en het beslag wordt in een ketel afgestookt.
De Kamer van Koophandel van Schiedam
meldde in haar verslagen de hoeveelheden
gist die uit Rotterdam, Delfshaven - toen nog
zelfstandig en in 1886 bij Rotterdam gevoegd
- en Schiedam werden geëxporteerd.
Alleen Engeland en België waren nog van
belang. In 1881 werden nog 273.564 manden
a 26 kg. naar Engeland uitgevoerd, daarna
ieder jaar steeds minder. Naar België werd
1.200.500 kg. uitgevoerd in 1888. en in 1896:
2.331.471. Het omslagpunt kwam in 1896.
Gewijzigde accijnswetgeving maakte het
voor Belgische branders voordelig zelf gist
te maken. Daarnaast moesten vanaf dat jaar
in België invoerrechten worden betaald. De
reactie van de NG&SF was dat zij in 1897 een
bestaande gistfabriek in Brugge overnam. In
de loop der tijd nam zij nog meer bedrijven
van handelaren en fabrieken over. Aan het
eind van de eeuw werd in Schiedam een
Vereeniging van Gisthandelaren opgericht,
waar soms niet alleen kleine branders uit
Rotterdam en Delft bij aangesloten waren,
maar ook vennootschappen. In 1894 had de
Vereeniging van Gisthandelaren 24 leden,
van wie 19 uit Schiedam.
Een Vennootschap verpakte voor gezam
enlijke rekening van de aangesloten branders
de gist en verzond deze naar klanten in
binnen- en buitenland. Eén van de oudste
Vennootschappen, opgericht in 1860, was
Vrij land van den Hoogen en Co. Aanvankelijk
waren er 81 branders bij dit Vennootschap
aangesloten, maar rond de eeuwwisseling
was dit aantal geslonken tot onder de twintig.
Een andere bekende Vennootschap was
Walraven Beukers Co. De meeste leden
van de Vereeniging waren branders die voor
eigen rekening in gist handelden, of branders,
zoals H.C. Jansen, die voor verschillende
collega's als gistvennootschap optraden.
Bij een 'Hollandse' branderij werkten drie
man, bij een 'Franse' vier. Het loon maakte
een relatief kleine deel van de totale kosten
uit. Een meesterknecht verdiende twaalf
44
Aankomst van gist in Harwich. Traditioneel werd gist voor Engeland verpakt in manden van 26 kg.
Voor alle andere markten werd gist in kistjes verpakt. (Gedenkboek NG&SF 1930)
Scyedam jrg. 36 nr. 2
