest.
Waarom had men de architect hoogleraar Evers voor de verbouwing van het pand aan de
Lange Haven benaderd en had men niet een plaatselijke architect ingeschakeld? Evers,
hoogleraar aan de Technische Hogeschool te Delft, afdeling Bouwkunde, was een collega
van prof. Odé, hoogleraar beeldhouwen aan die zelfde afdeling. Deze Odé kwam uit
Schiedam en wel uit de NPB-kring. Bovendien was Evers gehuwd met de dochter van
116
