De Krijgsraad
De burger Jacob Spoors kreeg de leiding van een samen te stellen krijgsraad. Deze had
een merkwaardige samenstelling. Veel leden waren familie van elkaar of waren indertijd
betrokken geweest bij de uitrusting van het eskader. Er kwam dan ook, ook in de krant,
veel kritiek op. Spottend sprak men van een Familiekrijgsraad.
Er was dan ook veel aan gelegen, dat sommige dingen geheim bleven, nl. De Franse hulp,
die nooit gekomen is, maar vooral dat men daarvoor ook nog drie miljoen gulden had
betaald. Het blad De Weerlicht had goed in de gaten, dat men talmde met het begin van
het proces tot Lucas dood zou zijn, dan kon hij van alles de schuld krijgen. Het blad
steunde dan ook van harte het adres (verzoek) van enige burgers van Rotterdam om de
geheime instructie aan het Bataafsche Volk bekend te maken. Het blad vond dat zeker ook
de Schiedammers dit moesten ondersteunen. Wij hebben dit afgedrukt. Over het proces,
dat tal van twijfelachtige en soms strijdige verklaringen bevat, gaan wij hier niet verder in.
Wij geven alleen Spoors eindconclusie "Zoo gij, met mij, overtuigd zijt, dat 's Mans
eerlijkheid en goede trouw onkreukbaar is gebleven, en dat de ramp aan het Esquader
bejegend, veroorzaakt is door gebrek aan Beleid en Krijgskunde, te schadelijker door
kwalijk geplaatste hoogmoed in zig zeiven, zoo zou U mogelijk, zo wel als mij, op het
vallen van 't wraakzwaard een traan van medelijden ontrold zijn."
Wat een ingewikkelde zin!
Besluit
Wat zou er gebeurd zijn, als men een ander naar de Kaap (en Indië) had gestuurd?
Lucas was laks en zijn gedrag soms op het onnozele af. Als hij alert had gereageerd waren
er in ieder geval bij de Kaap minder zee- en landstrijdkrachten geweest. Maar de Engelsen
waren al op 11 juni 1795 binnengevallen en het land had op 16 september 1795 gecapitu
leerd. Het binnenvallen was geweest op verzoek van de gevluchte stadhouder Willem V!
Om de kolonie te beschermen tegen de Fransen! Terwijl de Bataafsche Republiek juist de
Fransen nodig had om het tegen de Engelsen te beschermen. Bij de vrede van Amiens in
1803 kwam de Kaapkolonie weer aan Nederland. Maar driejaar later werd deze door de
Britten bezet, maar nu blijvend en dit is in een Brits-Nederlands verdrag op 13 september
1814 bevestigd. Wat wij nu als Zuid-Afrika kennen, is pas daarna ontstaan.
Met dank aan Myriam Everard, die mij op het bestaan van het proefschrift van T.H. Milo
wees en op de berichten over Lucas in de toenmalige kranten.
Voornaamste bronnen:
De geheime onderhandelingen tusschen de Bataafsche en Fransche Republieken van 1795 tot 1797,
in verband met de expeditie van Schout-bij-Nacht E. Lucas naar de Kaap de Goede Hoop.
Proefschrift van T.H. Milo; Den Helder, 1942.
Geschiedenis van Nederland ter Zee J.C. MollemaAmsterdam 1941.
Nationaale Courant 15-12-1796 (GAS)
Bataafsche Courant 16-12-1796 (GAS)
Nationaale Bataafsche Courant van Lieve van Ollefen (Kon. Bibliotheek, Den Haag, 1645 B10)
24 juni 1797 en 4,7 en 27 juli 1797.
De Weerlicht (K.B. aanvraagnummer 515 C 32)
64
