desondanks was het toch mogelijk om tot
een verantwoorde waardering te komen.
Cultuurhistorische waarderingscriteria
Het begrip cultuurhistorie is de laatste jaren
opgerekt, het is ook als monumentenwaarde
te lezen. Binnen de wettelijke criteria is cul
tuurhistorie een criterium en dan in enge zin.
De wettelijke waarderingscriteria bestaan
uit de architectonische waarde, de cultuur
historische waarde en de wetenschappelijke
waarde. Voor dit object zijn bovendien de
ensemblewaarde en de zeldzaamheidswaarde
als verfijningscriteria toegevoegd.
Architectonische waarde. Een bouwwerk als
dit is niet op esthetische kwaliteiten gericht.
Toch heeft het pand een hoge architectonische
waarde die nauw met de cultuurhistorische
waarde samenhangt. De schuilplaats is een
duidelijk resultaat van individueel, particulier
opdrachtgeverschap uit de jaren '30. Binnen
de categorie van een scherfwerend werk is het
pand optimaal van scherf- en gifgaswerende
maatregelen voorzien: door de beschermde
ingangen met hun terugliggende positione
ring, waarschijnlijk is ook het dakoverstek
bedoeld om extra bescherming te geven, de
stevige luchtkokers, de gassluis in duplo en
een inrichting die een lang verblijf mogelijk
maakte met stromend water, elektrisch, een
keukeninrichting, een toilet en beluchting.
Het pand voldoet helemaal aan de richtlijnen
van de Rijksinspecteur voor de Bescherming
van de Bevolking tegen Luchtaanvallen. Een
opmerkelijk gegeven is het 'venster' in de
westwand. Een naief gegeven dat op zich al
heel goed het tijdsgewricht waarin de schuil
plaats gebouwd is weergeeft: het is bedoeld
om zicht op de realiteit, de buitenwereld, te
houden om niet door lange opsluiting in de
schuilplaats psychisch geïsoleerd te raken.
Het klinkt tegenstrijdig met het uitgangspunt
dat het pand scherf-, gas- en detonatiewerend
moest zijn. Het verklaart ook dat het venster
- in de westwand - van het ziekenhuisterrein
afkijkt'; daar was immers de buitenwereld.
De grootte van het pand is opmerkelijk te
noemen. Het exterieur van de schuilplaats
verkeert in goede staat, er zelfs geen beton
rot waar te nemen. Het interieur verkeert in
slechte staat maar daar staat tegenover dat
het in grotendeels originele staat is.
Het pand heeft een hoge cultuurhistorische
waarde. Die waarde is erin gelegen dat de
schuilplaats voor Nederland een belangwek
kende representant van de jaren '30 is met de
dreiging van een luchtoorlog. Het geeft daar
mee aan dat Nederland toch niet volledig op
Op de linkerpagina een foto van de zuidelijke gassluis met buitendeur en binnendeur. De sponning
waarin het afdichtrubber bevestigd was, is goed zichtbaar, evenals het ronde kijkglaasje. Deze entree
is groter dan de noordelijke. Die was wellicht als nooduitgang bedoeld.
Hierboven een foto van de eenvoudige keukenruimte met het granito aanrechtblad met spatrand en
spoelbak en wandtegels. (foto 's: R. Vossebeld)
Scyedam jrg. 38 nr. 2
53
