toelatingsexamen. De school bleef relatief klein in omvang. In 1879 bijvoorbeeld telde de
HBS in totaal 58 leerlingen, hiervan in de eerste klas 19, in de tweede: 19, derde: 10, vierde:
8. In de vijfde: twee, die ook allebei voor het eindexamen slaagden. Op het eind van het
jaar werd slechts ongeveer de helft van de leerlingen bevorderd naar een hogere klas. Er zal
ongetwijfeld veel schooluitval hebben plaats gevonden.
Op 9 maart 1890 overleed op 72-jarige leeftijd de heer J. Steynis, die vanaf de oprichting de
HBS had geleid. De school begon zich ook meer te ontwikkelen tot een toelatingsschool voor
de universiteit. Al in 1879 ging J. A.L. Roos, één van de twee geslaagden van dat jaar studeren
aan de Polytechnische School (voorganger van de Technische Universiteit) te Delft. Veel
HBS'ers, vooral uit kringen waar studeren geen traditie is, gingen naar de Polytechnische
School. Men beweert wel eens dat het feit dat Nederland internationaal zo'n goede indruk
maakte op wetenschappelijk gebied (veel Nobelprijswinnaars) te danken is aan de HBS.
Er vonden in het begin van de 20ste eeuw enkele belangrijke veranderingen op onderwijsgebied
plaats. Allereerst werd de algemene leerplicht in 1900 ingevoerd. In de loop van de jaren
werd de leerplichtleeftijd een paar maal verhoogd. Het merkwaardige onderscheid tussen
inkomsten gerelateerde scholen werd (althans officieel) afgeschaft. Alle basisonderwijs werd
gewoon lager onderwijs (glo), met zes klassen. De mulo werd vervolgonderwijs, aansluitend
op zes klassen lagere school. Het was nog wat gedifferentieerder, maar dat valt buiten het kader
van dit artikel.
In 1919 ging, tot veler opluchting, de school over van de gemeente naar het rijk. Al in 1901
werd hierover gesproken. De gemeenteraad was bepaald niet gul voor de HBS! Iedere
noodzakelijke uitbreiding wegens het toenemend leerlingaantal moest bevochten worden.
Toen zich in 1918 geen enkele kandidaat voor de vacature van leraar Nederlandse Letterkunde
had gemeld (volgens de directeur wegens de lage salariëring in Schiedam) wees de directeur
het gemeentebestuur op de mogelijkheid dat de HBS moest sluiten wegens het gebrek aan
goede leerkrachten!
In 1968 veranderde met de invoering van de Mammoetwet het onderwijsbeeld radicaal.
28
Het HBS gebouw, zoals dit er na de verbouwing in 1927 uitzag. Het gebouw werd door G. Key voor f
50.000,- verbouwd. (Foto uit: "80 jaar H.B.S. - 1869-1949 pag. 37)
