De hoogtijdagen van de brandersnijverheid
waren inmiddels achter de rug door de
concurrentie met de veel goedkoper
gefabriceerde melassespiritus. Honnerlage
Grete wilde het pand dan ook gebruiken
voor de vervaardiging van wat ooit een
bijprodukt van de brandersnijverheid was,
namelijk gist, beter gezegd van Weener of
schepgist. Daarvoor was het nodig om in het
pand een stoommachine van tweeeneenhalve
paardekracht te plaatsen. Hiervoor kreeg hij
van het college van B W toestemming. In
1898 verkocht Honnerlage Grete het pand
weer en wel aan Jan Margarethus van der
Schalk senior, koopman.
Jan Margaretus senior was geboren in
1826. Op zeventienjarige leeftijd ging hij
naar de brouwerijschool in Worms een stad
in het Hertogdom Hessen en hij was nog
minderjarig toen zijn vader in Schiedam
voor hem een brouwerij en azijnmakerij
kocht. Deze ontwikkelde zich voorspoedig
en kwam in 1861, na het overlijden van
zijn vader, volledig in zijn bezit. De naam
van de brouwerij was De Griffioen en was
gelegen aan de Westvest, nabij de huidige
Griffioenstraat. In het maatschappelijk
leven was hij onder meer gemeenteraadslid,
voorzitter van het Burgerlijk Armbestuur,
lid van de commissie voor het verschaffen
van goede woningen aan minvermogenden,
commissaris van de Nederlandse
Handelsmaatschappij en kerkmeester van de
Hervormde Gemeente. Als zodanig was hij
medeoprichter van de Vereniging Paulus, het
genootschap dat Francois Haverschmidt een
podium verschafte. Overigens was de familie
Van der Schalk verwant aan de familie
Pigeaud, de eerste eigenaar van het pand.
Na het overlijden van Jan Margarethus senior
kwam het pand, tesamen met onder andere
de brouwerij, in handen van Jan Margarethus
junior (1866-1939). Ook hij had een
brouwersopleiding in Worms gevolgd. Net
als zijn vader achtte hij het zijn plicht zich
maatschappelijk dienstbaar te maken. Hij was
bestuurslid van het Burgerlijk Armbestuur,
van de Protestantse Spijskokerij, van de
Spaarbank Anno 1820, van het Weeshuis
der Hervormden en van de Nederlandse
Protestantenbond. Evenals zijn vader werd
ook hij lid van de gemeenteraad. Daarnaast
was hij commissaris van een aantal bedrijven
zoals de Schiedamse kaarsenfabriek Apollo,
was hij hoogheemraad van Delfland en
presiddent-kerkmeester van de Nederlands-
Hervormde kerk. Onder de naam Firma
Gebroeders Van der Schalk exploiteerde hij
mouterijen en branderijen, waarvan het pand
Rilland deel uitmaakte. Daarnaast was hij
mede-eigenaar van de in 1806 opgerichte
bierbrouwerij De Griffioen van de firma
J.M. van der Schalk en Co., later geheten
Azijnmakerij De Dubbele Arend. Jan
Margarethus junior overleed in 1939.
Hierna kwam het pand in handen van de
in 1919 opgerichte firma Visser Co., die
jenever onder de merknaam De Vink op de
markt bracht. De firma was reeds eigenaar
van het ernaast gelegen pand op nummer 52.
Tijdens de periode dat deze firma eigenaar
van Rilland was, werd het op de (rijks-)lijst
van onroerende monumenten geplaatst.
In 1979, nadat dit bedrijf door de firma
Dirkzwager was overgenomen, werd het
pand verbouwd en werden er appartementen
in ondergebracht. Enkele jaren later werd
het nogmaals verbouwd en kwamen er twee
woningen met atelierruimte in. Het bood
sinsdien onderdak aan Galerie Hachmang
en Moesman respectievelijk aan Galerie
Moesman. In 2009 kwam het in handen van
Galerie Jabelle.
Gemeentearchief Schiedam MMIX
27
Afbeelding op pagina 26: pand Rilland in 2010;
foto genomen in januari 2010 (Wim Schelberg).
Scyedam jrg. 36 no. 1
