was in 1854 de eerste alcoholvrije staat. In de Verenigde Staten wilde ze stemdwang inzake het
opheffen van tapperijen.29'
Lange tijd waren deze en andere drankbestrijders succesvol. De consumptie daalde vanaf
het einde van de negentiende eeuw spectaculair. Veertig jaar later dronken mensen nog maar
een kwart van wat zij eerst dronken. Steeds meer mensen waren 'van de Blauwe Knoop':
geheelonthouders.
Vanaf de jaren 1960 zijn Nederlanders weer meer gaan drinken. Tegenwoordig is het vooral
de jeugd over wie de overheid zich zorgen maakt. Maar voorlichting lijkt weinig uit te halen.
Maatregelen zullen alleen helpen als jongeren het zelf niet langer cool vinden om veel te
drinken. Dat gold in de negentiende eeuw voor de arbeiders, die zelf besloten te stoppen omdat
te veel drank niet goed voor hen was. Dat is voor de jeugd van nu vast niet anders.
NOTEN:
52
1) Zie ook: www.anno.nl
2) Schmitz, H., Schiedam in de tweede helft van de negentiende eeuw. (Schiedam, 1962)pagina 11
3) Idem, pagina 14
4) Nieuwe Rotterdamse Courant, 1 februari 1897
5) Schmitz, H., Schiedam in de tweede helft van de negentiende eeuw. (Schiedam, 1962)pagina 11
6) Idem, pagina 17
7) Idem, pagina 29
8) Jansen, G.H., De eeuwige kroeg. (Meppel, 1976)pagina 276
9) Ibidem, pagina 278
10) Proost, K.F., Weg en werk. Een eeuw drankbestrijding. Ontwikkelingen van de Nederlandse Vereniging
tot A fschaffing van de A Icoholhoudende Dranken. Geschetst ter gelegenheid van haar 100-jarig bestaan.
(Utrecht, 1941pagina 49
11) Ibidem
12) Ibidem
13) Idem, pagina 280
14) Kiela, J., Groeten uit Schiedam. (Schiedam, 1990)
15) Gemeenteverslag Schiedam 1882
16) Gemeenteverslag Schiedam 1885
17) Schiedamsche Courant 5 januari 1882
18) Schiedamsche Courant 28 januari 1882
19) Gedenkboek ter gelegenheid van het 25-jarig bestaan der Afdeeling Schiedam van de Nederlandsche
Vereeniging tot Afschaffing van Alcoholhoudende Dranken. (Schiedam, 1927)
20) Het pand, eigendom van de Vereniging Het Volkshuis, aan de Lange Haven 57 werd in 1896 geopend.
In 1917 werd het pand gesloten en overgedragen aan de gemeente Schiedam. Daarna, in 1920, werd de
Gemeentelijke Openbare Bibliotheek er in gevestigd.
21Ibidem, pagina 54
22) Schiedamsche Courant 1 maart 1913
23) Gelegenheid voor consumptie van alcoholvrije versnaperingen aan de Maaskant. Gebouwd na
toestemming door B&W in 1919 door de Afdeling Schiedam van de Nederlandse Vereniging tot
Afschaffing van Alcoholhoudende Dranken, naar een voorbeeld in het Friese Groenewoud. De naam
verwijst naar de alcoholbestrijding (zoals in 'blauwe knoop'). De uitspanning moest in 1938 plaatsmaken
voor het 'Haventje van Houtman'. De Blauwe Tent stond op de plaats waar zich nu het grote bouwdok
van Wilton Fijenoord bevindt.
24) Gedenkboek ter gelegenheid van het 25-jarig bestaan der Afdeeling Schiedam van de Nederlandsche
Vereeniging tot Afschaffing van Alcholhoudende Dranken. (Schiedam, 1927)pagina 15
25) Ibidem
26) Tonsbeek, J. W,,Na 40 jaar Gedenkboekje ter gelegenheid van het 40-jarig jubileum der Afd. Schiedam
van het N.C.G.O.V. 1891-1931 (Schiedam, 1931) pagina 1
27) Ibidem, pagina 3
28) Ibidem, pagina 1
29) Krevelen, D. van, Naar een drankvrij Nederland. Een en ander over Plaatselijke Keuze. (Apeldoorn,
1913)pagina 1
Scyedam jrg. 35 no. 2
