EEN BLIJMOEDIG RIJNBENDE VERHAAL
Wim Snikkers
Rijnbende is op een heel bijzondere manier bekend geworden. Het bedrijf heeft heel lang
een gratis blad uitgegeven, waaraan veel bekende schrijvers meewerkten. Nu is de combi
natie van bekende mensen en reclame nog altijd een bekend fenomeen. Tien jaar geleden
was in reclamespotjes op de radio veelvuldig Jules Deelder te horen, die Legner aanprees.
Toen Deelder 50 jaar werd, wilde distillateur Legner hem dan ook 50 flessen jenever schen
ken, maar Deelder meldde geen jenever te drinken en zeker geen Legner. Carmiggelt is ook
bekend van veel reclameteksten. Toen na de oorlog een nieuw vervoermiddel, de bromfiets,
opkwam is hij vaste medewerker van het Solexblad geweest. Maar hij heeft zich nooit op een
bromfiets gewaagd. Een van de oudste gratis tijdschriften was het kinderblad "De Solist", dat
van 1910-1915 door margarinefabrikant Jurgens (met merk Solo) werd uitgegeven.
Veel later bekend geworden schrijvers en uitvoerende artiesten keken en kijken met genoe
gen terug op hun reclameverleden. Maar anderen wilden die periode maar vergeten. Zeker
voor enkele medewerkers van Rijnbende Blijmoedig Maandblad gold dit. Want dit was "let
terkunde in dienst van het drankkapitaal" en "prostitutie van letterkundigen", zo schreef het
blad van de geheelonthoudersvereniging De Blauwe Vaan op 17 september 1928. In die tijd
waren er sterke anti-alcoholstromingen in de hele wereld. In ons land hadden deze natuurlijk
vertakkingen in de christelijke en socialistische richtingen. Voor sommige schrijvers was dit
een extra complicerende factor. Er werden dan ook veel pseudoniemen gebruikt, waarvan
soms niet meer te achterhalen is wie zich daar achter verschool. Tussen het "jeneverblad'Van
distillateur Rijnbende en de anti-alcolhol lobby ontstond een hele strijd. Over en weer werden
soms kinderachtige schimpscheuten uitgedeeld, volkomen overtuigd van het eigen gelijk.
De VARA heeft in 1929 een anti-alcohol hoorspel uitgezonden, geschreven door Martien
Beversluis. Niet vanwege dit hoorspel, maar vanwege zijn publicaties in de oorlog heeft deze
Beversluis na de oorlog een tijdelijk publicatieverbod gekregen.
Het begin
Nadat de familie Maas alle aandelen aan de Gist- en Spiritusfabriek had verkocht ging er
onder de nieuwe direkteur M.E van Moorsel een nieuwe wind waaien. Rijnbende had al
een reclameblad, zoals zoveel bedrijven, maar dit werd omgezet in een "literair" blad, dat
niet over drank hoefde te gaan. In 1928 werd Herman de Man benaderd om het blad te gaan
leiden. Deze, de zoon van een "lapjeskoopman", was volgens Albert Helman een echte hut-
selaar, die zijn kostje bij elkaar moest vinden. Hij schreef streekromans, waarvan "Het was
sende water", nog wel bekend is. De Man recruteerde in het begin vooral schrijvers rond het
Katholieke blad "De Gemeenschap". Later kwamen daar de meest uiteenlopende figuren bij.
Want het betaalde voor die tijd enorm goed. En de firma was gul met haar eigen produkten.
In een radio-interview in 1986 sprak A. Helman over Anton van Duinkerken, die hij helemaal
niet mocht. Deze was ...de enige eigenlijk in deze groep van mensen, de slorpende gemeen
schap, die had er ook inderdaad meer behoefte aan de rest heb ik nooit lallend over
straat of zo gezien. "A. van Duinkerken (prof. dr. W.J.M.A. Asselbergs) was de voorman van
de Katholieke emancipatie.
82
