DE LAATSTE TOCHT VAN SCHOUT-BIJ-NACHT LUCAS
Wim Snikkers
In ons vorige nummer maakten wij kennis met Pieter Bezemer. Hij was een van de twee
commandanten, die er tegen waren, dat de Nederlandse vloot zich in de Saldanhahaai in
Zuid-Afrika aan de Engelsen overgaf. Commandant van het eskader schepen was de
Schiedammer Engelhertus Lucas. Op de laatste grote reis van deze schout-bij-nacht gaan
wij nu nader in.
Bezemer en Lucas kenden elkaar. Zij woonden beiden op het Hoofd. Pieter heeft nog als
matroos met de vader van Lucas op Groenland gevaren. En later is zoon Jan Bezemer met
dochter Neeltje Catarina Lucas getrouwd.
Bataafse Republiek
In Frankrijk had de revolutie plaats gevonden en het oude stelsel omver geworpen. Mede
onder druk van Frankrijk, dat de hegemonie in Europa had, vond hier de Bataafse revolu
tie plaats in 1795. Een "fluwelen" revolutie, want alles ging vrij soepel. Hier broeide al
twintig jaar iets. De patriotten namen de macht over van de orangisten. Stadhouder
Willem V nam de wijk naar Engeland. Wij waren nu verbonden met Frankrijk, wat
verregaande consequenties had, omdat Engeland onze koloniën bezette. Nederland was
zelf langzamerhand toe aan een wat vastere staatsvorm dan de Statenbond, die bij de Unie
van Utrecht in 1529 was gesticht.
De Marine was tot 1795 opgedeeld in vijf admiraliteiten. De Staten-Generaal bemoeiden
zich alleen met de algemene richtlijnen, de opbouw en het gebruik van de vloot. Engelber-
tus Lucas was in dienst van de grootste admiraliteit, de "Maze", die gevestigd was in
Rotterdam. In 1772 is hij luitenant ter zee.
Lucas
Engelbertus Lucas, waar wij het hier over hebben, is geboren in Schiedam op 4 april 1747
en alhier overleden op 21 mei 1797. Hij was getrouwd met Caterina Prins. (De moeder
van Bezemer heette Jannetje Prins). Zij hadden een zoon, ook Engelbertus geheten,
geboren in Schiedam op 30 mei 1785 en in Den Haag overleden op 11 maart 1870. Deze
is in 1865 nog titulair luitenant-admiraal geworden, wat een unicum is. Vanaf 1838 was
hij al schout-bij-nacht. Van 1796 - 1797 was hij in Brits krijgsgevangenschap. Hij was
toen ongeveer elf jaar! Het kwam in die tijd wel meer voor, dat soms nog heel jonge
jongens met hun vader mee naar zee gingen.
Een moeilijke opdracht
De oude E. Lucas krijgt opdracht te beletten, dat de Engelsen Indië zouden veroveren. De
reis zou via Kaap de Goede Hoop gaan en mocht deze kolonie door de Engelsen zijn bezet
deze trachten te hernemen. Maar dit stond allemaal in zijn geheime instructies. Daar
stond nog meer in en dit heeft een beslissende rol gespeeld, wat later nog zal blijken. Ook
de scheepscommandanten mochten van niets weten. Kapitein Lucas, die al van 1785 -
56
