Veranderingen in de 19e eeuw
Door het wegvallen van het gildesysteem ontstond ook een hiaat in het opleidingssysteem.
Er kwamen na 1804 plaatselijke commissies "Geneeskundig toezicht", maar deze commis
sies bemoeiden zich niet met de opleiding. In een zestal steden werden daarom, vanaf 1823,
Klinische Scholen opgericht, waar ook voor enkele aan geneeskunde gerelateerde beroepen
werd opgeleid. Men kende toen nog de chirurgijn of heelmeester; de vroedvrouw en de
drogist kregen er ook hun opleiding. Apothekers hadden het monopolie voor de bereiding
van de uit diverse stoffen samengestelde geneesmiddelen, de zogenaamde composita. In het
begin van de eeuw was een voor het hele land geldende farmacopee vastgesteld, zodat alle
medicijnen op dezelfde manier werden gemaakt.
Pas in 1865 werd de apothekersopleiding universitair, hoewel er allang bindingen met
universiteiten waren. Maar een eigenaardigheid van de wetgever was dat toen ook het
drogistendiploma werd afgeschaft. Volgens sommigen was dit overbodig geworden. Want
er waren immers groothandelaren opgekomen, die de apothekers van alles konden leveren.
Voorheen leverden drogisten "enighe venijninghe medicijnen dan int gros" aan de apothe
ken. Maar nu drogisten zich, zonder enig examen, vrij mochten vestigen nam hun aantal
sterk toe. Landelijk tussen 1865 en 1908 met een factor 15. In Schiedam waren in 1899 elf
"winkeliers in drogerijen, verfwaren en chemicaliën". Een veelvoud van enkele jaren
daarvoor. Het woord "drogist" is afgeleid van drogerij (van kruiden bijvoorbeeld) en het
Engelse woord drugstore is weer uit het Nederlandse drogist voortgekomen.
In de apothekerij hadden zich ook veranderingen voorgedaan. De "chemie" ging een veel
grotere rol spelen en sommige apothekers gingen zich toeleggen op de bereiding van
bepaalde producten, ook buiten de medicinale sfeer. Deze leverden zij dan aan collega's of
aan derden. Zo had de bekende Amsterdamse apothekersfamilie d'Ailly zich toegelegd op
de fabricage van kinine uit de kinabast en uiteindelijk is dit de Amsterdamse Chinine
Fabriek geworden. Iedereen kent wel Boldoot eau de cologne. De Duitse H. von Gimbom,
apothekers en fabriek van chemisch-technische preparaten in Emmerik leverde tientallen
medicinale middelen voor mens en dier, en andere "chemicaliën", die ook in Nederland via
apotheek of drogist werden verkocht. In Schiedam in 1873 via drogist D. Maltha,
81
Herdinifh
Rozenwater is een van de oudste distillaten. In de
tweede eeuw gebruikten de Arabieren rozenwater als
parfum en ook als geneesmiddel. Rond 1840 verkocht
een Leidse apotheker het product onder eigen etiket.
Dit etiket, een kopergravure, werd in vellen gedrukt
en uitgeknipt. Dit is een van de oudste etiketten met
een "plaatje". Vanaf 1700 zijn gedrukte medicijneti
ketten bekend en behoren daarmee tot de oudste ge
drukte etiketten.
